غزاله اصلان بیک: توریسم درمانی یکی از این نگاه‌های متفاوت و تقریبا جدید به گردشگری است. ایران سرشار از پتانسیل‌ها و جاذبه‌های توریست درمانی است؛ از چشمه‌های آب گرم گرفته تا لجن‌های درمانی طبیعی و حتی عمل‌‌های زیبایی، عمل‌هایی که می‌تواند بدون آسیب زدن به طبیعت درآمدزایی فوق‌العاده‌ای داشته باشد. البته این درآمدزایی نیاز به تبلیغات هوشمند و هدفمند دارد و آماده کردن زیرساخت‌های جلب گردشگر، اتفاقی است که می‌تواند به شیوه‌های متعدد بیفتد. مساله اینجا است که تا امروز قدم‌های چشمگیری در این زمینه برداشته نشده است؛ آن هم با وجودی که گفته می‌شودگردشگری سلامت به‌عنوان چهارمین صنعت درآمدزای جهان مورد توجه بسیاری از کشورهای دنیا است. امروزه در این کشورها تلاش می‌شود در کنار جاذبه‌های گردشگری، امکانات پزشکی نیز در اختیار گردشگران خارجی قرار بگیرد. علاوه بر این بسیاری از کشورهای جهان بهترین مراقبت‌های پزشکی را با هزینه‌های مناسب از بیماران به عمل می‌آورند؛ به گونه‌ای که در سال ۲۰۱۳ حدود ۹۰۰ هزار آمریکایی برای درمان به خارج از کشور سفر کردند.

درمان توریسم ایران

چند ماهی می‌شود که شورای راهبری گردشگری سلامت در معاونت گردشگری کشور راه‌اندازی شده است اما ظاهرا همچنان نتوانسته است مواردی نظیر تدوین و تصویب دستورالعمل ساماندهی و نظارت بر فعالیت دفاتر خدمات مسافرتی فعال در حوزه گردشگری سلامت، تدوین استانداردها و ضوابط انتخاب بیمارستان‌ها و مراکز درمانی خدمات این حوزه و ایجاد بانک اطلاعاتی جامع از ظرفیت‌های گردشگری سلامت را که ظاهرا از سوی این شورا دنبال می‌شود، به جایی برساند؛ چرا که هنوز نقاط تیره و تاریکی در توسعه این نوع از گردشگری در کشور وجود دارد. چندی پیش معاون گردشگری کشور از رشد ۳۰ درصدی گردشگران سلامت در کشور خبر داده بود. مرتضی رحمانی موحد در گفت‌وگویی با «دنیای‌اقتصاد» از فقدان آمار مدونی از گردشگران ورودی به این منظور و درآمد ارزی حاصله از آن، ابراز تاسف کرده بود. به گفته او از آغاز کار دولت یازدهم تاکنون، افزایش ۳۰ درصدی ورود گردشگران سلامت را داشته‌ایم و به‌عنوان مقصد گردشگری سلامت بین کشورهای اسلامی و اکو مطرح شده است. همه این موارد نشان می‌دهد توسعه گردشگری پزشکی می‌تواند به توسعه اقتصادی و اشتغال‌زایی و ارزآوری کشور کمک شایانی کند. علاوه بر این کنفرانس گردشگری سلامت کشورهای عضو اکو نیز از امروز در رامسر برگزار خواهد شد. ربیع فلاح، استاندار مازندران در همین راستا خبر داده است که ٧٠ میهمان خارجی از ۹ کشور در این کنفرانس شرکت می‌کنند و معاون برنامه‌ریزی و اشتغال استانداری مازندران نیز پیش از این ابراز امیدواری کرده که کنفرانس گردشگری سلامت مازندران فرصتی برای جذب سرمایه‌گذار داخلی و خارجی باشد.

چشم‌انداز ترکیه برای گردشگری سلامت

همه اینها در حالی است که دو کشور مالزی و ترکیه باتوجه به برنامه‌های بلندمدت در این زمینه توانسته‌اند در بین فهرست ۱۰ کشور برتر توریسم سلامت جای بگیرند و از این راه درآمدی بسیاری داشته باشند. گفته می‌شود کشور ترکیه درحال حاضر در جایگاه ۹ فهرست موفق‌ترین کشورهای جهان در جذب گردشگران سلامت قرار دارد؛ این کشور از سال ۲۰۰۷ میلادی تلاش کرد با یک برنامه میان‌مدت و بلندمدت و فراهم کردن تجهیزات لازم، قدم‌های بلندی در این راه بردارد و به این ترتیب توانست در این سال‌ها تعداد گردشگران درمانی خود را از ۱۵۰ هزار نفر در سال ۲۰۰۸ به ۲۰۰ هزار نفر در سال ۲۰۱۰ و حدود ۵۰۰ هزار نفر در سال ۲۰۱۲ برساند و درآمد ۸۵۰ میلیون دلاری از این راه داشته باشد. ترکیه طی سال‌های گذشته هر سال در زمینه گردشگری سلامت رشد بیش از ۳۵ تا ۴۰ درصد را شاهد بوده است.

طبق آمارهای سازمان گردشگری ترکیه توریست‌های درمانی این کشور را بیشتر متقاضیان جراحی‌های زیبایی، خدمات دندان‌پزشکی، جراحی مغز و اعصاب، خدمات فیزیوتراپی و جراحی لیزیک چشم تشکیل می‌دهند.

اردشیر اروجی، مدیر کل سابق دفتر اطلاعات و آمار سازمان میراث فرهنگی معتقد است که در این بازار نوظهور اما داغ، پیروزی از آن کشورهایی خواهد بود که بتوانند شعار توریسم سلامت در دنیا را به خوبی به مرحله اجرا درآورند و آن شعار چیزی نیست جز امکانات در حد کشورهای جهان اول، قیمت‌ها در حد کشورهای جهان سوم. او معتقد است که برنامه‌های بازاریابی برای جذب توریست سلامت و همچنین امکان مراقبت‌های پس از درمان را باید مد نظر بگیرید. گردشگری سلامت می‌تواند حلقه مفقوده توریسم ایران باشد که در هر شرایطی (به لحاظ سیاسی، اجتماعی و اقتصادی) گردشگران را از کشورهای مختلف به ایران جذب کند. حالا مسوولان و فعالان گردشگری در انتظارند که پیامدهای مثبت کنفرانس‌هایی از آن دست را که هفته آینده در رامسر برگزار می‌شود مشاهده کنند؛ اگر این کنفرانس نیز به سرنوشت دیگر کنفرانس‌ها دچار نشود.