بهای طلای‌سیاه تحت‌تاثیر آمارهای اقتصادی چین و پیشرفت مذاکرات برجامی سقوط کرد
سیگنال کاهشی ایران به بازار نفت
از سوی دیگر، بازار نفت خام به‌شدت تحت‌تاثیر آمارهای اقتصادی منفی چین قرار گرفت که به دلیل افزایش قرنطینه‌های کرونایی، تولید صنعتی این کشور در ماه ژوئیه کمتر از پیش‌بینی‌ها افزایش یافت. همچنین پالایشگران چینی نیز با مشکلات متعددی مواجه شده‌اند و در ماه گذشته با تعطیلی‌های غیرمنتظره و کاهش فعالیت پالایشگران، ظرفیت روزانه نفت خام چین به پایین‌ترین سطح خود در بیش از دو سال گذشته رسید. داده‌های اداره ملی آمار چین نشان می‌دهد ظرفیت روزانه نفت خام چین، دومین اقتصاد بزرگ جهان، در ماه ژوئیه به پایین‌ترین سطح خود از ماه مارس ۲۰۲۰ که زمان اوج شیوع کووید در موج‌های ابتدایی آن و قرنطینه‌های گسترده بود، کاهش یافته است.
شاخص نفتی وست تگزاس اینترمدییت در روز جمعه پس از بسته شدن با کاهشی ۴/ ۲درصدی، تا سطح قیمتی ۹۱دلار در هر بشکه سقوط کرد. اما با آمار اقتصادی بسیار ناامیدکننده منتشرشده توسط چین و بالا گرفتن احتمالات و گمانه‌زنی‌ها درباره حصول هر چه سریع‌تر توافق هسته‌ای در نتیجه سیگنال‌های مثبت از سوی طرفین، بهای نفت خام تا میانه معاملات ابتدای هفته خود در روز دوشنبه کاهش چشمگیری داشته است. تا زمان تنظیم این گزارش در ساعت ۱۵:۲۰ روز دوشنبه به وقت تهران، قیمت شاخص معاملات آتی نفت خام وست تگزاس اینترمدییت در بازار نیویورک با ۰۸/ ۴دلار کاهش به ۰۱/ ۸۸دلار در هر بشکه کاهش یافت که به معنای افت ۴۳/ ۴درصدی بهای این شاخص نسبت به قیمت بسته‌شده روز جمعه است. هر بشکه نفت خام برنت نیز در معاملات بازار ICE لندن به بهای ۷۰/ ۹۳دلار معامله شد که افتی ۴۵/ ۴دلاری معادل ۵۳/ ۴درصد نسبت به جلسه معاملاتی پیشین را نشان می‌دهد.
احیای برجام نزدیک است؟
یکی از عوامل اصلی سقوط قیمت‌ها در روز گذشته، مساله روند طولانی احیای توافق هسته‌ای قدرت جهانی با ایران است که به نظر می‌رسد به نقطه عطف تازه‌ای رسیده است. امری که در اظهارات سخنگوی وزارت خارجه ایران، حسین امیرعبداللهیان، وزیر امور خارجه و برخی طرف‌های دیگر مذاکرات به وضوح به‌چشم می‌آید. به گزارش خبرگزاری فارس، ناصر کنعانی، سخنگوی وزارت امور خارجه جمهوری اسلامی ایران، روز گذشته در نشست خبری هفتگی خود با خبرنگاران، از حصول پیشرفت‌های نسبی و قابل‌توجهی در مذاکرات احیای توافق هسته‌ای سخن گفت، اما در ادامه افزود این پیشرفت‌ها به صورت کامل تامین‌کننده مطالبات قانونی ایران نبود و انتظارات دیگری از طرف مقابل وجود دارد که باید تامین شود.
سخنگوی وزارت خارجه همچنین درباره حصول توافق گفت: «حتما زمینه برای توافق وجود دارد، مشروط بر اینکه خطوط قرمز ایران رعایت و منافع اصلی کشور ناشی از برجام تضمین شود و در صورتی چنین اتفاقی رخ دهد حتما زمینه برای امضای توافق در آینده بسیار نزدیک وجود دارد. امیدواریم در سایه واقع‌بینی که امیدواریم در طرف مقابل شکل بگیرد، این رخداد به‌زودی شکل بگیرد.» همچنین ظهر روز گذشته حسین امیرعبداللهیان، وزیر امور خارجه، نیز با بیان اینکه تا پیش از بامداد سه‌شنبه آخرین جمع‌بندی خود را به صورت مکتوب به هماهنگ‌کننده اتحادیه اروپا ارائه می‌دهیم، تصریح کرد: «اگر آمریکا انعطاف نشان دهد در روزهای آینده به نقطه توافق می‌رسیم.»
امیدواری‌های غرب به بازگشت نفت ایران
این سیگنال‌های مثبت از جانب ایران و دیگر طرف‌های مذاکرات باعث امیدواری کشورهای مصرف‌کننده نفت خام شده است، زیرا بازگشت نفت ایران به بازار باعث کاهش محدودیت در عرضه خواهد شد که این امر به نوبه خود می‌تواند به افت بیشتر بهای طلای سیاه منجر شود. گرچه با حصول توافق نیز نفت ایران به صورت یک‌شبه به بازار جهانی باز نخواهد گشت و احتمالا نیاز به فرایندی چند‌هفته‌ای تا چندماهه خواهد داشت، اما مشتریان نفت خام از زمان آغاز جنگ اوکراین و حتی پیش‌تر از آن، از قیمت‌های بالای این کامودیتی رنج می‌برند و افزایش بهای سوخت در این کشورها به تورم و بحران اقتصادی دامن زده و به نارضایتی شهروندان و مصرف‌کنندگان خرد منتهی شده است.
