غایب بزرگ نشست اندونزی کیست؟
بالی؛ میزبان سران گروه ۲۰
«کارلی اولسون»، «ویکتوریا کیم» و دیگران در گزارش ۱۵نوامبر برای نیویورکتایمز نوشتند، ولادیمیر زلنسکی، رئیسجمهور اوکراین از طریق لینک ویدئویی در این گردهمایی سخنرانی کرد و بار دیگر از روسیه - که رئیسجمهورش در آن اجلاس شرکت نداشت- خواست فورا نیروهای خود را خارج کند.«سرگئی لاوروف» وزیر امور خارجه روسیه، به جای پوتین در این اجلاس شرکت کرد. گفته شده او به علت کسالت راهی بیمارستان شد؛ اما هیات روسی با دستپاچگی عکسی از او در محل اقامتش منتشر کردند که نشان می داد حال لاوروف (با لب و دهنی افتاده!) خوب است. زلنسکی با تکرار درخواستهای خود برای پاسخگو ساختن روسیه درباره نقض قوانین بینالمللی گفت که اوکراین تا زمانی که قلمروش آزاد نشود، به مقاومت خود پایان نخواهد داد. او گفت: «هر روز تاخیر به معنای مرگهای جدید برای اوکراینیها، تهدیدهای جدید برای جهان و افزایش دیوانهکننده خسارات ناشی از تداوم تجاوز روسیه است؛ خسارت برای همه در جهان.»
شی جینپینگ، رهبر چین در اظهارات خود مستقیما به جنگ [اوکراین] اشاره نکرد؛ اما به یک محیط ژئوپلیتیک متشنج و اختلال در زنجیره تامین غذا و انرژی اشاره کرد. بر اساس متنی از وزارت خارجه چین شی گفت: «همه کشورها باید تفرقه را جایگزین وحدت کنند.» چین که مشارکت قویتری با روسیه دارد، تهاجم مسکو را محکوم نکرده، اما در ماه جاری، شی نسبت به «تهدید یا استفاده از سلاحهای هستهای» در درگیری هشدار داد. پیش از اجلاس، شی حدود سه ساعت با بایدن دیدار کرد. در این دیدار شی کوشید مانع وخامت بیشتر در روابط بین چین و ایالات متحده شود که بر سر طیفی از مسائل اختلاف دارند.
دو رهبر لحن تعاملی متقابلی را اتخاذ کردند که نشان میداد هر دو کشور با چالشهای ناشی از درگیریهای جهانی و بادهای معکوس اقتصادی روبهرو هستند. «جوکو ویدودو» رئیسجمهور اندونزی بهعنوان میزبان این اجلاس، روز سهشنبه از رهبران دیگر خواست «اختلافات خود را کنار بگذارند» و برای پایان دادن به جنگ در اوکراین تلاش کنند. این اولینبار است که برخی از رهبران ارشد جهانی از زمان شروع همهگیری بهصورت حضوری ملاقات میکنند.
«کریس باکلی» هم در گزارش ۱۵نوامبر در نیویورکتایمز نوشت، موقعیت برجسته عکسی از روسایجمهور آمریکا و چین در صفحه اول روزنامه رسمی و اصلی چین جالب است: در آن عکس، رهبر چین در پس زمینه پرچمهای چین و آمریکا به رئیسجمهور بایدن لبخند زد و دست داد. روزنامه People›s Daily هشدارهای چند ماهه اخیر شی را منتشر کرد که میگفت چین باید از نظر نظامی و سیاسی برای دوران نزاع و درگیری با «نیروهای متخاصم» (که منظور او آمریکا و متحدانش است) آماده و قوی باشد؛ چراکه این نیروها دوست دارند در مسیر رشد و ظهور چین کارشکنی کنند.
