۴۰ فعال اقتصادی به ۸ پرسش«دنیای‌اقتصاد» پاسخ دادند؛ اعتبار تجار ایرانی در خطر است
جراحت کسب‌وکارها از حبس اینترنت
در شرایطی که تاکید دولت و حاکمیت بر توسعه کسب‌وکارهای دانشبنیان و دیجیتالی‌کردن بخش‌هایی مانند معدن و صنعت است، اینترنت که اصلی‌ترین بازوی توسعه در دنیای امروز است، در روزهای اخیر دچار اختلال شده و سرعت کند، فیلترینگ و محدودیت‌های اینترنتی، موجب‌شده تا بسیاری از بنگاه‌های اقتصادی و فعالان اقتصادی با چالش‌های جدی مواجه شوند. در نشستی که اخیرا از سوی اتاق بازرگانی ایران و کمیته راهبردی شورای گفت‌وگوی دولت و بخش‌خصوصی انجام شد، بیان شد که بین 9 تا 11میلیون مورد کسب‌وکار در اینستاگرام فعال هستند که با توجه به فیلترشدن این پلتفرم، کسب‌وکارشان با آسیب جدی مواجه شده است، ضمن اینکه استفاده از فیلترشکن‌های مختلف نیز رشد 30برابری داشته است. فعالان اقتصادی عنوان کرده‌اند که اینترنت نیز مانند برق، جاده و اتومبیل یک ابزار ضروری برای کسب‌وکار است و نباید به‌راحتی با هر اتفاقی به سمت محدودسازی آن برویم؛ در واقع قطع اینترنت همانقدر به یک کسب‌وکار آسیب می‌زند که نبود زیرساخت‌هایی مانند برق و آب.
8 سوال از فعالان اقتصادی
در نظرسنجی انجام‌شده کنشگران اقتصادی به 8سوال «دنیای‌اقتصاد» پاسخ داده‌اند.
در سوال نخست پرسیده شده است که «استفاده شما از اینترنت بیشتر در کدام حوزه است؟» پاسخ‌دهندگان می‌توانستند از بین گزینه‌های «بازاریابی»، «ارتباط درون‌تیمی»، «ارتباط با مشتری و شبکه‌فروش»، «تحقیق و توسعه»، «تولید» و «تجارت»، چند گزینه را انتخاب کنند، بنابراین گزینه «بازاریابی» 21بار، گزینه «ارتباط درون‌تیمی» 21بار، «ارتباط با مشتری و شبکه فروش» 27بار، «تحقیق و توسعه» 16بار، «تولید» 8بار و «تجارت» 23بار از سوی پاسخ‌دهندگان انتخاب‌شده است. در سوال دوم پرسیده شده است که «آیا اختلال ایجادشده در اینترنت موجب خسارت مالی به کسب‌وکار شما شده است؟» از میان 40 پاسخ‌دهنده، 39 نفر به این سوال، جواب مثبت داده‌اند و تنها یک نفر گفته است که از این شرایط آسیب ندیده است، بنابراین 5/ 97درصد از پاسخ‌دهندگان گفته‌اند که از محدودیت‌های اینترنتی آسیب دیده‌اند. در سوال سوم هم پرسیده شده است که «آیا امکان محاسبه خسارت مادی وجود دارد؟» 27 نفر به این سوال پاسخ مثبت داده و 13نفر نیز گفته‌اند که نمی‌توانند این خسارت را تخمین بزنند؛ در واقع 5/ 67درصد از پاسخ‌دهندگان می‌توانند این خسارت را برآورد کنند.
سوال چهارم با این مضمون پرسیده شده است: «آیا اختلال ایجاد شده موجب ایجاد خسارت اعتباری به کسب‌وکار شما شده است؟» 5/ 67درصد از پاسخ‌دهندگان به این سوال پاسخ مثبت داده‌اند که معادل 27نفر است.
در سوال پنجم پرسیده شده است که «در صورت ادامه اختلال، آیا خسارت مادی ادامه خواهد داشت؟» 5/ 92درصد از پاسخ‌دهندگان عنوان کرده‌اند؛ تداوم اختلال در اینترنت، تداوم خسارت مادی را برای کسب‌وکار آنها به‌دنبال خواهد داشت.
سوال ششم نیز به این موضوع پرداخته است که «آیا در صورت ادامه اختلال، امکان دارد کسب‌وکار شما به‌طور کامل از بین برود؟» 45درصد از پاسخ‌دهندگان گفته‌اند که کسب‌وکارشان از بین خواهد رفت، اما مابقی به تغییر شکل کسب‌وکارشان اشاره کرده‌اند.
در سوال هفتم از کنشگران اقتصادی پرسیده شده است که «چه میزان خسارت مادی به شما در اثر این اختلال واردشده است؟» پاسخ‌دهندگان به این سوال، سه گزینه را پیش‌رو داشتند؛ نخست «یک‌درصد تا 30درصد»، دوم؛ «30درصد تا 50درصد» و سوم؛ «50درصد به بالا.» گزینه اول مورد انتخاب 50درصد از پاسخ‌دهندگان بوده است و گزینه دوم را 5/ 22درصد از پاسخ‌دهندگان انتخاب کرده‌اند و گزینه سوم نیز از سوی 5/ 27درصد از افراد مصاحبه‌شونده انتخاب شده است.
در سوال هشتم نیز مشابه سوال هفتم سه گزینه قابل‌انتخاب بوده است. در این سوال پرسیده شده که «چند درصد از ارتباطات شما با زنجیره فروش مبتنی بر شبکه‌های اجتماعی است؟» در این‌باره 5/ 52درصد از پاسخ‌دهندگان گزینه «یک‌درصد تا 30درصد» را انتخاب کرده‌اند؛ 5/ 12درصد نیز به گزینه «30درصد تا 50درصد» و 35درصد به گزینه «بیش از 50درصد» رای داده‌اند.