از این رو، حصول توافق هسته‌ای برای کشورهای مصرف‌کننده نفت خام بسیار اهمیت بالایی دارد. در راس این کشورها نیز ایالات متحده آمریکا که طرف اصلی مذاکرات برجامی در برابر ایران است، نیاز بسیار حیاتی به افزایش عرضه طلای سیاه ایران در بازار دارد. آمریکایی‌ها ماه‌هاست که از قیمت‌های بسیار بالای بنزین در جایگاه‌های سوخت‌گیری ناراضی هستند و در برهه‌ای حتی مجبور به پرداخت بیش از ۱۰۰دلار برای هر باک بنزین خودروهایشان بودند. این مساله به گسترش نارضایتی از دولت جو بایدن و حزب دموکرات آمریکا منجر شده و موقعیت این حزب در انتخابات کنگره و سنای پیش رو را که از هم‌اکنون کارزارهای تبلیغاتی آن آغاز شده است به خطر می‌اندازد. در چنین شرایطی، دولت جو بایدن و حزب دموکرات امیدوارند با بازگشت نفت ایران به بازار قیمت‌ها کاهش پیدا کنند تا فشار بهای سوخت بالا و تورم فزاینده در جامعه آمریکا را کاهش دهند.
همچنین طرف‌های اروپایی نیز با خودتحریمی نفتی که علیه روسیه انجام داده‌اند، از نظر تامین تقاضای موردنیاز صنایع خود، در شرایط چندان مساعدی قرار ندارند و امیدوارند با احیای توافق هسته‌ای و لغو تحریم‌ها، نفت خام ایران توازن قوا در بازار نفت را تغییر دهد و بخشی از عرضه از‌دست‌رفته روسیه در اروپا را جبران کند. برای مثال، کشورهای ایتالیا و اسپانیا که در برهه‌های زمانی مختلفی در گذشته از مشتریان نفت خام ایران بوده‌اند، احتمالا با بازگشت جریان نفت صادراتی ایران، خریدهای خود را از سر بگیرند. در آسیا نیز کشورهای هند، ژاپن، کره جنوبی و چین بیش از سایرین از لغو تحریم‌های نفتی ایران خوشحال خواهند شد و می‌توانند نفت احتمالا ارزان‌تر ایران را که با پالایشگاه‌های این کشورها متناسب است، خریداری کنند.
یکی از نکات برجسته بازگشت احتمالی ایران به بازار، این مساله است که میلیون‌ها بشکه نفت خام ایران روی دریا و در نفتکش‌ها ذخیره‌سازی شده است و در صورت لغو تحریم‌ها، در کم‌ترین زمان ممکن می‌تواند به دست مشتریان برسد و به کمک کشورهایی بیاید که شدیدترین فشار از بحران انرژی را متحمل شده‌اند.
عامل چینی تضعیف نفت
معاملات دیروز بازار نفت جدا از بحث ایران و توافق هسته‌ای، تحت تاثیر آمارهای اقتصادی بسیار ضعیف و ناامیدکننده چین نزولی شد. طبق داده‌های منتشرشده، بهبود اقتصادی این کشور در ماه ژوئیه به شکل غیرمنتظره‌ای تضعیف شد؛ زیرا شیوع کووید - ۱۹ بر هزینه‌های مصرف‌کننده و مشاغل تاثیر گذاشت. تولید صنعتی این کشور در ماه ژوئیه نسبت به سال گذشته ۸/ ۳درصد افزایش یافت، اما این رقم کمتر از ۹/ ۳درصد ماه ژوئن و پیش‌بینی اقتصاددانان از افزایش ۳/ ۴درصدی تولید صنعتی در ماه ژوئیه بود. همچنین پالایشگاه‌های دولتی چین در ماه ژوئیه با تعطیلی‌های غیرمنتظره‌ای روبه‌رو شدند و پالایشگاه‌های خصوصی این کشور نیز تولید خود را کاهش دادند و میزان نفت پالایش‌شده آنها ۸/ ۸درصد کمتر از مدت مشابه سال گذشته بود.
اداره ملی آمار چین نشان داد در ژوئیه ۲۱/ ۵۳میلیون تن معادل ۵۳/ ۱۲میلیون بشکه در روز نفت خام پالایش شد که پایین‌ترین نرخ از مارس سال ۲۰۲۰ بود. تولید ژوئیه کمتر از ۳۷/ ۱۳میلیون بشکه در روز در ژوئن و ۹۱/ ۱۳میلیون بشکه در روز در ژوئیه سال ۲۰۲۱ بود. پالایشگاه‌های چین در ۷ ماه نخست سال میلادی جاری، ۲۷/ ۳۸۰میلیون تن معادل ۰۹/ ۱۳میلیون بشکه در روز نفت پالایش کردند که ۳/ ۶درصد کمتر از مدت مشابه سال گذشته بود. واندا هاری، بنیان‌گذار شرکت واندا اینسایتس، گفت: «تجدید قرنطینه‌های کووید در چین علاوه بر نگرانی‌های مربوط به رکود اقتصادی، بر تقاضا تاثیر می‌گذارد. درحالی‌که نگرانی‌های عرضه از بین رفته است. چشم‌انداز بازگشت عرضه ایران نیز به احساسات نزولی بازار می‌افزاید.»
