چرا شب‌های تهران برای گردشگران روشن نیست؟

گروه گردشگری، نرگس لطیف‌پور: ماه رمضان با اینکه چند سالی است با فصل گرم سال همزمان شده اما ظرفیت‌های بالقوه‌ای برای جذب گردشگر، طراحی و اجرای تورهای گردشگری کوچک در سطح شهرستان‌ها به صورت جداگانه دارد. با این حال، اینکه برای چنین ظرفیتی چگونه برنامه‌ریزی شود و چه امکانات و تدابیری برای استفاده مطلوب از آن اندیشیده شود نیاز به اتحاد و انسجام و برنامه‌ریزی هدفمند حداقل میان‌مدت دارد.

در همین راستا به گزارش «دنیای اقتصاد»، مدیرکل میراث فرهنگی، صنایع دستی و گردشگری استان تهران همزمانی ماه مبارک رمضان با فصل تابستان را فرصتی مناسب برای معرفی ظرفیت‌های گردشگری شبانه تهران دانسته و گفته است: «تورهای تهرانگردی با عنوان «شب‌های رمضان در تهران قدیم» با مشارکت بافت تاریخی شهرداری منطقه ۱۲ اجرا می‌شود که در سه مسیر تعیین شده بافت تاریخی منطقه ۱۲ شامل بازدید از کاروانسرا، حمام، بازارچه، خانه‌های تاریخی و بازدید از بازارچه‌های صنایع دستی

اجرا خواهد شد.»

رجبعلی خسروآبادی همچنین اعلام کرده که شرکت در تورهای شب‌های رمضان برای شهروندان رایگان است و شرایط و نحوه ثبت‌نام در این تورها از ۲۵ خرداد از طریق سایت اداره کل میراث فرهنگی به نشانی

www.tchto.portal.ir اطلاع‌رسانی شده است.

ضعف در اطلاع‌رسانی

این در حالی است که هیچ‌گونه اطلاع‌رسانی برای برگزاری این تورهای رایگان در تهران در سطح شهر نشده و اگر شده در حدی است که به‌راحتی در معرض دید عموم نیست.

به گفته تعدادی از شهروندان تهرانی که برای دریافت اطلاعات به سایت اعلام شده از سوی مدیریت این اداره کل مراجعه کرده‌اند، هیچ اطلاعاتی در این سایت درباره برگزاری این تورها وجود نداشته است. این شهروندان همچنین به «دنیای اقتصاد» گفته‌اند وقتی با اداره کل میراث فرهنگی استان برای کسب اطلاعات تماس گرفتند، به مرکز بافت تاریخی منطقه ۱۲ شهرداری تهران ارجاع داده‌شده‌اند و برخی از آنها حتی پس از مراجعه به این مرکز نیز نتوانسته‌اند به اطلاعات مورد نظر

دست یابند.

به نظر می‌رسد با وجود تاکید مدیرکل میراث فرهنگی تهران به رونق دادن این بخش از گردشگری تهران که «تهرانگردی شبانه» نام گرفته، اقدام مناسب در راستای عملی شدن و ادامه‌دار بودن و البته تامین زیرساخت‌های مناسب برای رونق بافت تاریخی تهران، صورت نگرفته و تنها برای خالی نبودن عریضه و تبلیغات صوری از این امکان استفاده ابزاری می‌شود، چراکه بر اساس آنچه واقعیت امر است ساعات کار موزه‌ها در مرحله نخست این اجازه را نمی‌دهد که تورهای شبانه تعریف و طراحی شود و در مرحله بعد، نبودن امنیت و زیرساخت مناسب در منطقه عنوان شده یعنی منطقه ۱۲ شهرداری و بافت تاریخی تهران، برگزاری تور در این زمان را با محدودیت

همراه می‌کند.

خسروآبادی البته به «میراث آریا» گفته است که شب‌های تهران در حوزه گردشگری فرهنگی برای شهروندان تقریبا خاموش است و استقرار اداره‌های دولتی و بازار بزرگ تهران در بافت تاریخی موجب شده است تا شب‌های این منطقه فرهنگی خالی از سکنه باشد؛ امری که موجب کاهش حضور گردشگران در محلات بافت تاریخی تهران می‌شود. او همچنین احیای مناسب اماکن تاریخی برای حضور شهروندان در ساعات تعطیلی بازار و اداره‌ها در بافت تاریخی را بهترین راهکار برای رونق گردشگری فرهنگی در شب‌های تهران دانسته است.

زیرساخت‌ها مهیا نیست

علیرضا عالم‌نژاد، راهنما و طراح تورهای تهرانگردی نیز با تایید اینکه ظرفیت قابل توجهی برای توسعه تورهای شبانه در تهران وجود دارد، به «دنیای اقتصاد» می‌گوید: «ماه رمضان ظرفیت خوبی برای گردشگری دارد و زمانی است که به دلیل همزمان شدن با فصل تابستان بسیاری از ایرانیان مقیم خارج به کشور بازمی‌گردند و متقاضیان تورهای تهرانگردی هستند؛ بنابراین می‌توان از این ظرفیت استفاده کرد. البته در روزهای گرم تابستان و در حالی که مردم روزه‌دار هستند نمی‌توان برای اجرای تور در طول روز برنامه‌ای داشت اما برای تورهای شبانه می‌توان برنامه‌ریزی

کرد.»

