نفت و پتروشیمی: مدیرعامل شرکت پایانه‌های نفتی ایران، در شرایطی از آمادگی برای سوآپ روزانه حدود ۵۰۰ هزار بشکه نفت خام حوضه دریای خزر در پایانه نکا خبر می‌دهد که از یک طرف گمانه‌زنی‌ها از نزدیک شدن به زمان اجرای تهاتر بزرگ نفت ایران و روسیه افزایش یافته و از طرف دیگر آغاز دوباره سوآپ نفت در دستور کار دولت است.

اینکه دو طرف همچنان از اعلام رسمی تهاتر نفت در برابر کالا سر باز می‌زنند موضوعی است که از ابعاد سیاسی پرونده‌های هسته‌ای ایران و تحریم‌های اخیر روسیه نشات گرفته است، اما به هر حال به نظر می‌رسد با آغاز عملیات احداث و توسعه خطوط انتقال نفت خام و فرآورده نفتی که به گفته مدیرعامل شرکت خطوط لوله و مخابرات نفت ایران با یک برنامه ریزی کلان در وزارت نفت انجام می‌شود یا احداث حوضچه فراگیر نکا که شامل ساخت دو یال شرقی و غربی، اسکله‌های مختلف و چند منظوره از جمله اسکله‌های تخلیه انواع فرآورده، اسکله‌های خدماتی و پشتیبانی و اسکله‌های تعمیراتی برای پهلوگیری نفتکش‌هایی با ظرفیت ١٤ هزار تن ظرفیت سوآپ نفت خام است، نشانه‌هایی از نزدیک شدن به زمان سوآپ دوباره نفت خام و حتی تهاتر نفت محسوب می‌شوند.

موقعیت کشورمان که از شمال و جنوب قابلیت انتقال نفت از طریق دریا را دارد باعث شده است که فرصت مناسبی برای سوآپ نفت خام برای کشور وجود داشته باشد؛ فرصتی که طی سال‌های گذشته در نتیجه سوء مدیریت‌ها از کشور گرفته شد و روزانه هزینه فرصت بالایی از این محل به اقتصاد ایران وارد آمد. با این حال به نظر می‌رسد کشور آماده از سرگیری این پروژه بزرگ و پرمنفعت باشد. به گفته مدیرعامل شرکت پایانه‌های نفتی ایران مزیت دسترسی به آب‌های آزاد از طریق شمال و جنوب موجب شده است نفت خام کشورهای حوزه دریای خزر به آب‌های آزاد راه یابد و مشتری این کشورها نیز نفت خام مورد نیاز خود را در خلیج‌فارس از ایران دریافت کند. به گفته پیروز موسوی سوآپ نفت خام از طریق پایانه نفتی شمال به کشورهای حاشیه دریای خزر، امتیازی برای این کشورها است که بتوانند نفت خود را در دریای آزاد به فروش برسانند.موسوی که با «شانا» گفت‌وگو کرده در عین حال اعلام کرد: در فاز نخست طرح احداث حوضچه فراگیر نکا که در حال انجام است، امکان پهلوگیری کشتی‌هایی به وزن ١٢ هزار تن فراهم می‌شود؛ این در حالی است که پیش از این تنها کشتی‌هایی با وزن ٥ هزار تن پهلوگیری می‌کردند. مدیرعامل شرکت پایانه‌های نفتی ایران افزود: طی ۶ ماه آینده فعالیت‌های نهایی در حوضچه فراگیر پایانه نکا صورت می‌گیرد، ضمن آنکه این حوضچه به خوبی می‌تواند پشتیبان عملیات تولید نفت در دریای خزر باشد.

به گفته مدیرعامل شرکت پایانه‌های نفتی ایران تامین نیازمندی‌های پشتیبانی ناوگان حفاری در کوتاه مدت، افزایش انتقال نفت خام تا ١٥٠ هزار بشکه در روز و سوآپ و تولید احتمالی داخلی در میان مدت و افزایش انتقال نفت خام تا ٢٥٠ هزار بشکه در روز در دراز مدت، اهداف مهمی هستند که در طرح ساخت حوضچه فراگیر به آنها توجه شده است.

با این حال برخی پیش‌بینی‌ها نیز از سوآپ نفت خام از طریق خطوط لوله مطرح است. البته مدیرعامل خطوط لوله و مخابرات نفت ایران می‌گوید: تا امروز درخواستی برای سوآپ فرآورده نفتی از طریق خطوط لوله نداشته ایم و اگر محموله‌هایی با عنوان سوآپ فرآورده نفتی جا به جا شده از طریق بخش خصوصی و به وسیله تانکر بوده است. به گفته جعفری‌نسب اگر برای انجام سوآپ فرآورده‌های نفتی درخواست شود تا از ظرفیت خطوط لوله استفاده شود، امکان این ظرفیت سازی وجود دارد اما در نقاطی که خطوط لوله متصل است باید بررسی‌هایی صورت گیرد که در صورت لزوم بتوانیم از ظرفیت خطوط لوله برای انتقال فرآورده‌های نفتی سوآپ شده از کشور‌های دیگر استفاده کنیم.

وی تصریح کرد: معمولا چون فرآورده از پالایشگاه‌ها به نقاط مصرف منتقل می‌شود، اگر بخواهیم از کشورهای دیگر با استفاده از خطوط لوله، فرآورده سوآپ کنیم، در واقع باید خطوط برعکس شود که برای اجرایی شدن آن، بحث‌هایی فنی مطرح است که باید ببینیم توجیهی برای انجام آن از نظر فنی وجود دارد یا خیر.