«دنیای اقتصاد» اعمال سقف قیمت برای نفت روسیه را تحلیل می‌کند
اعمال سقف قیمت؛ تلاشی عبث؟
طرح ناموفق؟
به گزارش اویل‌پرایس (Oil Price) درصد شانس موفقیت سیاست گروه ۷ مبنی بر اعمال سقف قیمت روی نفت روسیه را شاید بتوان به بهترین نحو در توییت اخیر ستون‌نویس گروه انرژی و کالای بلومبرگ خلاصه کرد: «بیایید فکر کنیم که من و دوستانم در نظر داریم چارچوب قیمتی برای کافه محل خود اعمال کنیم. بد نیست بدانید ما حتی مشتری آن کافه هم نیستیم. صاحب کافه می‌گوید به کسانی که دنبال کاهش قیمت هستند قهوه نمی‌فروشد، بنابراین مشتریان وفادار کافه از طرح ما استقبال نمی‌کنند. این یعنی موفقیت طرح!»
طرح اعمال سقف بر قیمت نفت خام صادراتی روسیه که اولین‌بار توسط جانت یلن، وزیر خزانه‌داری ایالات متحده، مطرح شد هدفی دوگانه دارد: در فاز اول، حفظ روند انتقال نفت روسیه به خارج از آن کشور که منتهی به اعمال سقف بر قیمت‌ها می‌شود و در فاز دوم کاهش درآمدهای نفتی روسیه، که بخش قابل‌توجهی از تولید ناخالص داخلی آن کشور را تامین کرده و به عقیده گروه ۷، منبع اصلی درآمد روسیه برای تامین مالی نبرد با اوکراین است. مصوبه تعیین سقف قیمت نفت توسط رهبران گروه ۷ و هم‌زمان با نشست ژوئن مطرح شد، هنگامی که هفت کشور بزرگ صنعتی هم‌پیمان شدند راهکاری مناسب برای اجرایی شدن این طرح اتخاذ کنند.
نفوذ اروپا بر بیمه حمل‌و‌نقل دریایی
از همان ابتدا به نظر می‌رسید عملی‌ترین روش برای اعمال فشار قیمت بر نفت روسیه، کاهش امکان دسترسی بیمه دریایی برای نفتکش‌های این کشور باشد، مگر اینکه روسیه در قبال عرضه تولید خود در چارچوب قیمت از‌پیش‌تعیین‌شده کوتاه بیاید. ضمانت موفقیت طرح گروه ۷ مبتنی بر تعیین سقف قیمت برای نفت روسیه، تا حد زیادی مدیون این حقیقت غیر‌قابل‌انکار است که نه‌تنها ۹۰درصد از بازار بیمه در ید اختیار شرکت‌های غربی است، بلکه این شرکت‌ها خود از بزرگترین بازیگران تجارت کشتیرانی بین‌الملل هستند. به گزارش رویترز، وزرای دارایی ۷ کشور صنعتی در بیانیه‌ای اعلام کردند: «امروز قصد سیاسی مشترک خود را رسما اعلام می‌کنیم. سیاستی با هدف نهایی وضع و اجرای ممنوعیت جامع بر هرگونه خدماتی که حمل‌و‌نقل دریایی نفت خام و فرآورده‌های نفتی روسیه را در گستره آبراه‌های بین‌المللی فراهم می‌کند.»
آیرینا اسلاو، تحلیلگر انرژی، در این‌باره به اویل پرایس می‌گوید: «روسیه خط لوله نورد استریم ۱ را تا زمان حذف کامل تحریم‌ها، راه‌اندازی مجدد نخواهد کرد.» نقطه آغازین مشکل جایی است که خدمات حمل‌و‌نقل و بیمه دریایی تنها در صورتی در اختیار شرکت‌های نفتی روسی قرار می‌گیرد که نفت خود را در چارچوب قیمتی مشخص عرضه کنند. قیمتی که توسط ائتلاف گسترده کشورهایی که به قانون سقف قیمت‌ها پایبند هستند و آن را اجرا می‌کنند، تعیین می‌شود. بزرگترین مانع پیش روی گروه ۷ این است که برخلاف پیش‌بینی‌ها روسیه در پاسخ به این تحرکات، نه‌تنها دست به اقدامی تقابلی به واسطه کاهش مستقیم و محسوس بودجه خود نزد، بلکه در کمال شگفتی در هفته گذشته دو مرتبه رسما و با قاطعیت هرچه تمام‌تر اعلام کرد نفت روسیه در سبد کشورهایی که از سیاست اروپایی سقف قیمتی تبعیت می‌کنند، جایی نخواهد داشت. الکساندر نواک، معاون نخست‌وزیر و نماینده روسیه در اوپک‌پلاس، گفت: «اعتقاد دارم سیاست تعیین سقف قیمتی راه به جایی نخواهد برد. این امر مداخله آشکار در مکانیسم‌های بازار و صنعت مهمی همچون نفت است.» در همین رابطه، سخنگوی کرملین روز جمعه تاکید کرد: «شرکت‌هایی که دنباله‌روی این سیاست هستند، در فهرست دریافت‌کنندگان نفت روسیه جایی نخواهند داشت.»
