قراردادهای جدید، مسیر حضور خارجی‌ها را هموار می‌کند
فواد نبوی- مدل اولیه نسل چهارم قراردادهای نفتی ایران که به نام IPC معرفی شده است می‌تواند مسیر ورود شرکت‌های چندملیتی و قدرت‌های نفتی جهان را به طرح‌های توسعه‌ای صنعت نفت هموار کند. قراردادهای جدید صنعت نفت ایران روزهای شنبه و یکشنبه هفته جاری مورد نقد و بررسی کارشناسان و خبرگان صنعت نفت قرار گرفت و دیدگاه‌ها و نظرهای متنوعی ارائه شد که این امر می‌تواند نسل چهارم قراردادهای نفتی ایران را به یکی از جذاب‌ترین قراردادهای موجود در سطح منطقه تبدیل کند.
مهدی حسینی رئیس کمیته بازنگری قراردادهای نفتی اعتقاد دارد که قراردادهای نسل چهارم حلقه‌های مختلف صنعت نفت (اکتشاف، توسعه و تولید) را به صورت یکپارچه عرضه می‌کند و شرکت‌های خارجی انگیزه‌ای مضاعف برای حضور در ایران خواهند داشت. در قراردادهای جدید مالکیت مخزن، ملی خواهد ماند و قابل انتقال نیست.
در همایش دو روزه هم‌اندیشی نسل جدید قراردادها اغلب کارشناسان انرژی بر این اعتقاد بودند که انتقال فناوری و شفافیت مالی ۲ رکن نسل جدید قراردادهای جدید خواهد بود.
اکنون نیمی از میدان‌های نفتی ایران در نیمه دوم عمر خود قرار دارند و لزوم جذب سرمایه‌گذاری‌های جدید برای افزایش ضریب برداشت در کنار طرح‌های جدید ضروری به نظر می‌رسد و یک درصد افزایش ضریب برداشت معادل ۵۰۰ میلیارد دلار ثروت ملی خواهد بود و چنین دستاوردی می‌تواند بر اقتدار انرژی ایران در سطح منطقه و جهان بیفزاید.
وزارت نفت اولویت خود را توسعه و برداشت از میدان‌های مشترک قرار داده و امید دارد تا با متنوع‌سازی قراردادها شرکت‌های خارجی یک بار دیگر حضوری فعال در صنعت نفت ایران داشته باشند و با کاهش تحریم‌ها وارد چرخه توسعه این صنعت که پیشران اقتصاد کشور است، شوند.در قراردادهای جدید، ایران با شرکت‌های بین‌المللی قراردادهای ۱۵ تا ۲۰ ساله خواهد بست و شرکتی مشترک کل عملیات فنی و مالی را بر عهده خواهد گرفت و همزمان با شروع تولید از میدان، دو طرف برای تشکیل شرکت مشترک دوم در زمینه بهره‌برداری باید به توافق برسند و شرکت مشترک دوم (بهره‌بردار) زیرمجموعه شرکت مشترک اول که توسعه‌دهنده است، خواهد بود.
شرکت‌های صاحب صلاحیت به ایران بیایند
رئیس کمیته بازنگری قراردادهای نفتی همسو با دیگر مدیران ارشد وزارت نفت از شرکت‌های صاحب نام خارجی دعوت کرد تا با مشارکت همتایان ایرانی خود در طرح‌های توسعه‌ای صنعت نفت کشورمان حضور یابند.
در این میان باید توجه داشت که ورود شرکت‌های خارجی در صورت لغو کامل تحریم‌ها خواهد بود. مدیران شرکت‌هایی مانند شل و توتال که بارها آمادگی خود را برای حضور در ایران اعلام کرده‌اند، بر این نکته تاکید داشته‌اند که این حضور در صورت لغو کامل تحریم‌های اعمال شده علیه صنعت نفت ایران امکان‌پذیر خواهد بود.
اکنون همه مدیران در صنعت نفت از نسل جدید قراردادها حمایت کرده‌اند و حتی مدیران میانی شرکت‌های توتال و پتروناس که از شرکت‌های صاحب‌نام نفتی هستند در همایش دو روزه بازنگری قراردادهای نفتی اظهار کردند که این قراردادها دارای جذابیت‌های بسیار خوبی برای شرکت‌های خارجی است و می‌تواند راه را برای حضور دوباره غول‌های نفتی جهان بازی کند.
بیژن زنگنه وزیر نفت در این همایش تاکید کرد که مشکل امروز ما فقط کمبود منابع مالی نیست و نیازمند دسترسی به فناوری‌های نوین و مدیریت پیشرفته برای توسعه میدان‌های نفت و گاز هستیم و نسل جدید قراردادهای نفتی و گازی ایران در همین راستا تدوین شده است.
ماجدی معاون بین‌الملل وزارت نفت که خود یک دیپلمات کهنه‌کار است نیز اعتقاد دارد که ایران به شرکت‌های خارجی خوش‌آمد می‌گوید و این رویکرد جدید سیاسی و اقتصادی ایران است. امروز باید پذیرفت که رقابت بیشترین اثرگذاری را در نهادینه کردن فناوری‌های نوین در دنیا به خود اختصاص داده است و یک رقابت سازنده، پایدار و برنامه‌ریزی شده می‌تواند مسیر رشد و توسعه هر کشوری را هموار کند.
صنعت نفت ایران نیز اگر می‌خواهد با شتاب عقب‌ماندگی پیش آمده در یک دهه اخیر را جبران کند باید با یک دیپلماسی انرژی قوی، سازنده و تاثیرگذار با حفظ منافع ملی با شرکت‌های صاحب‌نام نفتی مذاکره کند و در این مسیر از تمام ظرفیت‌های موجود در داخل کشور از جمله توانایی‌های سازندگان داخلی که در شرایط سخت تحریم دستاوردهای بزرگی را در انتقال دانش و بومی‌سازی رقم زدند مورد توجه قرار دهد.
برای جذب سرمایه‌های خارجی به ویژه در بخش بالادستی صنعت نفت، سیستم‌های قراردادی اصلی‌ترین ابزار و چارچوب برای همکاری دولت‌های صاحب منافع نفتی و شرکت‌های بین‌المللی محسوب می‌شوند و جذابیت و شفاف بودن چارچوب قراردادها ارتباط مستقیمی با جذب سرمایه‌گذاری‌های جدید خواهد داشت و می‌توان با جذاب کردن قراردادهای نفتی و گازی برای پیمانکاران ایرانی و خارجی آنها را برای حضور در ایران ترغیب کرد.