اولین گزارش عملکرد از بودجه ۹۹
چک مالیاتی در بهار پاس شد
مرکز آمار کشور، گزارش فصلی اقتصاد ایران در فصل بهار ۹۹ را منتشر کرد. براساس این گزارش در نخستین فصل از سال‌جاری، درآمدهای مالیاتی به بیش از ۵۱ هزار میلیارد تومان رسیده که نسبت به دوره مشابه سال گذشته رشد ۱۱۱درصدی داشته است. دولت در بودجه ۹۹ پیش‌بینی کرده که درآمدهای مالیاتی حدود ۱۹۵ هزار میلیارد تومان باشد که به نظر می‌رسد در بهار آنچه که تصویب شده محقق شده باشد. این در حالی است که شیوع ویروس کرونا، می‌توانست روی درآمدهای مالیاتی اثرگذار باشد. از سوی دیگر دولت تا هفته اول مهرماه سال‌جاری نیز توانست بیش از ۷۰ هزار میلیارد تومان از محل فروش اوراق دولتی کسب درآمد کند. به نظر می‌رسد با فروش اوراق دولتی و کسب درآمدهای مالیاتی از پولی شدن بودجه جلوگیری شده و دولت بتواند کسری بودجه خود را پوشش دهد.
افزایش درآمدهای مالیاتی
آمارهای منتشر شده نشان می‌دهد در فصل نخست سال‌جاری درآمدهای مالیاتی کشور به بیش از ۵۱ هزار میلیارد تومان رسیده است. براساس قانون بودجه سال ۹۹، پیش‌بینی شده که دولت از محل درآمدهای مالیاتی ۱۹۵ هزار میلیارد تومان درآمد داشته باشد. به این ترتیب به‌طور میانگین می‌توان گفت که در هر فصل باید حدود ۵۰ هزار میلیارد تومان مالیات اخذ شود. براساس آمار منتشر شده در فصل بهار سال‌جاری، درآمد مالیاتی مصوب، محقق شده است. درآمدهای مالیاتی دولت به دو بخش مستقیم و غیرمستقیم تقسیم می‌شود. درآمدهای مستقیم به درآمدهایی گفته می‌شود که بر درآمد و دارایی اشخاص حقیقی وضع می‌شود و قابلیت انتقال به دیگری را ندارد. مالیات‌های غیرمستقیم مالیات‌هایی است که بر تولید، واردات، مصرف و فروش کالاها و خدمات وضع می‌شود و قابلیت انتقال به اشخاص دیگر را دارد. مالیات بر کالاها و خدمات نیز مالیاتی است که طبق قانون بر تولید، فروش و مصرف برقی از کالاها و خدمات وضع می‌شود. آمارها نشان می‌دهد در سه ماه نخست سال‌جاری، مجموع درآمد دولت از مالیات‌های مستقیم حدود ۸/ ۳۱ هزار میلیارد تومان بوده است. از این مقدار حدود ۳/ ۱۲ هزار میلیارد تومان مالیات بر اشخاص حقوقی، ۵/ ۱۲ هزار میلیارد تومان مالیات بر درآمد و ۷ هزار میلیارد تومان مالیات بر ثروت را تشکیل می‌دهند. مالیات بر کالا و خدمات نیز در مدت مذکور رقم ۴/ ۱۹ هزار میلیارد تومان بوده است.
