اتحاد نفتی دو شریک در تحریم

گروه نفت و انرژی: توافق نفتی ایران و روسیه، روز گذشته با حضور مهندس زنگنه، وزیر نفت کشورمان در شرایطی امضا شد که ایران به تازگی در حال خروج از شرایط تحریمی غرب و روسیه در حال ورود به این شرایط است. کارشناسان معتقدند شکل تحریم روسیه تفاوت چندانی با تحریم‌های ایران در سال‌های اخیر ندارد، با این حال تحلیلگران غربی پیش از این نسبت به تحریم همزمان دو قدرت نفت و گازی (ایران و روسیه) اخطار داده و معتقد بودند تحریم دوجانبه به همگرایی این دو قدرت منتهی شده و در نتیجه این مساله خطرات بزرگی را برای اروپا و بازارهای نفت و گاز به همراه خواهد داشت! در این بین توافق بزرگ و مهم نفتی ایران و روسیه که به توسعه همکاری‌های تجاری و اقتصادی در تعدادی از بخش‌ها خواهد انجامید، شاید آغازی بر نگرانی‌های غرب در حوزه نفت و گاز باشد؛ کما اینکه وزیر انرژی روسیه بر همکاری با ایران برای صادرات نفت تاکید کرده است. روزنامه دیلی‌تلگراف نیز پس از امضای قرارداد انرژی ایران و روسیه در مسکو گزارش داد: دولت روسیه به شکل مرموزی بیانیه وزارت انرژی این کشور درباره این قرارداد را رد و اعلام کرده که بیانیه جدیدی را درباره این توافق منتشر می‌کند. این نوع واکنش‌ها به توافق مزبور حکایت از آغاز نگرانی‌ها در این رابطه دارد. با این حال بر اساس اعلام اوپک ایران در حال حاضر روزانه حدود سه میلیون بشکه نفت خام تولید می‌کند و برای افزایش تولید خود به کمک شرکت‌های نفتی بین‌المللی احتیاج دارد و در این میان شرکت‌های روسی بارها برای حضور و مشارکت در پروژه‌های نفتی ایران ابراز علاقه کرده‌اند. قبل از عقب‌نشینی مسکو الکساندر نواک وزیر انرژی روسیه گفت:‌ توافق بین دو کشور قوانین و مقررات بین‌المللی را نقض نخواهد کرد و با توجه به واقعیت موجود این توافق بسیار با اهمیت است. کاخ سفید پیش‌تر اعلام کرده بود: گزارش‌ها درباره گفت‌وگوی ایران و روسیه یک «نگرانی جدی» است.

به گزارش ایتارتاس روسیه، این سند همکاری در مراسمی با حضور الکساندر نواک، وزیر انرژی روسیه و بیژن زنگنه وزیر نفت ایران به امضا رسید که بر اساس آن، دو کشور همکاری نزدیکی در بخش‌های احداث و نگهداری تاسیسات تولیدی، توسعه زیرساخت‌های شبکه برق، بخش نفت و گاز و تجارت ماشین‌آلات، تجهیزات، کالاهای مصرفی و محصولات کشاورزی خواهند داشت.

وزیر انرژی روسیه در مراسم یادداشت تفاهم دو کشور در زمینه انرژی گفت: روسیه به ایران برای صادرات نفت به بازارهای بین‌المللی کمک خواهد کرد. نواک پس از امضای یادداشت تفاهم همکاری پنج ساله با بیژن زنگنه وزیر نفت ایران در مسکو گفت: براساس پیشنهاد ایران ما در انجام ساز و کار صادرات نفت ایران از جمله به بازار روسیه کمک خواهیم کرد. در سخنان نواک و همچنین در یادداشت تفاهم امضا‌ شده جزئیاتی درباره زمان یا مقادیر موجود در یادداشت تفاهم اشاره نشده است. وزیر انرژی روسیه گفت: توافق بین دو کشور قوانین بین‌المللی را نقض نخواهد کرد. به نظر می‌رسد قرارداد امضا شده میان ایران و روسیه به نوعی شکل جدیدی از قراردادی است که قرار بود تحت عنوان تهاتر نفتی دو کشور به امضا برسد.

