غلامعلی رحیمی* طی هفته گذشته به علت انتشار آمار و اطلاعات اقتصادی مثبت درباره وضعیت اقتصادی آمریکا و چین، کاهش سطح ذخیره‌سازی‌های نفت خام آمریکا و کاهش تولید نفت خام لیبی از یک سو و همچنین اعلام وزیر نفت جمهوری اسلامی ایران مبنی بر بازگشت کامل بشکه‌های نفت ایران به بازارهای جهانی در آینده نزدیک، افزایش تولید نفت خام روسیه در ماه نوامبر و رسیدن به رکورد جدید ۶۱/۱۰ میلیون بشکه در روز و افزایش صادرات روزانه نفت خام عراق در ماه نوامبر از سوی دیگر، بهای نفت خام در بازارهای جهانی از یک روند افزایشی همراه با نوسان برخوردار بود. بر این اساس بهای نفت خام در بازار آمریکا (بورس نیویورک) طی هفته گذشته (۲۹ نوامبر الی ۶ دسامبر) از یک روند افزایشی برخوردار بوده و از حدود ۷۲/۹۲ دلار در هر بشکه تا بیش از ۶۵/۹۷ دلار در هر بشکه افزایش یافت. طی هفته گذشته عمده‌ترین عوامل تقویت کننده قیمت نفت خام در بازارهای جهانی عبارتند از:

• انتشار تازه‌ترین گزارش بازار کار آمریکا و بهبود شرایط اشتغال که امیدها نسبت به بهبود تقاضای نفت را افزایش داده است.

• ایجاد ۲۰۳ هزار شغل در آمریکا در ماه نوامبر و کاهش نرخ بیکاری این کشور به کمترین حد خود از ماه نوامبر ٢٠٠٨، بر‌اساس اعلام وزارت کار این کشور.

• گزارش مثبت بازنگری رشد تولید ناخالص داخلی آمریکا در ۳ ماهه سوم سال.

• انتشار خبری مبنی بر آغاز به کار یک خط لوله نفتی با ظرفیت ٧٠٠ هزار بشکه در روز میان کوشینگ در ایالت اوکلاهاما به تگزاس در ماه ژانویه ٢٠١٤ (این خط لوله منجر به کاهش ذخیره‌سازی‌های نفتی در کوشینگ، محل تحویل نفت خام آمریکا که در بازار معاملات آتی فروخته می‌شود، خواهد شد).

• انتشار اطلاعاتی مبنی بر توسعه بخش صنعت آمریکا در ماه نوامبر به سریع‌ترین حد خود طی ۲ سال گذشته.

• انتشار اطلاعاتی مبنی بر تقویت رشد صنعتی چین در ماه نوامبر به بیشترین حد خود در ١٨ ماه گذشته به دلیل رشد مستمر تقاضای داخلی و خارجی (بر‌اساس شاخص PMI که نشانگر فعالیت‌های اقتصادی شرکت‌ها و میزان مبادلات آنها است).

• بهبود شاخص‌های فعالیت‌های صنعتی در آلمان و انگلیس.

• تصمیم اعضای اوپک در یکصد و شصت و چهارمین نشست این سازمان مبنی بر تثبیت سقف تولید این سازمان در سطح ٣٠ میلیون بشکه در روز، با وجود عزم ایران، عراق و لیبی برای افزایش تولید نفت؛

• کاهش ۶/۵ میلیون بشکه‌ای سطح ذخیره سازی‌های نفت خام آمریکا طی دوره ۲۲ الی ۲۹ نوامبر و رسیدن آن به سطح ۸/۳۵۸ میلیون بشکه.

• کاهش ۸ هزار بشکه‌ای تولید روزانه نفت خام آمریکا طی دوره ۲۲ الی ۲۹ نوامبر و رسیدن آن به سطح ۰۱۱/۸ میلیون بشکه در روز.

• افزایش ۹۱ هزار بشکه‌ای واردات روزانه نفت خام آمریکا طی دوره ۲۲ الی ۲۹ نوامبر و رسیدن آن به سطح ۸۰۹/۷ میلیون بشکه در روز.

