«دنیای‌اقتصاد» از وضعیت بنیادی یک شرکت تولیدکننده فولاد می‌گوید
«فخاس» در مسیر تکمیل زنجیره ارزش
تاری
خچه
شرکت نورد فولاد خراسان، در تاریخ 12/ 08/ 1369 به صورت سهامی‌عام تاسیس شد و در تاریخ 16/ 09/ 74 نام آن به شرکت مجتمع فولاد خراسان تغییر کرد. این شرکت در تاریخ 25/ 07/ 1386 در بورس اوراق بهادار پذیرفته شد. شرکت فولاد خراسان، در راستای سیاست‌های اقتصادی جمهوری اسلامی ایران مبنی بر خودکفایی صنعتی و رفع وابستگی به محصولات استراتژیک، به‌عنوان بزرگ‌ترین مجتمع فولادسازی در شرق کشور تاسیس شده و در فاصله 15کیلومتری شمال‌غرب نیشابور و در زمینی به مساحت هزار و 400هکتار استقرار یافته است.
کارخانه نورد مجتمع به ظرفیت اسمی تولید 550هزار تن انواع محصولات سبک ساختمانی در خرداد 1380 و کارخانه فولادسازی شماره‌یک به ظرفیت اسمی تولید 630هزار تن بیلت در بهمن 1380 مورد بهره‌برداری قرار گرفت. همچنین در راستای تکمیل زنجیره تولید و تامین مواد اولیه موردنیاز واحد فولادسازی، مدول‌یک احیای مستقیم شرکت به ظرفیت 800هزار تن آهن اسفنجی در بهمن 1388 و مدول‌دو احیای مستقیم به ظرفیت 800هزار تن آهن اسفنجی در بهمن 1389 به بهره‌برداری رسید. این شرکت همچنین در راستای تکمیل زنجیره تولید و اتصال به معدن سنگ‌آهن، احداث واحد تغلیظ سنگ‌آهن (کنسانتره‌سازی) با ظرفیت 5/ 2میلیون تن و با زیرساخت 5میلیون تن در سال را از محل معادن سنگان شهرستان خواف از طریق شرکت تهیه و تولید مواد معدنی شرق فولاد خراسان در دست اجرا دارد. با بهره‌برداری از این واحد، محدوده فعالیت شرکت مجتمع فولاد خراسان، کل زنجیره تولید و ارزش صنعت فولاد را در برخواهد گرفت.
فرآیند ساخت
در تولید فولاد، ابتدا سنگ‌آهن طی فرآیند کنسانتره‌سازی، خرد و سپس تغلیظ می‌شود. فرآیند کنسانتره‌سازی مرحله‌ای از زنجیره تولید است که فولاد خراسان در تلاش است بتواند این مرحله را نیز به نتیجه برساند. کنسانتره سنگ‌آهن با موادی مانند آهک به شکل گوی درآمده و در کوره پخته می‌شود. این مرحله، فرآیند گندله‌سازی نام دارد. گندله اکسیدی در مجاورت گاز و کاتالیزورها، احیا و به آهن‌اسفنجی تبدیل می‌شود. آهن اسفنجی و قراضه در کوره قوس الکترونیکی ذوب می‌شوند. در نهایت فولاد مذاب به روش ریخته‌گری مداوم به شمش یا بیلت تبدیل می‌شود.
سرمایه و ترکیب سهامداران
سرمایه شرکت فولاد خراسان در بدو تاسیس 150میلیون تومان بود که طی چند مرحله افزایش سرمایه، به هزار و 190میلیارد تومان رسیده است. موسسه صندوق بیمه اجتماعی روستاییان و عشایر و شرکت سرمایه‌گذاری توسعه معادن و فلزات، سهامداران و مالکان عمده فولاد خراسان هستند.
افزایش سرمایه شرکت از مبلغ هزار و 190میلیارد تومان به 3هزار میلیارد تومان از محل مطالبات حال‌شده و آورده نقدی در دست اقدام است که به موافقت سازمان بورس و اوراق بهادار و تصویب مجمع عمومی فوق‌العاده بستگی دارد.
بررسی ریسک‌های شرکت
یکی از ریسک‌های عمده این شرکت، نوسان نرخ نهاده‌های تولید است. این نوسانات تحت‌تاثیر قیمت‌های داخلی و نرخ‌های جهانی است. از این رو شرکت فولاد خراسان در تلاش است با راه‌اندازی واحد گندله‌سازی و تغلیظ سنگ‌آهن و سرمایه‌گذاری و مشارکت در شرکت نوین‌الکترود اردکان و قرارداد بهینه‌سازی الکترود، زنجیره ارزش خود را تکمیل کند و این ریسک مهم را در سال‌های آینده کاهش دهد.
