مردان و زنان نامدار ایران- ۱۴
غلامرضا ازهاری: نخست‌وزیر دولت نظامی
ارتشبد غلامرضا ازهاری در ۱۲۹۳ در شیراز متولد شد. پس از انجام تحصیلات ابتدایی چون پدرش بضاعت مالی نداشت وارد دبیرستان نظام شیراز شد، در ۱۳۱۲ دیپلم گرفت و وارد دانشکده افسری شد. دوره دو ساله دانشکده را پایان داد و در ۱۳۱۴ ستوان دوم و مامور خدمت در لشکر فارس گردید و فرماندهی دسته و گروهان را طی کرد. در ۱۳۲۴ درجه سرگردی گرفت و در ۱۳۲۷ سرهنگ دوم شد و وارد دانشگاه جنگ شد و دوره مزبور را پایان داد و برای طی دوره ستاد و فرماندهی به آمریکا اعزام شد و در آنجا نیز با موفقیت دوره فرماندهی را طی کرد و به زبان انگلیسی تسلط یافت و به ایران بازگشت و در دانشگاه جنگ مدیر دروس شد. در این سمت با مستشاران آمریکایی دانشگاه جنگ نزدیکی و رفاقت پیدا کرد و مورد توجه آنها قرار گرفت. چند دوره کوتاه مدت نیز به آمریکا فرستاده شد و تقریبا یکی از افسرانی بود که آمریکایی‌ها او را برای آینده ارتش ایران ذخیره کرده بودند. در ۱۳۳۶ درجه سرتیپی گرفت و فرمانده لشکر کرمان شد. پس از آن به فرماندهی لشکر سبزوار منصوب گردید و درجه سرلشکری گرفت. آنگاه رییس و فرمانده سپاه غرب شد و درجه سپهبدی به او دادند. چند سالی در غرب فرمانده سپاه بود تا به معاونت ستاد مشترک رسید و بعد قائم‌مقام آن سازمان شد ولی در دوران ریاست ستاد جم، خود را بازنشسته کرد. در ۱۳۵۰ که جم از ریاست ستاد مشترک برکنار شد، ازهاری از بازنشستگی خارج و با درجه ارتشبدی به ریاست ستاد منصوب شد تا نیمه‌های آبان ماه ۱۳۵۷ در آن سمت مستقر بود.
روز چهاردهم آبان ماه ۱۳۵۷ تظاهرات خشم‌آمیز مردم تهران و غالب شهرستان‌ها به اوج رسید. در تهران قریب چهارصد شعبه بانک اعم از دولتی و خصوصی و غالب مغازه‌های مشروب‌فروشی طعمه حریق شد و سرانجام جعفر شریف امامی مقابل مشکلات عدیده و وخامت اوضاع، از نخست‌وزیری کناره‌گیری کرد و خود را از مهلکه نجات داد.
محمدرضا پهلوی برای جانشینی دولت آشتی ملی، تصمیم به تشکیل یک دولت نظامی گرفت و قرعه فال به نام ارتشبد ازهاری که دارای عالی‌ترین شغل نظامی بود، افتاد. حدود ساعت ۱۰ بعد از ظهر روز ۱۴ آبان، ازهاری به کاخ شاه احضار شد و پس از مذاکرات مختصری شاه به وی تکلیف نخست‌وزیری نمود و او نیز ماموریت را پذیرفت.
ازهاری روز ۱۵ آبان ماه کابینه نیم‌بندی با مشارکت نظامیان تشکیل و معرفی نمود و در همان روز کارکنان رادیو و تلویزیون در اعتراض به دولت نظامی اعتصاب کردند. با روی کار آمدن دولت نظامی، مطبوعات اعتصاب خود را آغاز کردند و قبل از شروع اعتصاب، مامورین فرمانداری نظامی دفاتر روزنامه کیهان و اطلاعات و آیندگان را به تصرف درآورده و از انتشار آن سه روزنامه جلوگیری نمودند.
دولت نظامی در همان روز دستور داد به مدت یک هفته تمام مدارس اعم از ابتدایی و متوسطه و دانشگاه‌ها تعطیل شوند و در همان روز فرماندار نظامی تهران عده‌ای از بلند پایگان و مقامات عالی‌رتبه دولت که در بیست سال اخیر عهده‌دار مشاغل مهم و حساس بودند، طبق ماده پنج حکومت نظامی بازداشت شدند. بازداشت‌شدگان عبارت بودند از: ارتشبد نعمت‌الله نصیری، دکتر منوچهر آزمون، دکتر عبدالعظیم ولیان، دکتر داریوش همایون، سپهبد جعفرقلی صدری، دکتر غلامرضا نیک‌پی. ازهاری که می‌پنداشت با تکیه بر قدرت نظامی و افزایش سرکوب‌ها توان خاموش کردن آتش انقلاب را دارد بر شدت حکومت نظامی می‌افزود تا اینکه فرا رسیدن تاسوعا و عاشورا و راهپیمایی عظیم مردم، مهر بطلان بر اندیشه‌های او و شاه پهلوی زد. سرانجام ازهاری در ۲۵آذر ۱۳۵۷ دچار حمله قلبی و بستری شد و عملا کارهایش متوقف شد.
وی به همین دلیل از صدارت کناره‌گیری کرد و شاپور بختیار به جای او به نخست‌وزیری منصوب شد.
ارسال نظر