• افزایش ۵۵۵ هزار بشکه‌ای خوراک روزانه پالایشگاه‌های نفت خام آمریکا طی دوره ۲۲ الی ۲۹ نوامبر و رسیدن آن به سطح ۱۰۶/۱۰ میلیون بشکه در روز که به میزان ۶۷۷ هزار بشکه در روز بیشتر از میزان مشابه سال گذشته می‌باشد.

• افزایش ارزش شاخص‌های بورس در بازارهای جهانی طی دوره ۶-۵ دسامبر.

• کاهش ارزش دلار در مقابل یورو طی دوره ۲الی۶ دسامبر.

• کاهش تولید نفت خام دریای شمال به دلیل سرمای هوا.

• کاهش ۲۴۵ هزار بشکه‌ای میانگین تولید اوپک در ماه نوامبر و رسیدن آن به سطح ۰۰۷/۳۰۰ میلیون بشکه در روز (پایین ترین سطح طی ٢ سال اخیر) در پی کاهش تولید نفت عربستان سعودی و نیجریه، بر اساس تازه‌ترین نظرسنجی بلومبرگ از شرکت‌های نفتی، تولید‌کنندگان و تحلیلگران.

• اعلام وزیر نفت لیبی مبنی بر افت شدید صادرات نفت خام این کشور و رسیدن آن به حدود ۲۲۴ هزار بشکه در روز، در پی اعتراض‌ها در تاسیسات نفتی.

•‌ناآرامی‌های سیاسی در منطقه خاورمیانه و نگرانی معامله گران از بروز اختلال در مبادی استراتژیک حمل و نقل نفت خام.

البته طی هفته گذشته، انتشار برخی اخبار و اطلاعات منفی موجب تضعیف قیمت نفت خام در بازارهای جهانی شده و از افزایش بیشتر قیمت‌ها جلوگیری کرد. بر این اساس طی دوره مذکور، عمده‌ترین عوامل تضعیف‌کننده قیمت نفت خام در بازارهای جهانی عبارتند از:

• اعلام مهندس زنگنه وزیر نفت جمهوری اسلامی ایران مبنی بر عدم وجود مشکل تکنیکی برای افزایش تولید و صادرات نفت ایران.

• تاکید وزیر نفت جمهوری اسلامی ایران مبنی بر بازگشت کامل بشکه‌های نفت ایران به بازارهای جهانی در آینده نزدیک.

• دعوت وزیر نفت جمهوری اسلامی ایران از غول‌های نفتی جهان برای حضور در صنعت نفت ایران.

• اعلام وزارت انرژی روسیه مبنی بر افزایش تولید نفت این کشور در ماه نوامبر به رکورد جدید ۱۰/۶۱ میلیون بشکه در روز.

• اعلام وزیر انرژی روسیه مبنی بر برنامه ریزی این کشور برای افزایش تولید نفت خام جهت تامین نیازهای مشتریان اروپایی و آسیایی و عدم هماهنگی با برنامه‌های اوپک؛

• رشد ١٢٨ هزار بشکه‌ای صادرات روزانه نفت خام عراق در ماه نوامبر، بر اساس اعلام سخنگوی وزارت نفت این کشور.

• اعلام وزیر نفت عراق مبنی بر برنامه‌ریزی این کشور برای افزایش تولید نفت خام تا سطح ۴/۳ میلیون بشکه در روز در سال ٢٠١٤.

• کاهش ارزش شاخص‌های بورس در بازارهای جهانی طی دوره ۲ الی۵ دسامبر.

• تداوم بحران مالی منطقه یورو و نگرانی اقتصادی در این منطقه.

• افزایش ۷۱۰ هزار بشکه‌ای صادرات روزانه نفت خام اوپک (به استثنای آنگولا واکوادور) در ۴ هفته منتهی به ۲۱ دسامبر در مقایسه با ۴ هفته منتهی به ۲۳ نوامبر و رسیدن آن به سطح ۲۲/۲۴ میلیون بشکه در روز، بر اساس پیش بینی موسسه اویل موومنتس.

