اثر معافیت‌‌‌های مالیاتی برای جلوگیری از مهاجرت نیروی کار؛
مقابله اروپا با پدیده فرار مغزها
مونتیروی ۲۳ ساله که در حال حاضر دانشجوی مهندسی و مدیریت صنعتی دانشکده مهندسی و فناوری دانشگاه لیسبون است میگوید: «دولت‌‌‌های قبلی جوانان را به حال خود رها کرده بودند. کشور به ما نیاز دارد و ما هم می‌‌‌خواهیم بمانیم، اما باید سیگنال‌‌‌هایی از طرف دولت ببینیم که نشان دهد به فکر ما هستند و سیاست‌‌‌هایی اتخاذ کنند که بدانیم برای ما کاری می‌کنند.»
اشاره اصلی مونتیرو به بحران مسکن و هزینه‌‌‌های گزاف خرید و اجاره خانه است که به خاطر ورود خارجی‌‌‌های ثروتمندی که به هوای تسهیلات اقامت آسان و معافیت‌‌‌های مالیاتی جذب این کشور شده‌‌‌اند، تشدید شده است.
با این حال، مونتیرو شک دارد که اقدامات جدید دولت کافی باشند. او میگوید: «برخی از دوستان من که همین حالا در کشورهای دیگری مشغول به کار هستند، درآمد بسیار بیشتری دارند و فرصت‌‌‌های بهتری برای پیشرفت شغلی پیش رویشان است. من به موقعیت‌‌‌های شغلی خودم در اینجا کمی بدبینم.»
پرتغال آخرین کشوری در اروپاست که به دنبال راهی برای مقابله با فرار مغزهایی است که مانع رشد اقتصادی‌‌‌اش می‌شود. معافیت‌‌‌های مالیاتی برای نیروی جوان در بودجه امسال که در حال حاضر در پارلمان درحال بررسی است، از سال آینده اجرایی می‌شود و می‌تواند به ارزش ۵۲۵ میلیون یورو به سود ۴۰۰هزار نیروی کار باشد.
فرار مغزها به کشورهای ثروتمندتر شمال اروپا، فقط و فقط مشکل پرتغال نیست. کشورهای دیگری در جنوب و مرکز اروپا هم با این بحران مواجه شده‌‌‌اند، چون کارکنان به خاطر قوانین آزادی جابه‌‌‌جایی درون این بلوک تجاری به راحتی می‌توانند به دنبال فرصت‌‌‌های بهتر بروند. ایتالیا هم یکی از آن کشورهایی است که طرح‌‌‌های دیگری را برای مقابله با این روند مخرب اجرا کرده و به نتایج ضد و نقیضی هم دست یافته است.
این مساله، با تشدید کمبود نیروی کار در مناطق مختلف و محروم کردن کشورهای فقیرتر از درآمدهای مالیاتی، به یکی دیگر از چالش‌‌‌های اتحادیه اروپا تبدیل شده که در تلاش است تا رشد اقتصادی کمرنگ خود را بهبود بخشد و با کاهش جمعیت و بهره‌‌‌وری پایین نیروی کار مقابله کند.
پیروزی دونالد ترامپ در انتخابات اخیر ایالات متحده هم شرایط را پیچیده‌‌‌تر می‌کند، چون احتمال اعمال تعرفه‌‌‌های تجاری گسترده بر محصولات صادراتی اروپا به میزان حداقل ۱۰درصد وجود دارد؛ حرکتی که اقتصاددانان معتقدند می‌تواند رشد ضعیف اروپا را وارد رکود کامل کند.
به گزارش مرکز کنترل و نظارت بر مهاجرت پرتغال، تقریبا ۲.۳ میلیون نفر از متولدین پرتغال که معادل ۲۳درصد از جمعیتش می‌شود، در حال حاضر در خارج از این کشور زندگی می‌کنند. این رقم شامل ۸۵۰هزار پرتغالی بین ۱۵ تا ۳۹ سال می‌شود که ۳۰درصد از جوانان پرتغال و ۱۲.۶درصد از جمعیت در سن کار آن می‌شود. نگران‌‌‌کننده‌‌‌تر این است که طبق پژوهشی که بر اساس آمارهای رسمی، توسط اتاق بازرگانی پرتغال و موسسه دلویت انجام شده، حدود ۴۰درصد از پنجاه‌هزار نفری که سالانه از دانشگاه‌‌‌ها یا کالج‌‌‌های فنی فارغ‌‌‌التحصیل می‌‌‌شوند، مهاجرت می‌کنند. به این ترتیب پرتغال میلیاردها یورو درآمد مالیاتی و مشارکت در تامین اجتماعی را از دست می‌دهد.