چین و هند؛ بی‌اثرکنندگان طرح
در مقابل، حامیان سیاست تعیین سقف قیمت نفت استدلال می‌کنند روسیه به دلیل حاکمیت غرب بر ۹۰درصد بازار جهانی بیمه حمل‌و‌نقل دریایی و به‌علاوه «ائتلاف گسترده کشورهای وارد‌کننده فرآورده‌های نفتی» علیه خود، در نهایت چاره‌ای جز تمکین نخواهد داشت. واقعیت این است که ائتلاف حامیان وضع سقف قیمت نفت، به اندازه کافی بزرگ و قدرتمند نیست که بتواند این سیاست را به طور کامل عملیاتی کند. این ائتلاف، به‌رغم تمایل و تلاش‌های گروه ۷، از پشتیبانی و حمایت چین و هند، دو مشتری بزرگ نفتی روسیه، برخوردار نیست. اعضای این ائتلاف جزو واردکنندگان بزرگ و تاثیرگذار در حوزه نفت نبوده و دو عضو آن، ایالات متحده آمریکا و بریتانیا، واردات نفت از روسیه را از همان ابتدا ممنوع اعلام کردند.
هم‌راستا کردن سومین کشور بزرگ یعنی ژاپن برای تبعیت از مصوبه اعمال سقف قیمت، با توجه به وابستگی تمام‌عیار این کشور به واردات انواع حامل‌های انرژی، کاری بسیار دشوار خواهد بود. لذا در حالی که شینوچی سوزوکی، وزیر دارایی ژاپن، از تصمیم جدید گروه ۷ استقبال کرد، قابل‌پیش‌بینی بود که یک مقام عالی‌رتبه در وزارت دارایی ژاپن در روز جمعه خاطرنشان کند که نفت روسی وارداتی ژاپن از پروژه ساخالین-۲ از تبعیت قانون سقف قیمت معاف خواهد بود. استدلال موافقان طرح این است که روسیه نمی‌تواند از عرضه نفت خود به کشورهای تابع سقف قیمت مصوب گروه ۷ جلوگیری کند. با زدن عینک بدبینی می‌توان گفت در حال حاضر به دلیل آسیب‌هایی که تحریم‌های غرب بر بازار روسیه تحمیل کرده، این کشور از محل صادرات نفت و گاز درآمدهای بسیار بالاتر از شرایط معمول خود در شرایط عادی، تحصیل کرده است.
در شرایط کنونی، روسیه به‌راحتی و بدون دغدغه می‌تواند شاهد رکوردزنی و بازگشت مجدد قیمت‌ها به بالای ۱۰۰ دلار در هر بشکه باشد. به‌خصوص اینکه اوپک‌پلاس در واکنش به کاهش قیمت‌ها تصمیم گرفت تولید خود را برای ماه اکتبر به میزان ۱۰۰هزار بشکه در روز کاهش دهد. نکته کلیدی این است که طبق گزارش‌های واصله، روسیه تمایلی به کاهش تولید نفت خود ندارد. بر‌اساس اظهار افرادی که بدون اجازه فاش شدن نام خود با وال استریت ژورنال مصاحبه کردند، مسکو باور دارد کاهش تولید برای خریداران نفت، به منزله در دسترس بودن مقادیر متنابه نفت در سطح بازار خواهد بود، که به نوبه خود می‌تواند دامنه نفوذ روسیه را در میان کشورهای مصرف‌‌کننده نفت، تضعیف و محدود کند. کشورهایی که کماکان و با تمام این احوال، خواهان نفت روسی البته با تخفیف‌های جذاب هستند. از آن طرف برخی از کشورهای اروپایی با ادامه این طرح که اعمال سقف بر نرخ گاز روسی است مخالفت کردند. به نظر می‌رسد یکپارچگی اروپا در این خصوص رو به افول است.