به گزارش «ایسنا» انتظار می‌رود کمیسیون بین دولتی ایران و روسیه نشست دیگری را در روزهای نهم و دهم سپتامبر در تهران برای بررسی اقدامات ملموس‌ برای اجرای برنامه‌های توسعه‌ تجاری برگزار کند. شرکت نفت گازپروم روسیه در فوریه ۲۰۱۴ برای حضور در بازار ایران ابراز تمایل کرده و به‌عنوان مجری میادین نفتی آذر و چنگوله برای حضور در پروژه نفتی اناران ابراز تمایل کرده است. گازپروم نفت و شرکت ملی نفت ایران یادداشت تفاهمی را در زمینه این پروژه در نوامبر ۲۰۰۹ امضا کردند، اما شرکت نفت ایران در سال ۲۰۱۱ آن را لغو کرد.

الکساندر نواک وزیر انرژی روسیه در فوریه ۲۰۱۳ از تمایل شرکت‌های روسی برای حضور در تعدادی از میادین نفتی ایران خبر داد. در آن زمان گفت: شرکت‌های روسی خواستار حضور در پروژه‌های نفت و گاز ایران هستند. ایران نیز اعلام کرد که آماده اصلاح قوانین برای حضور شرکت‌های روسی و در اختیار گرفتن سهام در پروژه‌های نفت و گاز ایران است. در سپتامبر ۲۰۱۳ شرکت زاروبژنفت اولین شرکت نفتی روسی بود که مجوز فعالیت در ایران را دریافت کرد. زاروبژنفت و شرکت ملی نفت ایران در ماه آوریل قراردادی را درخصوص پروژه خیام در ایران امضا کردند. شرکت روسی اما از ارائه جزئیات حضور خود در ایران خودداری کرده است. به جز گازپروم شرکت‌های روسی دیگری نظیر لوک‌اویل برای حضور در پروژه‌های انرژی ایران ابراز تمایل کرده‌اند. لوک اویل از سال ۲۰۰۳ روی بلوک نفتی اناران کار کرده است، اما پس از تحریم‌های اقتصادی علیه ایران مجبور به خروج از این پروژه شد.

بر اساس گزارش دیلی تلگراف، ولادیمیر پوتین به دنبال قرارداد تجاری ۲۰ میلیارد دلاری با ایران است که باعث خواهد شد روسیه تحریم‌های غرب علیه بخش انرژی خود را دور بزند. بر اساس اعلام وزارت انرژی روسیه طبق مفاد این قرارداد پنج ساله، روسیه به ایران در فروش نفت کمک خواهد کرد و دو کشور در صنعت نفت و گاز، احداث نیروگاه‌ها و شبکه برق، عرضه ماشین‌آلات، کالاهای مصرفی و فرآورده‌های کشاورزی همکاری خواهند داشت. با این حال صحت این خبر در ساعات پایانی روز گذشته توسط معاون بین‌الملل وزارت نفت رد شد.

برخلاف این تغییر جهت ناگهانی، اخبار توافق احتمالی ایران و روسیه به بازارهای اقتصادی آمریکا لطمه زده است. سهام شرکت داو ۸/۰درصد، شرکت‌های انرژی نظیر شورون ۵/۲درصد و اکسان موبیل ۹/۱درصد کاهش یافت و بهای نفت برنت با ۵/۱درصد کاهش به ۱۰۴ دلار و ۶۱ سنت در هر بشکه رسید. پیشتر روزنامه کامرسانت روسیه، گزارش داده بود براساس توافقی بین دو کشور، روسیه روزانه ۵۰۰ هزار بشکه نفت خام از ایران در ازای ارائه کالاهای مصرفی وارد کند. این مقدار نفت یک پنجم تولید ایران و نیمی از صادرات این کشور را شامل می‌شود. پس از آنکه باراک اوباما رئیس‌جمهور آمریکا اقدامات روسیه در اوکراین را غیرقانونی خو‌‌اند، اتحادیه اروپا اخیرا یکسری اقدامات را برای محدود کردن اکتشافات و حفاری نفتی در روسیه اعمال کرد. حضور روسیه در اوکراین ماه گذشته به نقطه اوج خود رسید زمانی‌که یک هواپیمای مسافربری مالزیایی با ۲۹۸ مسافر هدف شلیک شبه‌نظامیان حامی روسیه قرار گرفت.

رئیس‌جمهور روسیه روز سه‌شنبه به مقامات منطقه‌‌ای گفت: ابزارهای سیاسی برای اعمال فشار اقتصادی غیرقابل قبول و برخلاف تمام هنجارها و مقررات بین‌المللی هستند. به رغم تحریم‌ها ایران در ماه‌های اخیر به دنبال تقویت تولید نفت خود بوده و تولید روزانه ۵ میلیون و ۷۰۰ هزار بشکه نفت را تا سال ۲۰۱۸ هدفگذاری کرده است.