جهنم جمعیتی
«پدرو ناسیمنتو» مدیر اجرایی اتاق بازرگانی پرتغال که نماینده ۴۳ تا از بزرگ‌ترین شرکت‌های این کشور ۱۰ میلیون نفری است میگوید: «این کشور مناسب جوانان نیست. پرتغال در حال تجربه یک جهنم جمعیتی واقعی است، چون قادر به ایجاد شرایط لازم برای جذب و حفظ استعدادهای جوان نیست.» یکی از دلایل مهاجرت داخلی بین کشورهای اتحادیه اروپا اختلاف دستمزد بین کشورهای عضو اتحادیه است. البته مهاجرت اقتصادی به خاطر مزایای بهتری همچون حقوق بازنشستگی و خدمات درمانی هم صورت می‌گیرد. همچنین ساختارهای سلسله‌‌‌مراتبی کشورهای هدف از انعطاف‌‌‌پذیری بیشتری برخوردارند و به جوان‌‌‌ها مسوولیت بیشتری می‌دهند.
با توجه به میانگین سنی بالای اروپا و جمعیتی که به سرعت در حال پیر شدن است و ناتوانی در کسب سهم قابل‌توجهی از بازارهای صنایع آینده‌‌‌داری همچون تکنولوژی و انرژی‌‌‌های تجدید‌‌‌پذیر، نگرانی‌ها درباره پایایی مدل اقتصادی اروپا روز‌به‌روز بیشتر می‌شود. ماریو دراگی، رئیس سابق بانک مرکزی اروپا در ماه سپتامبر، هنگام ارائه پیشنهادهای اصلاحی برای تقویت نوآوری و سرمایه‌گذاری محلی هشدار داد که اگر منطقه نتواند در عرصه رقابت خودی نشان دهد و نقش موثرتری داشته باشد، افول تدریجی دردناکی را تجربه خواهد کرد.
اسزتر چووک ۴۵ ساله و همسرش در حال مهاجرت از مجارستان به اتریش هستند، چرا که متوسط درآمد کارگران در اتریش ساعتی ۴۰.۹ یورو (معادل ۴۳.۲۲ دلار) است که اصلا قابل مقایسه با رقم ۱۲.۸ یورویی مجارستان نیست. این اختلاف فاحش، بیشترین اختلاف دستمزد بین دو کشور همسایه در اتحادیه اروپاست. تعداد مجارستانی‌‌‌هایی که در اتریش زندگی می‌کنند از حدود ۱۴هزار نفر در زمان پیوستن مجارستان به اتحادیه اروپا به بیش از ۱۰۷هزار نفر در ابتدای سال ۲۰۲۴ رسیده است.
چووک حقوق و بازنشستگی بهتر، شرایط کاری مناسب‌‌‌تر و خدمات درمانی قوی‌تر را از دلایل مهاجرتشان ذکر کرده است. همچنین نگرانی از وضعیت سیاسی کشور هم در تصمیمشان دخیل بوده. او می‌‌‌ترسد این کشور هم مثل بریتانیا از اتحادیه اروپا خارج شود. چووک درباره انقلابی که سه دهه پیش به حکومت کمونیستی مجارستان پایان داد گفت: «ما در سال ۱۹۸۹ یک تغییر رژیم را تجربه کردیم و بعد از ۳۰ سال هنوز باید معجزه‌‌‌ای رخ دهد تا به سطح اتریش برسیم.»
از زمان برگزیت، هلند به جای بریتانیا تبدیل به مقصد محبوب مهاجرتی پرتغالی‌‌‌ها شده است، اما آلمان و کشورهای اسکاندیناوی هم همچنان پرطرفدار هستند. بسیاری از اروپایی‌‌‌ها همچنان برای یافتن شغل‌‌‌های بهتر به ایالات متحده مهاجرت می‌کنند. به گزارش موسسه سیاستگذاری مهاجرت واقع در واشنگتن، در سال ۲۰۲۲ حدود ۴.۷ میلیون اروپایی در ایالات متحده زندگی می‌‌‌کردند؛ هرچند این رقم نسبت به دهه ۱۹۶۰ کاهش مستمر و طولانی‌‌‌مدتی داشته است.