یک روز پس از دیدار شی و بایدن که نزدیک به سه ساعت طول کشید، رسانههای چینی با پرداختن به آن، نقل قولهای امیدوارانهای هم از سوی مقامهای چینی از جمله «وانگ یی»، وزیر خارجه منتشر کردند که میگفت کشورها میتوانند «مارپیچ نزولی» در روابط را با وجود تداوم اختلافات عمیق متوقف کنند. وانگ پس از پایان اجلاس به خبرنگاران گفت: «این جلسه هم ادامه تبادلات بود و هم نقطه شروعی جدید.» وی گفت: «آمریکا و چین باید به جهان نشان دهند که قادر به مدیریت و کنترل اختلافات خود هستند.» در گفتوگو با شی، رئیسجمهور آمریکا گفت واشنگتن به سیاست «چین واحد» ادامه میدهد؛ اما در عین حال افزود با هر اقدامی برای تغییر یکجانبه وضعیت این جزیره مخالف است.
با این حال، الجزیره روایت دیگری از اجلاس گروه۲۰ در بالی ارائه میدهد. «جیمز بیز» گزارشگر الجزیره در گزارش ۱۵نوامبر، به سایه جنگ اوکراین بر سر این اجلاس اشاره کرد و نوشت ولادیمیر زلنسکی، رئیسجمهور اوکراین، در نشست سران گروه۲۰ در اندونزی به رهبران جهان گفت اکنون زمان توقف جنگ روسیه علیه کشورش بر اساس طرح صلحی است که او پیشنهاد کرده است. رئیسجمهور اوکراین از رهبران گروه ۲۰ خواست درباره ایمنی هستهای، تضمین امنیت غذایی و انرژی و احیای قوانین بین المللی اقدام کنند. وی گفت: «اگر روسیه با فرمول صلح ما مخالفت کند، این یعنی اینکه فقط خواهان جنگ است.» نیروهای اوکراینی در هفتههای اخیر در شرق و جنوب اوکراین، از جمله شهر خرسون، پیشرویهای قابلتوجهی را علیه نیروهای روسی انجام دادهاند.
زلنسکی روز دوشنبه از شهر خرسون بازدید کرد و در آنجا وعده داد تا زمانی که اوکراین کنترل تمام اراضی اشغالی خود را بازپس گیرد، نبرد ادامه خواهد یافت. رهبر اوکراین در این اجلاس خواستار بازگرداندن «ایمنی تشعشعی» درباره نیروگاه هستهای زاپوریژیا، اعمال محدودیتهای قیمتی بر منابع انرژی روسیه و گسترش طرح صادرات غلات شد. وی همچنین خواستار آزادی تمامی زندانیان اوکراینی شد. گزارشگر الجزیره گفت: «کسانی که در سالن بودند به ما گفتند سخنرانی زلنسکی پرشور اما درعینحال بسیار مفصل بود.» این گزارشگر همچنین افزود: رئیسجمهور اوکراین درباره نیاز به تشکیل دادگاه ویژه برای بررسی جنگ روسیه سخن گفت و خواستار پرداخت غرامت برای خسارات وارده به کشورش شد.
او همچنین گفت پس از آن باید یک کنفرانس بین المللی برای ترسیم یک معماری جدید امنیتی پس از جنگ برای اروپا برگزار شود. «این چیزی است که من مطمئنم روسیه بههیچوجه از آن خوشش نخواهد آمد.» «کریس باکلی» و «کتی راجرز» هم در گزارش ۱۴نوامبر در نیویورکتایمز نوشتند، پس از تعمیق تنش میان دو غول قدرت در دنیا، رهبران چین و آمریکا در بالی دیدار کردند. آنها به این درک مشترک رسیدند که هیچیک خواهان رقابت و از کنترل خارج شدن رقابت نیستند. آنها وعده احیا و ترمیم روابط را دادند. بایدن در سخنانی گفت: «قاطعانه بر این باورم که نباید جنگ سرد جدیدی رخ دهد.» به نوشته این گزارشگران، چنین به نظر میرسید که این دو رهبر جهانی مشتاق بودند این ایده چندان جدی گرفته نشود که واشنگتن و پکن به سوی «تقابل» -بهویژه بر سر تایوان- در حرکت هستند. تایوان در چند ماه اخیر کانون فشار نظامی و دپیلماتیک علیه چین بوده است. «ادوارد وونگ» هم در گزارش دیگری در همان تاریخ در نیویورکتایمز نوشت، به دنبال دیدار شی و بایدن، یک مقام وزارت امور خارجه آمریکا گفت: «آنتونی جان بلینکن» وزیر امور خارجه ایالات متحده قصد دارد در اوایل سال آینده به چین سفر کند تا دیدار بین رئیسجمهور بایدن و شی جینپینگ در بالی را پیگیری کند.
