رضا بوستانی

بانک مرکزی تقویم انتشار آمارهای اقتصادی را در اختیار رسانه‌ها قرار داده است؛ با این اقدام، بانک متعهد شده در زمان‌های مشخص آمارهای اقتصادی را برای اطلاع عموم منتشر کند. از آنجا که دسترسی کم‌هزینه و به موقع به اطلاعات صحیح، اولین عنصر در ارائه ارزیابی اقتصادی است، انتشار تقویم آماری حرکت مهمی در جهت تقویت محیط اقتصادی به‌شمار می‌آید.

هرچه دسترسی به اطلاعات اقتصادی آسان‌تر باشد، امکان ارائه ارزیابی‌ صحیح از نتایج اقدامات اقتصادی نیز راحت‌تر خواهد بود.

البته انتشار منظم آمار از طرف بانک مرکزی جنبه‌های مثبت دیگری نیز دارد. استقلال بانک مرکزی از طریق طراحی و اجرای سیاست‌های پولی و به دور از فشارهای سیاسی موجب کاهش تورم می‌شود. انتشار نامنظم آمار اقتصادی ازسوی بانک مرکزی این دیدگاه را تقویت می‌کند که بانک تحت تاثیر صلاحدیدهای بیرونی قرار دارد؛ در نتیجه اعتبار اقدامات کارشناسی بانک مرکزی در اذهان عمومی مخدوش می‌شود. این موارد به‌طور مکرر در تاریخ اقتصادی ایران رخ داده و حتی باعث کاهش امکان مدیریت انتظارات با استفاده از ظرفیت کارشناسی بانک در دوره‌های حساس شده است؛ بنابراین انتشار تقویم آماری گامی در جهت افزایش استقلال و اعتبار بانک مرکزی است.

همچنین، پیروی از این تقویم آماری در بلندمدت باعث بهبود تقارن اطلاعات می‌شود. وجود اطلاعات درونی در هر نهادی باعث ایجاد رانت می‌شود؛ بنابراین انتشار سریع آمارهای اقتصادی باعث تقارن اطلاعات درونی و بیرونی می‌شود و امکان بهره‌برداری از فرصت‌هایی که در نتیجه عدم‌تقارن اطلاعات برای برخی اشخاص به‌وجود می‌آید، مرتفع می‌شود. این موضوع در شکل‌گیری نظام مالی کارآمد که وجود عدم‌تقارن اطلاعات می‌تواند باعث بازتوزیع ثروت شود، نقش حیاتی دارد.

البته مجموعه آماری که اکنون منتشر می‌شود، کاستی‌های کمی و کیفی قابل‌توجهی دارد. از نظر کمی، آمارهای اقتصادی که منتشر می‌شوند بسیار محدود هستند که اغلب آنها هم به‌صورت کلی ارائه می‌شوند. در عصر اطلاعات که هزینه جمع‌آوری و پردازش آمار به‌واسطه نوآوری‌های فن‌آوری به‌شدت کاهش یافته است، انتشار این میزان از اطلاعات از طرف چند نهاد رسمی توجیه‌پذیر نیست. همچنین برای تهیه آمارهای کلی، اطلاعات تفصیلی بسیاری جمع‌آوری می‌شوند که متاسفانه به‌صورت عمومی منتشر نمی‌شوند. از طرف دیگر، آمارهای منتشرشده محدود به اطلاعاتی است که عملکرد گذشته اقتصاد را نشان می‌دهند. بنابراین لازم است آمارهایی از انتظارات عاملان اقتصادی به مجموعه آماری موجود افزوده شود که معیاری از تحولات مورد انتظار آینده باشند.

به هر حال اقدام بانک مرکزی در انتشار تقویم آماری حرکت بسیار برجسته‌ای است که باید از آن تقدیر کرد. همچنین دیگر نهادهای دولتی و غیردولتی را باید برای الگوگیری از بانک مرکزی ترغیب کرد؛ زیرا تنوع آماری می‌تواند به بهبود درک کارشناسان و محققان از عملکرد اقتصاد و سیاست‌گذاری‌های موثرتر اقتصادی کمک کند.