وضعیت تسهیلات قرض‌‌‌الحسنه ازدواج و فرزندآوری در سال ۱۴۰۴
علاوه بر این، در این بند به سقف کلی تسهیلات قرض‌‌‌الحسنه نیز اشاره شده است که به موجب آن بانک مرکزی موظف است از محل سپرده‌‌‌های جاری و پس‌‌‌انداز بانک‌های عامل تا سقف ۳۵۰ همت به متقاضیان تسهیلات ذکرشده، در سال آینده اعطا کند.
قانون بودجه ۱۴۰۳ و تسهیلات ازدواج و فرزندآوری
بر اساس قانون بودجه سال ۱۴۰۳، میزان تسهیلات انفرادی فرزندآوری برای متقاضیانی با یک فرزند، دو فرزند، سه فرزند، چهار فرزند، پنج فرزند و بیشتر به‌‌‌ترتیب معادل ۴۰ میلیون، ۸۰ میلیون، ۱۲۰ میلیون، ۱۵۰ میلیون و ۲۰۰ میلیون تومان تعیین شد. علاوه بر این، نرخ تسهیلات ازدواج نیز برای زوج‌‌‌هایی که حداکثر ۴ سال از تاریخ ازدواجشان گذشته است، ۳۰۰ میلیون تومان و برای زوج‌‌‌های زیر ۲۵ سال و زوجه‌‌‌های زیر ۲۳ سال، ۳۵۰ میلیون تومان تعیین شد.
همچنین طبق بند «ث» تبصره ۱۳ قانون بودجه ۱۴۰۳، سقف کلی تسهیلات قرض‌‌‌الحسنه در این سال ۲۰۰ همت عنوان شد که بر این اساس، بانک مرکزی با همکاری بانک‌های عامل موظف است تا سقف ۲۰۰ همت از سپرده‌‌‌های خود را صرف تسهیلات فرزندآوری، ازدواج، ودیعه یا خرید یا ساخت مسکن و... کنند که به دلیل اولویت تسهیلات ازدواج و فرزندآوری بر سایر تسهیلات موضوعه و کمبود منابع بانکی، عملا عمده تسهیلات خرج این دو میشود.
عملکرد بانک‌ها در تسهیلات ازدواج و فرزندآوری در سال ۱۴۰۳
در آخرین گزارش بانک مرکزی مبنی بر میزان عملکرد بانک‌ها در پرداخت تسهیلات مختلف، تا پایان آبان ماه، بانک‌ها بالغ بر ۱۲۷ همت از منابع سپرده‌‌‌ای خود را به وام ازدواج و ۲۱ همت را به تسهیلات فرزندآوری تخصیص داده‌‌‌اند که مجموع این پرداختی‌‌‌ها بیانگر تحقق ۷۵ درصدی هدف (۲۰۰ همت) است. سهم وام فرزندآوری و ازدواج از این عملکرد ۱۵۰ همتی به‌‌‌ترتیب در حدود ۱۴.۲ و ۸۵.۸درصد است که بر این اساس انتظار می‌رود تا پایان سال میزان کل تسهیلات اعطایی فرزندآوری به حدود ۲۸ همت و میزان کل تسهیلات اعطایی ازدواج به ۱۷۰ همت برسد.
لایحه ۱۴۰۴ و تسهیلات ازدواج و فرزندآوری
دولت لایحه بودجه سال آینده را به نحوی تحویل مجلس داد که سخنی از تسهیلات موضوعه قانون حمایت از خانواده و جوانی جمعیت در آن به میان نیاورده بود. با این حال در ۱۹ آذر ماه، نمایندگان مجلس به تدوین و تصویب اولیه بند «ث» تبصره ۱۳ لایحه بودجه پرداختند که به واسطه آن، سقف کلی تسهیلات قرض‌‌‌الحسنه ۷۵درصد و تسهیلات انفرادی فرزندآوری ۱۰درصد افزایش یافت و نرخ مابقی تسهیلات ثابت ماند. بر این اساس، متقاضیان وام فرزندآوری دارای یک فرزند ۴۴ میلیون، دو فرزند ۸۸ میلیون، سه فرزند ۱۳۲ میلیون، چهار فرزند ۱۶۵ میلیون و پنج فرزند و بیشتر ۲۲۰ میلیون دریافت خواهند کرد. همچنین مبلغ وام ازدواج نیز همچون سال ۱۴۰۳به میزان ۳۰۰ و ۳۵۰ میلیون تومان خواهد بود. با توجه به موضوعات ذکرشده، به‌‌‌نظر می‌رسد هدف نخست، کاهش صف طولانی متقاضیان باشد. با این حال پرسش اینجاست که این تغییرات در بودجه ۱۴۰۴ نسبت به ۱۴۰۳، چه عملکردی را در پایان سال آینده رقم خواهد زد؟ با بررسی داده‌‌‌های بانک مرکزی، سهم وام فرزندآوری از کل تسهیلات اعطایی به بخش‌‌‌های فرزندآوری و ازدواج (۱۵۰ همت تا آبان ماه)، بالغ بر ۱۴.۲درصد بوده است. با فرض ثابت بودن این نسبت تا پایان سال و تداوم آن در سال آینده و همچنین افزایش ۱۰ درصدی تسهیلات انفرادی فرزندآوری، انتظار می‌رود که سهم وام فرزندآوری به ۱۵.۶درصد از سقف کلی تسهیلات قرض‌‌‌الحسنه (۳۵۰ همت) افزایش یابد. از این رو پیش‌بینی میشود که در پایان سال آینده، عملکرد بانک‌ها در اعطای وام فرزندآوری به ۵۴.۶ همت و وام ازدواج به ۲۹۵.۴ همت خواهد رسید. با وجود این، به‌‌‌نظر این عملکرد پاسخگوی نیاز متقاضیان نخواهد بود؛ چرا که برای پاسخ به متقاضیان در صف وام ازدواج که بالغ بر ۵۰۰هزار نفر تا الان تخمین زده شده‌‌‌اند، دست کم ۱۵۰ همت نیاز است.
چالش‌‌‌های پیش رو
با توجه به نکات ذکرشده و تجربیات پیشین، احتمال کاهش سقف کلی تسهیلات قرض‌‌‌الحسنه و مقاومت بانک مرکزی همچون سال ۱۴۰۳، به دلیل خطر تعمیق ناترازی نقدینگی در بانک‌ها وجود دارد. همچنین با نگاهی به میزان متقاضیان ۵۰۰هزار نفره در صف و تغییرات بودجه‌‌‌ای عنوان‌شده در سال ۱۴۰۴، بیش از نیمی از تسهیلات ازدواج، هزینه متقاضیان تا به امروز ثبت‌نام‌شده خواهد شد و پیش‌بینی میشود که نیم دیگر نیز صرف اعطای وام به متقاضیانی شود که از آذر تا اسفند ماه امسال به صف متقاضیان وام ازدواج اضافه خواهند شد.