• امیدواری لیبی به بازگشایی پایانه‌های نفتی تعطیل شده خود طی ۲ هفته آینده و افزایش تولید نفت خام به میزان حداکثر ظرفیت.

بر‌اساس آمار دبیرخانه سازمان کشورهای صادرکننده نفت (اوپک)، قیمت سبد نفتی اوپک طی دوره ۲۹ نوامبر الی ۵ دسامبر، از یک روند افزایشی همراه با نوسان برخوردار بوده و از حدود ۰۷/۱۰۷ دلار در هر بشکه تا بیش از ۲۲/۱۰۸ دلار افزایش یافت. میانگین هفتگی بهای سبد نفتی اوپک در هفته منتهی به ۵ دسامبر، با یک دلار افزایش نسبت به هفته پیش از آن به هر بشکه‌ای ۱۰۸ دلار رسیده است.

میانگین هفتگی بهای سبد نفتی اوپک در هفته منتهی به ۲۹ نوامبر معادل ۱۰۷ دلار بود. همچنین میانگین ماهانه بهای سبد نفتی اوپک طی ماه نوامبر، با ۱ دلار و ۷۲ سنت کاهش نسبت به میانگین ماه اکتبر، به بشکه‌ای ۱۰۴ دلار و ۹۷ سنت رسیده است. میانگین بهای سبد نفتی اوپک در ماه اکتبر معادل ۱۰۶ دلار و ۶۹ سنت در هر بشکه بود.

روند تغییرات روزانه قیمت نفت خام در بازارهای مختلف

متوسط قیمت نفت خام سنگین ایران طی دوره ۲ الی ۵ دسامبر از یک روند افزایشی همراه با نوسان برخوردار بوده و ابتدا از حدود ۴۴/۱۰۸ دلار تا بیش از ۲۱/۱۱۰ دلار در هر بشکه در تاریخ ۴ دسامبر افزایش یافت، ولی مجددا تا سطح ۵۵/۱۰۹ دلار کاهش یافت.

قیمت نفت خام برنت دریای شمال در بازار بورس لندن(ICE) برای تحویل در ماه ژانویه ۲۰۱۴، از یک روند افزایشی همراه با نوسان برخوردار بوده و ابتدا از حدود ۶۹/۱۰۹ دلار در تاریخ ۲۹ نوامبر تا بیش از ۶۲/۱۱۲ دلار در هر بشکه در تاریخ ۳ دسامبر افزایش یافت، ولی مجددا تا سطح ۶۱/۱۱۱ دلار در تاریخ ۶ دسامبر کاهش یافت. همچنین در روز ۶ دسامبر، نفت خام برنت از حق مرغوبیت ۹۶/۱۳ دلار در هر بشکه نسبت به نفت خام WTI برخوردار بود. بر‌اساس آمار اداره اطلاعات انرژی آمریکا میزان ذخایر نفت خام این کشور در هفته منتهی به ۲۹ نوامبر ۲۰۱۳ معادل ۸/۳۵۸ میلیون بشکه بوده است که در مقایسه با هفته قبل (۲۲ نوامبر ۲۰۱۳) به میزان ۶/۵ میلیون بشکه کاهش یافته و معادل ۱۴ میلیون بشکه از میزان مشابه سال قبل در تاریخ ۳۰ نوامبر ۲۰۱۲ بیشتر است.

تولید نفت خام آمریکا طی دوره ۲۲ الی ۲۹ نوامبر به میزان ۸ هزار بشکه در روز کاهش یافته و در سطح ۰۱۱/۸ میلیون بشکه قرار گرفته و معادل ۱۹۴/۱ میلیون بشکه بیشتر از میزان مشابه سال قبل در تاریخ ۳۰ نوامبر ۲۰۱۲ است.

در همین زمان میزان واردات نفت خام آمریکا از۷۱۸/۷ میلیون بشکه به ۸۰۹/۷ میلیون بشکه در روز (معادل ۹۱ هزار بشکه در روز) افزایش یافته است که معادل ۴۲۱ هزار بشکه در روز کمتر از میزان مشابه سال قبل است.

افزایش قیمت نفت در پی انتشار آمار اقتصادی مثبت