دنیای اقتصاد - زنجان: نقش و نگار فرش زنجان زبانزد است. هنری که حکایت ذوق و سلیقه مردمان این دیار را در طرح‌ها، رنگ و لعاب ناب در دل خود جای داده است. روزگاری در قاب نگاه مردم این دیار کهن نقش می‌بست و زمانی از هر کوی و برزنی می‌شد سراغ این هنر دستی را گرفت، اما این روزها نام و نشان این هنر دستی چندان ورد زبان‌ها نیست. طبق گفته‌های سرپرست سازمان صنعت، معدن و تجارت استان، فرش زنجان صنعتی پیچیده است و امروزه مشکلات جسمی دامنگیر بافندگان فرش شده است.

ظهور رقبای جدید در بازار جهانی، تولید سنتی و توجه نکردن به نیازها و سلیقه‌های روز بازار، نبود برند و طراحی نقشه در کنار صادرات فرش استان به نام دیگر شهرها افول این صنعت را در پی داشته است.

صنعت فرش زنجان روزهای مشقت باری را سپری می‌کند. کم رنگ شدن سایه حمایت از این صنعت موجب شده تا استاد کاران آن به مشاغل کاذب از قبیل میوه فروشی،رانندگی و حتی کارگری روی بیاورند.

اگر فرش بافان زنجان رغبتی برای فعالیت نداشته باشند، بار مالی و اشتغال آنها بر دوش دولت می‌افتد و با این اوضاع معلوم نمی‌شود چه سرنوشتی در انتظار این هنر دستی خواهد بود.

سرپرست سازمان صنعت، معدن و تجارت استان زنجان در این باره گفت: فرش تولیدی در استان زنجان، برند و طراحی نقشه ندارد و سال‌ها برای اینکه این کالای استان، صاحب برند شود تلاش زیادی انجام داده‌ایم، اما نتیجه نگرفته‌ایم.

حمید صدری، با بیان این موضوع، صادرات فرش این استان به نام قم و اصفهان را موجب بی‌نام و بی‌نشان ماندن این صنعت دانست و اظهار کرد: برای برطرف کردن مشکلات فرش و بافندگان آن در استان نیازمند یک فضای مناسب برای فرش هستیم که راه‌اندازی کارگاه تولید فرش با نظارت و مدیریت ارزآوری و اشتغالزایی یکی از این راهکارها است.

وی توسعه کارگاه‌ها و اشتغالزایی را از برنامه‌های پیش‌بینی شده سازمان صنعت، معدن و تجارت استان در سال جاری عنوان کرد و افزود: مستقر شدن کارشناس فرش در گمرک زنجان نیز گامی برای تسریع صادرات فرش استان است.

صدری بر لزوم بهره‌مندی از دانشجویان فارغ‌التحصیل رشته فرش برای ارائه طرح‌ها و نقشه‌های جدید فرش تاکید کرد و گفت: وجود تنوع در ابعاد و رنگ فرش زنجان موجب ظهور بازارهای رقابتی جدید و افزایش اشتغال در فرش دستباف خواهد بود.

سهم قابل توجه در صادرات غیر‌نفتی

پیمان بهرامی از فعالان فرش زنجان نیز گفت: اگر بخواهیم یک تکنولوژی را از خارج وارد کنیم، در آخر تحت لیسانس همان کشور قرار می‌گیرد، در حالی که فرش زنجان به عنوان یک هنر بومی با سابقه درخشان با حداقل سرمایه‌گذاری، زود بازده بوده و درآمدزایی مطلوبی را به دنبال دارد. وی پایین بودن دستمزد بافندگان و تولیدکنندگان را موجب روی گرداندن آنها از ادامه فعالیت دانست و تصریح کرد: استان زنجان با داشتن بافت‌های ترکی، تعدد نقشه و طرح‌ در کشور جایگاه بالایی در زمینه صادرات این کالا می‌تواند داشته باشد که این امر منوط به همسو بودن برنامه‌های استانداری، میراث فرهنگی و سازمان صنعت، معدن و تجارت استان است.

طرح‌های از یاد رفته

بهرامی در ادامه از محو شدن نزدیک به ۱۰۰۰ نوع طرح فرش سخن گفت و افزود: با مرور زمان تنها طرح لچک ترنج حفظ شده و نیازمند جمع‌آوری طرح‌ها و اصلاح نقش‌ها برای حضور در بازارهای داخلی و خارجی هستیم.

وی در ادامه با انتقاد از برخی آمارهای ارائه شده در خصوص میزان مبلغ صادراتی فرش زنجان، تعداد دار قالی موجود و تولید سالانه فرش در سطح استان خاطرنشان کرد: این آمار و ارقام در حالی بیان می‌شود که فرش زنجان متولی خاص و تاجر مستقل در بازارهای هدف ندارد که با آمار میزان صادرات مشخص شود.

استفاده از مواد اولیه بی‌کیفیت و توجه نکردن به رنگرزی مرغوب مواد اولیه با قیمت تمام شده فرش ایران از دیگر مشکلات دامنگیر صنعت فرش استان است که بهرامی در صحبت‌هایش به آن اشاره کرد و به تجار و تولیدکنندگان این کالای نام‌آشنای استان توصیه کرد: با مطالعه نیازها و سلایق خریداران به منظور انطباق تولیدات و صادرات با نیازهای مشتری توجه داشته و در تولیدات از محصولات مرغوب و باکیفیت بهره ببرند.

مدیریت سنتی

در سال‌های اخیر مدیریت سنتی و نبود متولی قوی موجب کم رنگ شدن حضور این محصول در بازارهای جهانی شده است.

باید در نظر بگیریم که نفوذ در بازارهای جدید و تولید بر اساس نیاز و سلیقه مشتری و جلب اعتماد مشتریان از کیفیت و مرغوبیت کالا می‌تواند در ارتقای جایگاه فرش زنجان اثرگذار باشد. در این بین راه‌اندازی دفتر طرح و نقشه فرش استان، توجیه بافندگان فرش برای حضور در نمایشگاه‌های داخلی و خارجی با حمایت سازمان صنعت، معدن و تجارت استان و نیز استقرار کارشناس فرش در گمرک برای تسریع در امر صادرات می‌تواند گرهی از مشکلات فعالان این صنعت را باز کند.

بازار بومی، مغلوب کالاهای چینی

چینی‌ها پس از اینکه با عرضه چاقوی نامرغوب در بازار، چاقوی صنعت دستی نام‌آشنای این دیار را کند کردند، حالا توانسته‌اند در رکود بازار فرش این دیار سهیم باشند! هنری که ماحصل عشق و هنر استادکارانش را به تصویر کشیده است، اگر برنامه دراز مدت برای رقابت در بازار جهانی نداشته باشد، راه افول را همچون گذشته طی خواهد کرد. در گذشته دور هر کدام از روستاهای سطح این استان برای خود طرح و نقش و نگار خاصی در بافندگی داشت که به نوعی فرهنگ و سمبل آن منطقه بوده است، اما این طرح‌ها به مرور زمان به ورطه فراموشی سپرده شده است. یادمان نرود، فرش زنجان یادگار گذشتگان ما است و از آنها به ما به ارث رسیده و باید میراث دار این هنر اصیل برای نسل‌های آینده باشیم.