نگاهی به آمار درآمدهای مالیاتی در سه ماه نخست سال‌جاری نشان می‌دهد که کل درآمدهای مالیاتی ۱۱۱ درصد رشد داشته است. آمارها نشان می‌دهد که در فصل بهار سال ۹۸، درآمدهای مالیاتی ۳/ ۲۴ هزار میلیارد تومان بوده است که در مدت مشابه سال‌جاری بیش از دو برابر شده است. از سوی دیگر مالیات بر اشخاص حقوقی نیز در بهار ۹۸، حدود ۶/ ۵ هزار میلیارد تومان بوده که در مدت مشابه سال‌جاری با رشد ۶/ ۱۲۰ درصدی به ۳/ ۱۲ هزار میلیارد تومان رسیده است. از سوی دیگر، رقم مالیات بر درآمد نیز در بهار ۹۸، ۱/ ۶ هزار میلیارد تومان بوده که در فصل بهار سال‌جاری با رشد ۱۰۳ درصدی همراه بوده است. از سوی دیگر مالیات بر ثروت نیز از ۳/ ۱ هزار میلیارد تومان در فصل بهار سال گذشته به ۷ هزار میلیارد تومان در سال‌جاری رسیده است. به این ترتیب مالیات بر ثروت با رشد ۴۴۶ درصدی بیشترین افزایش را ثبت کرده است. در کل، مالیات‌های مستقیم در بهار ۹۹ به نسبت بهار ۹۸ رشد ۵/ ۱۴۴ درصدی داشته است. مالیات بر کالا و خدمات نیز در سه ماه اول ۹۸، ۳/ ۱۱ هزار میلیارد تومان بوده که با افزایش ۵/ ۷۲ درصدی به رقم ۴/ ۱۹ هزار میلیارد تومان رسیده است. بررسی‌ها نشان می‌دهد کل درآمد مالیاتی محقق شده در سال ۹۷، حدود ۱۰۹ هزار میلیارد تومان و کل درآمد مالیاتی دولت در سال ۹۸، حدود ۱۴۱ هزار میلیارد تومان بوده است.
عدم کاهش درآمدهای مالیاتی با شیوع کرونا
شیوع ویروس کرونا به دلیل به تعطیلی کشاندن بسیاری از کسب و کارها، می‌توانست سبب کاهش درآمدهای مالیاتی شود. اما آمارها نشان می‌دهد به رغم شیوع این ویروس درآمدهای مالیاتی در فصل بهار محقق شده است. البته امیدعلی پارسا، رئیس سازمان امور مالیاتی کشور در مصاحبه‌ای به این نکته اشاره کرده است که به دلیل شیوع ویروس کرونا، احتمالا ۴۰ هزار میلیارد تومان درآمد مالیاتی مصوب‌شده تحقق پیدا نکند. زیرا اخذ مالیات متناسب با سود و درآمد است و زمانی که سود و درآمد کاهش می‌یابد به‌طور متناسب مالیات پرداختی هم کاهش پیدا می‌کند و به‌طور حتم با شرایط کسادی که دراثر گسترش ویروس کرونا در اقتصاد ایجاد شده تغییرات خود را در میزان مالیات پرداختی نشان خواهد داد. اما ارقام منتشر شده نشان می‌دهد که حداقل در فصل بهار، درآمدهای مالیاتی مطلوب بوده است.
تامین کسری بودجه دولت
در شرایطی که درآمدهای نفتی در کشور کاهش پیدا کرده است، یکی از منابع جایگزین برای درآمدهای نفتی، درآمدهای مالیاتی است. اما در سال‌جاری، ویروس کرونا شرایط کسب و کارها را سخت کرد و به نظر می‌رسید که دولت نتواند آنچه که در بودجه کشور تصویب کرده، درآمد مالیاتی داشته باشد. اما به نظر می‌رسد که در فصل بهار توانسته بیش از ۵۱ هزار میلیارد تومان از این درآمد را محقق کند و اگر شرایط به همین صورت ادامه پیدا کند احتمالا تا پایان سال کل درآمدهای مالیاتی محقق شود. اما این نکته را باید در نظر داشت که براساس پیش‌بینی‌های صورت گرفته دولت در سال‌جاری بیش از ۲۰۰ هزار میلیارد تومان کسری بودجه دارد که در نظر دارد ۱۵۰ هزار میلیارد تومان آن را با استفاده از فروش اوراق دولتی تامین کند. گزارش‌ها نشان می‌دهد که تا هفته نخست فصل پاییز، حدود ۷۱ هزار میلیارد تومان از کسری بودجه با فروش اوراق دولتی تامین شده است. اگر درآمدهای مالیاتی آن‌طور که رئیس سازمان امور مالیاتی گفته است، کمتر از پیش‌بینی‌ها محقق شود، دولت با کسری بودجه بیشتری مواجه خواهد شد و احتمال استفاده از منابع بانک مرکزی افزایش پیدا خواهد کرد. این در حالی است که شفافیت تراکنش‌های بانکی و تفکیک حساب شخصی و تجاری یکی از راهکارهای جلوگیری از فرار مالیاتی است که می‌تواند در بهبود درآمدهای دولت موثر باشد.
