دکتر ولی نادی قمی*

از ویژگی‌های مهم سالیان اخیر بازار سرمایه، خصوصی‌سازی بنگاه‌های بزرگ اقتصادی از طریق عرضه عمومی سهام این شرکت‌ها در بازار سهام است. اگرچه بخش قابل توجهی از سهام این شرکت‌ها در اختیار دولت یا نهادهای عمومی و وابسته به دولت باقی می‌ماند اما غالبا محیط شفاف و رقابتی که این بازار فراهم می‌آورد، ارتقای عملکردی این شرکت‌ها را موجب می‌شود. باوجود عدم خصوصی‌سازی کامل این شرکت‌ها، همچنان می‌توان عرضه سهام شرکت‌های دولتی در بازار سرمایه را توصیه کرد. آنچه که این روزها در مجلس مبنی بر رانت شرکت‌های عرضه شده در بازار و بازدهی بالای این شرکت‌ها مطرح می‌شود و منجر به اخذ تصمیم‌های مربوط به تخصیص سهمی از درآمدهای این شرکت‌ها به صندوق توسعه ملی، افزایش قیمت خوراک و افزایش بهره مالکانه شده است، شاید به نحوه ارزشیابی و عرضه اولیه ( IPO) شرکت‌ها مربوط شود. به عنوان مثال چنانچه سهام شرکت پالایش نفت تهران در اواسط مهرماه سال گذشته درست قیمت‌گذاری و از طریق ساز و کار درست به بازار عرضه می‌شد آیا تصمیم‌های اخیر مجلس را شاهد بودیم؟ آیا نظاره‌گر سقوط اخیر بازار بودیم؟ حال راه‌حل چیست؟ چگونه می‌توان این رویدادها را کاهش داد و حساسیت نمایندگان ملت را ایجاد نکرد؟ به طور منطقی نمی‌توان قیمت‌گذاری غلط را حذف کرد. اقتصادهای بزرگ دنیا با بازار سرمایه پیشرفته و عمیق همچنان مواجه با قیمت گذاری غلط در هنگام عرضه اولیه هستند. اما تجربه تاریخی دنیا نشان می‌دهد که برای کاهش ریسک قیمت گذاری غلط باید ساز و کار مناسبی در پیش گرفت. این ساز‌و‌کارها را می‌توان در انتخاب روش مناسب عرضه سهام و استفاده از خدمات تخصصی شرکت‌های تامین سرمایه خلاصه کرد. در خصوص روش‌های مناسب عرضه اعم از روش حراج یا ثبت سفارش دفتری و غیره به اندازه کافی صحبت شد. اما آنچه که به نظر نگارنده این سطور مغفول مانده، نقش شرکت‌های تامین سرمایه است. شرکت‌های تامین سرمایه یا همان بانک‌های سرمایه‌گذاری با توجه به بدنه کارشناسی قوی با بررسی و ارزیابی اطلاعات، مستندات فنی، مالی و حقوقی شرکت‌ها، ارزشیابی دقیق‌تری از قیمت سهام به عمل می‌آورند. نظام بازاریابی حرفه‌ای این شرکت‌ها در کنار ارائه خدمات تعهد پذیره‌نویسی، عرضه‌کننده سهام را از عرضه موفق مطمئن می‌کند (دیگر شاهد عرضه ناموفقی نظیر هلدینگ پتروشیمی تامین یا مرحله اول هلدینگ خلیج فارس نخواهیم بود). بازاریابی قوی این شرکت‌ها در قالب برگزاری جلسات حرفه‌ای ارزشیابی و اخذ بازخورد از نظرات افراد پیشرو بازار موجب می‌شود که قیمت عادلانه از مدت‌ها قبل به بازار اعلام شود، بنابراین تصمیمات بازار در یک فرصت ٢ تا ٣ ساعته هیجانی اخذ نمی شود. تصمیماتی که غالبا به دلیل عجله و هیجان در تعیین و پذیرش قیمت عرضه اولیه احتمال بروز اشتباه و ضرر و زیان برای خریداران را افزایش می‌دهد.

*مدیرعامل تامین سرمایه نوین