تامین نهاده‌های تولید، یکی دیگر از ریسک‌های مورد توجه این شرکت است. با توجه به بهره‌برداری از واحد گندله‌سازی تامین کنسانتره موردنیاز این واحد، یکی از ریسک‌های بزرگ را برای این شرکت رقم زده است. احداث کارخانه تغلیظ سنگ‌آهن در محل سنگان خواف از اقدامات شرکت فولاد خراسان در جهت کاهش یا حذف این ریسک بوده است. همچنین با توجه به تورم و مشکلات ارزی در کشور و افزایش نرخ‌های جهانی، محدودیت‌هایی برای خرید الکترود گرافیتی و مواد نسوز به وجود آمده است. یکی از اقدامات پیشگیرانه این شرکت در جهت کاهش این ریسک، مشارکت با سایر تولیدکنندگان فولاد در ایران برای احداث کارخانه تولید الکترود است. همچنین کاهش مصرف این ماده از طریق بهبود فرآیند‌های تولید امکان‌پذیر است. با توجه به پیش‌بینی افزایش حجم صادرات در سال‌های آتی، یکی دیگر از ریسک‌هایی که متوجه فولاد خراسان است، وصول و انتقال درآمدهای صادراتی و نوسان قیمت‌ها در بازارهای جهانی است که با کمک صرافی‌ها و تهاتر با کالای مصرفی موردنیاز به حداقل خواهد رسید.
با توجه به طرح احداث واحد کنسانتره‌سازی و افزایش حجم خرید‌های خارجی و مخارج ماشین‌آلات و تجهیزات برای احداث این طرح، نوسان نرخ ارز، یکی دیگر از ریسک‌های مهمی است که می‌تواند روی طرح‌های جدی این شرکت اثرات منفی بگذارد.
پیش‌بینی تولید
یکی از محصولات تولیدی در فولاد خراسان، گندله است که طی فرآیند گندله‌سازی از کنسانتره آهن تهیه می‌شود. بخشی از این ماده، به دلیل کمبود منابع شرکت در تولید گندله، به‌عنوان ماده اولیه خریداری می‌شود. این شرکت به طور متوسط ماهانه، 120هزار تن گندله تولید می‌کند که برای پیش‌بینی تولید این محصول در 9ماه پایانی سال مورد استفاده قرار می‌گیرد. با این فرض، این شرکت احتمالا در ادامه سال‌جاری، یک‌میلیون و 80هزار تن گندله تولید خواهد کرد.
یکی دیگر از محصولات تولیدی، آهن اسفنجی و بریکت است که محصول میانی تولید فولاد مذاب است و در تولید محصولات میلگرد و شمش مورد استفاده قرار می‌گیرد. ماهانه 90هزار تن از این محصول تولید می‌شود؛ بنابراین با این فرض، احتمالا این شرکت در فصول باقی‌مانده از سال‌جاری، 856هزار تن آهن اسفنجی تولید می‌کند. شمش فولادی که یکی از محصولات اصلی و صادراتی این شرکت است، به طور میانگین ماهانه 53هزار تن تولید می‌شود؛ در نتیجه انتظار می‌رود، در سه‌فصل پایانی سال، 477هزار تن از این محصول در مدار تولید قرار گیرد. تولید ماهانه میلگرد نیز 64هزار تن است که با در نظر گرفتن این عدد، پیش‌بینی می‌شود در سه‌فصل پایانی سال، 414هزار تن از این محصول تولید شود. شرکت فولاد خراسان نیز در بودجه خود، به طور حدودی همین اعداد را برای تولید محصولات در نظر گرفته است. البته فولاد خراسان انتظار دارد بتواند 717هزار تن شمش را وارد چرخه تولید کند.
پیش‌بینی میزان فروش
میزان فروش شرکت فولاد خراسان با این فرض پیش‌بینی شده است که به طور تقریبی همه تولیدات خود را به فروش برساند و موجودی انبار خود را در حداقل میزان قرار دهد؛ بنابراین برای پیش‌بینی میزان فروش محصولات، از اعداد مربوط به تولید استفاده شده است.
شرکت فولاد خراسان در سال‌های اخیر معمولا بین 90 تا 98درصد از محصول میلگرد خود را در داخل به فروش رسانده و تنها اندکی از آن را در بازارهای جهانی عرضه کرده است. اما در فروش شمش، خساست کمتری در عرضه این محصول به بازارهای جهانی به خرج داده، به طوری که بین 25 تا 40درصد محصول شمش را به خارج از کشور صادر کرده است. با توجه به اهداف شرکت و تمرکز آن بر فروش صادراتی، احتمالا میزان فروش داخلی میلگرد به زیر 90درصد کاهش می‌یابد. با این فروض، می‌توان انتظار داشت که شرکت حدود 379هزار تن از محصول تولیدشده در فصول نهایی سال را در داخل کشور و تنها 34هزار تن از آن را در بازارهای خارجی به فروش برساند. همچنین 3278هزار تن از شمش خود را در بازار داخل و 149هزار تن از این محصول را در بازارهای جهانی عرضه کند.