سفر بلینکن به چین، همان اهداف کلی دیدار بالی را داشت: باز نگه داشتن خطوط ارتباطی و تبادل نظر صریح درباره موضوعات مهم در سطوح ارشد برای اجتناب از این درگیری و تعارض. مقامات آمریکایی و چینی قصد دارند در هفتههای آینده جزئیات این سفر را بررسی کنند. بلینکن چندین بار در نقاط مختلفی خارج از چین با وانگ یی، وزیر امور خارجه چین، دیدار کرده است. آنها در اواخر سپتامبر در حاشیه نشست مجمع عمومی سازمان ملل متحد صحبت کردند. تایوان موضوع اصلی گفتوگوها بود. بلینکن و وانگ برای اولینبار در مارس۲۰۲۱ در آنکوریج، آلاسکا، در نقش فعلی خود بهعنوان وزیر خارجه ملاقات کردند؛ جایی که «وانگ یی» و «یانگ جیچی» دو مقام ارشد حزب کمونیست چین در سیاست خارجی بهشدت از بلینکن و جیک سالیوان، مشاور امنیت ملی، انتقاد کردند. یانگ در آن جلسه به بلینکن و سالیوان گفت: «ما معتقدیم برای ایالات متحده مهم است که تصویر خود را تغییر دهد و از پیشبرد دموکراسی خود در سایر نقاط جهان دست بردارد.»
بلینکن متحدان و شرکای خود را برای محکوم کردن اقدامات چین درباره تایوان، از جمله تمرینهای نظامی و آزمایشهای موشکی که پکن پس از سفر نانسی پلوسی به این جزیره در ماه اوت انجام داد،گرد هم آورده است. بلینکن عنوان رسمی وزارت امور خارجه آمریکا درباره اقدامات دولت چین علیه اویغورها در سینکیانگ را تغییر نداده و آن «نسلکشی» نامیده است. مقامات آمریکایی پس از دیدار در بالی گفتند دو کشور مذاکرات دیپلماتیکی را که پکن پس از سفر پلوسی به تایوان متوقف کرده بود، از سر خواهند گرفت. این شامل گفتوگو درباره تغییرات آبوهوا و سیاست جهانی محیط زیست هم میشود. اما تحلیلگران میگویند بلینکن و سایر مقامات دولت درحالیکه دیپلماسی را ادامه میدهند، اما به اعمال سیاستهای سخت درباره چین ادامه خواهند داد.
«یوئن یوئن آنگ»، دانشمند علوم سیاسی در دانشگاه میشیگان گفت: با استفاده از ادبیات تئودور روزولت، رویکرد بایدن به چین را میتوان اینگونه توصیف کرد: «آرام صحبت کن و یک چوب بزرگ را حمل کن.» برخلاف ترامپ، بایدن توییتهای بیادبانه نمیزند و به چین توهین نمیکند؛ اما مصمم است با ظهور چین مقابله کند و بهطور پیوسته این کار را با جمع کردن متحدان و قطع دسترسی چین به فناوری حیاتی انجام داده است.»