مدیر سایت گردشگری «کافه تهرون» از راه‌اندازی و اجرای تورهای شبانه تهرانگردی در ماه رمضان بسیار استقبال می‌کند، اما معتقد است که زیرساخت‌ها و اتحاد لازم برای این کار فراهم نیست.

او در این باره توضیح می‌دهد: «مساله‌ای وجود دارد که مانع این کار می‌شود و آن، این است که هماهنگی میان موزه‌ها که متولی هر یک از آنها ارگانی متفاوت است، وجود ندارد. اتحاد موزه‌ها، کاخ‌موزه‌ها و خانه‌های تاریخی یک نیاز اساسی است که به تورگردان امکان طراحی تور در این ایام بخصوص را می‌دهد. سازمان میراث فرهنگی، بنیاد مستضعفان، شهرداری، موزه‌های خصوصی و ... ارگان‌هایی هستند که موزه‌های مختلف به نوعی زیر نظر هر یک از اینها هستند.»

به گفته عالم‌نژاد، برای اینکه بتوان تور خوبی به این منظور طراحی کرد، لازم است حداقل چند موزه در یک مسیر باز و برای رفتن به محله‌های بافت تاریخی در شب باید امنیت وجود داشته باشد و این اطمینان حاصل شود که برای گردشگر مشکلی پیش نمی‌آید. این در حالی است که محله‌های تاریخی تهران به‌ویژه در شب، شرایطی ناامن را تجربه می‌کنند و حتی در مواردی امکان ورود به آنها وجود ندارد. این راهنمای تهرانگردی با اشاره به تجربه خود در برخی تورهای شبانه توضیح می‌دهد: «بعضا بافت تاریخی پاتوق کارتن‌خواب‌ها، معتادان و بسیار ناامن است؛ به‌طوری‌که در مواردی برای عبور از روی پل هوایی به دلیل افتادن افراد معتاد به سختی از آن عبور کرده‌ایم.»

او اضافه می‌کند: «علاوه بر اینها، با توجه به ساعت کار موزه‌ها و کاخ‌موزه‌ها که چندی پیش از سوی سازمان میراث فرهنگی، صنایع دستی و گردشگری کشور اعلام شد نیز به نظر می‌رسد این امکان برای برگزاری تورهای شبانه امکان‌پذیر نباشد یا محدود به ارگانی خاص یا تعداد محدود و معدودی تور باشد.»

طرحی بی‌برنامه

در همین حال پیگیری‌های «دنیای اقتصاد» نشان داد که تورهایی که اداره میراث فرهنگی تهران از آنها با عنوان «شب‌های رمضان در تهران قدیم» نام می‌برد تنها سه یا چهارشب طی این ماه برگزار می‌شود. چه بسا ناامنی و خالی از سکنه بودن بافت تاریخی تهران به‌ویژه در شب‌ها که در عمل امکان اجرای تورها را از مجریان تور می‌گیرد باعث محدودیت در برگزاری این گشت‌های توریستی شبانه باشد.

از سوی دیگر به عقیده کارشناسان گردشگری، این ناهماهنگی برای برگزاری سه یا چهار تور شبانه در حد بسیار محدود از سوی متولی آن که میراث فرهنگی استان تهران است، نشان‌دهنده این واقعیت است که هر آنچه در این باره گفته می‌شود جز شعاری که هیچ برنامه حساب‌شده و هدفمندی پشت آن نیست نمی‌تواند باشد.

به نظر می‌رسد در چنین شرایطی سخن گفتن از تامین و اصلاح زیرساخت‌های حداقلی در مسیرهای بافت تاریخی تهران که قابلیت و ظرفیت بسیاری برای اجرای تورهای کوچک و بزرگ در هر زمانی را دارد، بی‌‌فایده و غیرکاربردی است.

همان‌طور که عالم‌نژاد نیز تاکید می‌کند: «از چند سال پیش که تورهای تهرانگردی را راه انداخته‌ایم تاکنون با این مشکلات مواجه بوده‌ایم و صدایمان هم به گوش کسی نرسیده، با این حال و با تمام این مشکلات تلاش می‌کنیم از این ظرفیت‌ها استفاده کنیم.»

به گفته کارشناسان گردشگری، تنها زمانی نتیجه و سود قابل ملاحظه‌ای از طریق گشت‌های شبانه گردشگری عاید این بافت تاریخی (هم به لحاظ اقتصادی، هم به لحاظ فرهنگی و هم به لحاظ اجتماعی و مقابله با جرم) می‌شود که برنامه‌ریزی کوتاه‌مدت، میان مدت و درازمدت در این زمینه صورت گیرد، ریز به ریز پلان آن مشخص باشد و با جدیت تمام در این راستا گام برداشته شود.