وضعیت بازار جهانی فولاد و میلگرد
با توجه به اینکه همچنان انتظارات کاهشی بر بازارهای جهانی حاکم است و چین، یکی از بزرگ‌ترین بازارهای فولاد جهان، در معرض خطر کووید-19 قرار گرفته است، امیدی به افزایش قیمت‌ها وجود ندارد. در حال حاضر، موجودی انبارهای فولاد و میلگرد چین در وضعیت باثباتی قرار دارد و تغییر چندانی در موجودی این انبار‌ها به وجود نیامده است. همچنین موجودی انبار تجار رو به کاهش است و به نظر می‌رسد، آنها نیز به افزایش قیمت‌ها چندان امیدوار نباشند. از این رو چشم‌انداز قیمت‌های جهانی برای این دو محصول کاهشی خواهد ماند. بنابراین برای پیش‌بینی نرخ محصولات شرکت همچنان روند کاهشی قیمت لحاظ خواهد شد.
نحوه تعیین نرخ فروش در فولاد خراسان
«فخاس» در خصوص فروش داخلی، به دو روش عرضه در بورس‌کالا و عرضه محصولات در خارج از بورس عمل می‌کند. نرخ محصولات در بورس‌کالا براساس عرضه و تقاضای حاکم بر بازار و نرخ عرضه میلگرد در خارج از بورس براساس بالاترین قیمت کشف‌شده مجتمع فولاد خراسان تعیین می‌شود. نرخ شمش نیز معادل 100 قیمت کشف‌شده در آخرین عرضه در بورس‌کالا و به صورت نقدی تعیین می‌شود. محصول شمش تولیدی شرکت فولاد خراسان، مطابق شیوه‌نامه ساماندهی عرضه و تقاضای زنجیره فولاد مصوب هیات‌وزیران عرضه شده است. میلگرد صادراتی نیز براساس قیمت‌های جهانی که در سایت‌های متال‌بولتن و استیل‌پرایس منتشر می‌شود، قیمت‌گذاری می‌شود و به فروش می‌رسد. شمش نیز براساس بالاترین نرخ پیشنهادی برای هر پارت تعیین می‌شود.
با توضیحات فوق و بررسی‌های تحلیلگر «دنیای‌اقتصاد»، نرخ شمش صادراتی 573دلار و نرخ میلگرد صادراتی 469دلار به ازای هر تن در نظر گرفته شده است. بنابراین انتظار می‌رود متوسط نرخ شمش داخلی در ادامه سال، 15میلیون تومان به‌ازای هر تن و نرخ میلگرد داخلی 15میلیون و 600هزار تومان به‌ازای هر تن باشد.
درآمد فروش
درآمدهای عملیاتی در شرکت فولاد خراسان به‌واسطه جو مثبت حاکم بر بازارهای جهانی در سال‌های اخیر و همچنین به دلیل افزایش نرخ ارز طی این سال‌ها روند رو به رشد پایداری را تجربه کرده است. با توجه به مفروضاتی که اشاره شد، احتمالا درآمد عملیاتی شرکت در سه‌فصل پایانی سال 1401، 13هزار و 600میلیارد تومان خواهد شد. شرکت نیز در بودجه 9ماهه، درآمد عملیاتی خود را در این مدت 12هزار و 300میلیارد تومان در نظر گرفته است.
مواد اولیه
همان‌طور که اشاره شد، شرکت فولاد خراسان در حال حاضر، درصدد تکمیل زنجیره ارزش خود بوده و واحد کنسانتره‌سازی هنوز به بهره‌برداری نرسیده است. بنابراین یکی از مواد اولیه مصرفی شرکت، کنسانتره سنگ‌آهن است. یکی از مواردی که در پیش‌بینی میزان مصرف مواد اولیه به کار می‌آید، ضریب مصرف است. بنابراین محاسبه اینکه برای تولید یک‌تن گندله چند تن کنسانتره و برای تولید یک‌تن آهن اسفنجی چند تن گندله مورد مصرف قرار می‌گیرد، دید خوبی به افراد می‌دهد تا درک درستی از بهای تمام‌شده این شرکت داشته باشند. انتظار می‌رود، در سه‌فصل پایانی سال، 987هزار تن کنسانتره و 257هزار تن گندله مصرف شود. پیش‌بینی می‌شود، نرخ کنسانتره برای ادامه سال، 3میلیون و 400هزار تومان به‌ازای هر تن و نرخ گندله، 4میلیون و 600هزار تومان به ازای هر تن باشد. بنابراین، فولاد خراسان برای تولید محصولات خود در سال‌جاری، 7هزار و 800میلیارد تومان مواد اولیه مصرف خواهد کرد.
سربار
با توجه به اینکه در شرکت‌های تولیدکننده فولاد، بخش زیادی از بهای تمام‌شده را سربار و بخش عمده‌ای از سربار را حقوق و دستمزد و هزینه‌های انرژی تشکیل می‌دهد، ضروری است این بخش از هزینه‌ها مورد بررسی قرار گیرد.
طبق گزارش‌های منتشرشده از سوی شرکت فولاد خراسان، احتمالا این شرکت در سال 1401، حدود 637میلیون مترمکعب گاز سوخت و یک‌میلیارد و 200میلیون کیلووات ساعت برق را برای تولید محصولات به کار گیرد. مطابق مصوبات دولتی، نرخ گازسوخت، 2هزار تومان تعیین شده است. بنابراین با توجه به این شرایط، هزینه انرژی در این شرکت تا پایان سال 1401، هزار و 900میلیارد تومان خواهد شد.