اعتبار از دست‌رفته
درباره مشکلات ایجادشده با قطع اینترنت، جز خسارت مادی که تقریبا تمامی فعالان تجاری و تولیدی متحمل شده‌اند، مواردی را در توضیح افزودند. خسارت اعتباری در امر تجارت درمیان این توضیحات برجسته بود. یکی از تجار امکان معرفی پلتفرم‌‌‌‌‌‌های داخلی به مشتریان خارجی را تقریبا غیرممکن یا با فاصله زمانی بسیار طولانی دانست (به گفته او 25 سال‌برای معرفی اپلیکیشن بله زمان لازم است!)
یک تاجر دیگر نیز توضیح تغییر پلتفرم‌‌‌‌‌‌های ارتباطی برای طرف‌‌‌‌‌‌های خارجی را بسیار دشوار دانست و گفت این موضوع موجب ایجاد شک در طرف مقابل می‌شود؛ تاحدی که ممکن است قید تجارت با ایران را بزند. یکی دیگر از تجار می‌گوید؛ برای او پیامی رسیده است و به دلیل تاخیر در دیدن پیام یکی از مشتریان آفریقایی او تصور کرده است که او معامله را بدون‌مشورت با او به هم زده است. این اتفاق از سوی هر دو طرف افتاده است، یعنی هم مرسوله‌‌‌‌‌‌ای که قرار است صادر شود و هم مرسوله‌‌‌‌‌‌ای که قرار است وارد شود با اختلال در اینترنت موجب صدمه‌خوردن اعتبار تجار شده است. به گفته بسیاری از تجار تاخیر در دریافت مدارک خصوصا در مورد حمل‌ونقل - برای نمونه مدارک کشتی- موجب خساراتی شده است که فعلا قابل‌محاسبه نیست.
فعال اقتصادی دیگری نیز از به‌وجود آمدن بی‌‌‌‌‌‌اعتمادی میان مشتریان به‌خصوص مشتریانی که در کشورهای خود دارای ثبات هستند (برای نمونه کشورهای اروپایی) سخن می‌گوید. به گفته این تجار توضیح این مساله دشوار است که چگونه در یک کشور حتی پیام‌رسانی مانند واتس‌اپ قطع می‌شود و این نشانه بی‌‌‌‌‌‌ثبانی محیط محسوب می‌شود و تجارت را دشوار یا به‌طور کلی قطع می‌کند.
تنها در یک نمونه یکی از تجار از همدلی و درک شرایط ایران از سمت طرف مقابل سخن گفت، اما به گفته او نیز این مساله همیشگی نیست.
یکی از تجار هم از قطع ارتباط با دنیا سخن می‌گوید. او می‌گوید: برای شرکت در یک رویداد تجاری هتل خود را رزرو کرده و بلیت خریده است اما به دلایل مشکلات اینترنتی موفق به اخذ ویزا در زمان موردنظر نشده است. شماری از کسانی که دچار زیان شده‌اند، عقب‌ماندن از زمان تحویل کار را عامل زیان خود می‌‌‌‌‌‌دانند. به گفته این تجار زمان تحویل کار یکی از اصلی‌ترین مسائلی است که در تجارت موجب اعتبار می‌شود. به گفته شماری از تجار توضیح مساله برای مشتریان خارجی بسیار دشوار است و نمی‌تواند جبران زیان اعتباری آنها را بکند. به گفته این تجار قطع اینترنت در این سطح و مختل‌شدن پیام‌رسان‌های ساده‌‌‌‌‌‌ای مانند واتس‌اپ این پیام را به مشتریان می‌دهد که ایران کشوری بسیار بی‌ثبات و عقب‌‌‌‌‌‌مانده است.
کسانی که تجارت‌های اینترنتی و صادرات خدمات دانشبنیان دارند، عمدتا تجارت خود را کاملا ازبینرفته می‌‌‌‌‌‌دانند. از جمله به این دلیل که مشتریانی که نرم‌‌‌‌‌‌افزار خریداری کرده‌اند، امکان آپدیت و دریافت خدمات پشتیبانی را ندارند، از همین‌‌‌‌‌‌رو تجارت با آنها قطعا از بین‌رفته است.
یکی از فعالان این حوزه می‌گوید تنها تجارت و نرم‌‌‌‌‌‌افزارهایی که او به شکل داخلی فروخته است، در صورت ادامه این وضعیت احتمال زنده‌ماندن دارند. اما تعدادی از کسانی که تجارت خود را کاملا ازبینرفته نمی‌‌‌‌‌‌دانند اما از تغییر شکل جدی تجارت خود می‌گویند. بسیاری از تجار از عقب‌ماندن از رقبای خود در تجارت سخن می‌گویند. یکی از تجار می‌گوید: وقتی یک هفته در بازار نباشیم، از بازار حذف می‌شویم. به گفته او نکته ماندن در یک کسب‌وکار استمرار و حضور متوالی در بازار است و این نکته را تمامی تجار می‌‌‌‌‌‌دانند.
برخی از تجار از احتمال جریمه‌شدن به موجب قراردادهای خارجی که بسته‌‌‌‌‌‌اند سخن گفته‌اند. به بیان این تجار بر اساس بندی از قرارداد لازم بوده است که از ثبات وضعیت ایران خبر بدهند و آنها با تایید وجود ثبات در ایران اکنون متحمل ضرر شده‌اند. به گفته تجار دیگر که در مساله بازاریابی با مشکل مواجه شده‌اند، تخمین رقم دقیق خسارت از همه دشوارتر است.