به گزارش کارشناسان املاک و مستغلات سازمان Confidencial Imobiliario مالیات سنگینی که دولت پرتغال از مردمش می‌گیرد در میان کشورهای عضو سازمان همکاری‌‌‌های اقتصادی و توسعه (OECD) رتبه هشتم را دارد، این در حالی است که قیمت مسکن از سال ۲۰۱۵ تقریبا ۱۸۷درصد رشد کرده و اجاره‌‌‌ها ۹۴درصد بالا رفته‌‌‌اند. طبق آمار یورواستات، یک فرد مجرد بدون فرزند در پرتغال در سال ۲۰۲۳ به طور متوسط پس از کسر مالیات ۱۶,۹۴۳ یورو درآمد داشته است، در حالی که این رقم در هلند ۴۵,۴۲۹ یورو بوده است.
پرتغال تصمیم دارد برای افراد زیر ۳۵ سالش که سالانه تا ۲۸هزار یورو درآمد دارند، در سال اول شروع به کارشان معافیت مالیاتی صد درصدی وضع کند و این تخفیف را به تدریج کاهش دهد تا جایی که در سال‌های هشتم تا دهم میزان معافیتشان به ۲۵درصد برسد. همچنین جوانان هنگام خرید اولین خانه‌‌‌شان، از مالیات نقل و انتقال ملک و مالیات تراکنش‌‌‌های مالی معاف خواهند بود و وام دولتی هم دریافت می‌کنند. آنتونیو آمارو، وزیر کابینه، در مصاحبه با رویترز گفت: «ما در حال طراحی یک بسته تمام و کمال هستیم و سعی‌مان بر این است که با این بسته دلایل اصلی مهاجرات جوانانمان را حل کنیم.»
چیزی تغییر نمی‌‌‌کند
آمارو میگوید مطمئن نیست معافیت‌‌‌های مالیاتی تاثیرگذار باشند، اما دولت او که ماه آوریل قدرت را به دست گرفته باید راه جدیدی را امتحان کند. او میگوید: «اگر بلندپروازانه عمل نکنیم، چیزی تغییر نمی‌‌‌کند و پرتغال در همین مسیر باقی می‌‌‌ماند.» دولت ایتالیا قبلا دریافته که طرح‌‌‌های تشویقی مالیاتی هزینه‌‌‌بر است و زمینه را برای تقلب فراهم می‌کند. این کشور در ماه ژانویه برنامه‌‌‌ای را که باعث از دست دادن ۱.۳ میلیارد یورو درآمد مالیاتی شده بود، ناگهان محدود کرد؛ با وجود اینکه این برنامه توانسته بود افرادی همچون آلساندرا ماریانی را به کشور بازگرداند.
تا قبل از سال ۲۰۲۴ کسانی که به کشور بازمی‌‌‌گشتند، از معافیت مالیاتی ۷۰ درصدی پنج‌ساله بهره‌‌‌مند می‌‌‌شدند که در شرایط خاص برای پنج سال دیگر هم قابل تمدید بود، اما از آنجا که این طرح فقط ۱۲۰۰ معلم یا پژوهشگر را جذب کرد – حوزه‌‌‌هایی که ایتالیا در آنها با کمبود قابل‌توجهی روبه‌‌‌روست - حالا ایتالیا قصد دارد این برنامه را به شکل محدودتری برای طبقه هدفی با مهارت‌‌‌های خاص ارائه دهد. ماریانی میگوید سال ۲۰۲۱ که به ایتالیا برگشت، این مشوق‌‌‌ها نقش کلیدی در متقاعد کردنش ایفا کردند، چون به این ترتیب می‌توانست استاندارد زندگی را که در لندن داشت اینجا حفظ کند. او که اکنون در شعبه ایتالیای همان شرکت بزرگ تکنولوژی سابقش کار می‌کند میگوید بدون طرح تشویقی معافیتی هرگز به شعبه ایتالیا منتقل نمی‌‌‌شدم. با توجه به اینکه معافیت‌‌‌های مالیاتی او تا سال ۲۰۲۶ لغو خواهد شد، مگر اینکه خانه‌‌‌ای بخرد یا بچه‌‌‌دار شود، ماریانی با چشم‌‌‌انداز کاهش حقوق مواجه است و میگوید دوباره در حال بررسی گزینه مهاجرت است.
منبع: Fast Company
