بازار سهام به چه سمتی تمایل دارد؟
پیچیدگی معمای بورس
صبا طاهریان / دنیای اقتصاد
بررسی معاملات بازار سهام از ابتدای هفته نشان از عدم‌شکل‌‌‌گیری تقاضای سهامی دارد. شاخص کل سهام در سه روز گذشته حدود ۰.۱درصد و شاخص هم‌وزن ۰.۲۶درصد از ارتفاع خود را از دست دادند. عدم‌اقبال به خرید سهام طی هفته جاری در حالی است که بازار سهام هفته قبل را با رشد بیش از ۵ درصدی به پایان برده بود که ناشی از تحرکات جدی در بازار ارز و شکل‌‌‌گیری انتظارات تورمی جدید بود. بازار سهام در ۱۰ روز اخیر دو نیمه متفاوت را به‌‌‌نمایش گذاشت به‌‌‌نحوی که بعد از جو مثبت هفته قبل برخی گمانه‌‌‌زنی‌‌‌ها از تداوم این روند حکایت می‌کرد با این حال ورق بورس برگشت به‌ویژه اینکه «قطعی هسته معاملاتی فرابورس» نیز سبب شد تا در روزهای اخیر بازار با رونق همراه نشود. اما به‌رغم فراز و فرود معاملاتی در این هفته ارزش معاملات خرد با رشد حدود ۱۲۷درصدی نسبت به هفته ماقبل، برای اولین‌‌‌بار بعد از ۲۸ آذرماه به محدوده ۶هزار میلیارد تومان رسید.
غوغای خودرویی‌‌‌ها در روز دوشنبه
محرک تغییر روند بازار علاوه بر بازگشت تحرکات قیمتی به بازار ارز به اعلام برخی تصمیمات احتمالی در خصوص تجدید ارزیابی خودروسازان بازمی‌گردد. زیان انباشته دو خودروساز بزرگ بر کسی پوشیده نیست. عامل اصلی این مهم به صورت مستقیم به قیمت‌گذاری دستوری بازمی‌گردد.
در این میان با وجود قیمت دستوری، تنها راه نجات خودروسازان از زیان انباشته، تجدید ارزیابی دارایی آنهاست. در روزهای اخیر نیز اخباری مبنی بر نهایی شدن تجدید ارزیابی دارایی‌‌‌های خودروسازان در میان اهالی بازار سهام دست به دست شده است. روز گذشته نیز خبر نهایی شدن این مهم در صورت تایید وزارت اقتصاد، جو مثبتی را از نیمه دوم بازار به جریان انداخت و به این ترتیب بازار را به تکاپو انداخت. پس از سه روز پرماجرا در تالار شیشه‌‌‌ای، روز دوشنبه شاخص سهام کار خود را در سطح ۲ میلیون و ۱۶۱هزار واحد خاتمه داد تا بار دیگر دستیابی به کانال ۲.۲ میلیون واحد همچنان دست‌نیافتنی باقی بماند. از سوی دیگر با توجه به اینکه تنها ۵ روز معاملاتی تا بسته شدن پرونده بورس ۱۴۰۲ باقی مانده است؛ بنابراین به نظر نمی‌‌‌رسد؛ بازار سهام بتواند طی مدت زمان باقی‌مانده نمایش درخور توجهی از خود نشان دهد.
از نیمسال دوم بازگشت تعادل پس از یک دوره تصمیمات محدود‌‌‌کننده در بورس به امری ناممکن مبدل شد و بازار سهام نتوانست در این میان عملکرد قابل قبولی را در معرض نمایش بگذارد. به این ترتیب با توجه به آنچه در ماه‌‌‌های اخیر بر بازار گذشته می‌توان امید به صعود و رفع تدریجی قفل معاملاتی را در سال بعد جست‌وجو کرد. در سال ۱۴۰۲ اصلاح قیمتی به روندی فرسایشی و تکراری تبدیل شد. آمار‌ها نشان می‌دهد که سود دلاری بازار سهام، طی ۹ماهه سال‌جاری نسبت به مدت مشابه سال قبل، حدود ۳۰درصد کاهش یافته است. برخی از تحلیلگران بر این باورند که علت افت ارزش دلاری بازار، همین موضوع است و انتظار رشد چندانی برای ارزش دلاری بازار وجود ندارد. نسبت قیمت به سود نیز به دلیل افزایش سطح ریسک در بازار کاهش یافت و در صورتی که دوباره محرک‌‌‌های پولی و ارزی روی خوش به بازار نشان دهند، احتمالا بورس، شاهد رشد مطلق عدد شاخص کل خواهد بود.
اما در آستانه آغاز سال نو این پرسش به وجود می‌‌‌آید که آیا بورس می‌تواند در فروردین جبران مافات کند. به طور تاریخی در فروردین بورس تهران معمولا عملکرد مثبتی را نشان داده است و حتی ممکن است روند دادو‌ستدها با چاشنی هیجان نیز همراه شود. با ورود به روزهای معاملاتی ابتدای سال انتظار می‌رود برخی صنایع به دلیل دریافت مجوز افزایش نرخ، با اقبال سرمایه‌گذاران روبه‌رو شوند. بنابراین برخی گروه‌ها از جمله تایرسازان، محصولات غذایی و کاشی و سرامیک و برخی گروه‌‌‌های دیگر که بازار به استقبال افزایش قیمت آنها رفته است؛ می‌توانند تا اردیبهشت برای سرمایه‌گذاران از جذابیت برخوردار باشند و با اقبال بیشتری روبه‌رو خواهند شد.
یکی از نکات مهم در انتظارات سرمایه‌گذاران از کسب سود از بازار سهام این است که برخلاف بازارهای دارایی دیگر که نیاز به دانش و تخصص احساس نمی‌شود ورود موفق به بورس عملا به دانش تخصصی و مالی گره خورده است. در سال‌های اخیر نیز به کرات مشاهده شده که بازار سهام برخلاف رقبایش، اگر بازیگران اصول بازی را بلد نباشند بدون شک جز زیان عایدی دیگری نخواهند داشت.
کارشناسان بورسی بر این باورند که غیر‌قابل پیش‌بینی بودن رفتار بازار سهام برخلاف روند بازارهای دیگر شرایطی را به وجود آورده که بدون رفتار حرفه‌‌‌ای نمی‌توان دست به خرید و فروش سهام زد. از این رو از آنجا که پیش‌بینی بازار عملا دشوار و تقریبا غیرممکن است؛ در این بین سرمایه‌گذاران مبتدی و حتی حرفه‌‌‌ای ممکن است متضرر شوند. این موضوع یکی از نکاتی است که بر ابهامات روند بازار سهام می‌افزاید. در این بین به‌خصوص که رشد شاخص کل بورس رابطه مستقیمی با وضعیت متغیرهای اثرگذار و ریسک‌های گوناگون دارد، این وضعیت تشدید می‌شود. سیاستگذار نیز از قرارمعمول به دلیل اینکه می‌تواند با سیاست‌های دستوری به روند معاملات رخنه کند؛ پیش‌بینی‌پذیری را تا حد زیادی سخت جلوه می‌دهد. علاوه براین موضوع باید دید در سال جدید انتظارات تورمی چه شکلی به خود خواهند گرفت. مسلما کلیت رفتار بازار متاثر از عوامل زیادی است که کار سرمایه‌گذاران را سخت خواهد کرد.
