مکانیزم جانمایی طرح‌های فولادی

گروه صنعت و معدن: تاکید بر جانمایی مناسب برای طرح‌های جدید فولادی از سوی متولیان حوزه صنعت در حالی است که به اعتقاد برخی از کارشناسان در سال‌های گذشته این موضوع مورد توجه مسوولان قرار نگرفته است. بر اساس جدیدترین آمارها برای دستیابی به ظرفیت تولید ۵۵ میلیون تن فولاد خام تا افق ۱۴۰۴ به ۴۵ میلیارد دلار سرمایه‌گذاری نیاز است که از این میزان ۲۰ میلیارد دلار به صنعت فولاد و ۲۵ میلیارد دلار برای تامین امکانات زیربنایی باید تخصیص یابد؛ به همین دلیل باید توازن در توسعه‌های بالادستی و زیربنایی صنعت فولاد مورد توجه جدی قرار گیرد. این در حالی است که به اعتقاد کارشناسان امکانات زیربنایی فعلی در کشور امکان رسیدن به هدف‌گذاری انجام شده برای این صنعت را فراهم نمی‌کند و باید دستگاه سیاست‌گذار در صنعت فولاد، زیربناهایی چون برق، گاز، آب، حمل و نقل و ... را تحلیل کرده و بعد استراتژی توسعه را تدوین کند.

در حال حاضر یکی از انتقادهای وارده به توسعه صنعت فولاد جانمایی نادرست طرح‌های فولادی به خصوص طرح‌های هشت‌گانه است.

طرح‌های هشت‌گانه فولادی استانی، در ابتدا هشت طرح در چهارمحال و بختیاری، شادگان، نیریز، قائنات، بافق یزد، سبزوار، بافت و میانه بودند که در اوایل دولت نهم کلنگ‌زنی شدند؛ بعدا یکی از این طرح‌ها یعنی طرح بافق یزد به بخش خصوصی واگذار شد و با حل مشکلات اجرایی مابقی طرح‌ها، دولت تلاش دارد تا سه سال آینده بخش فولادسازی این طرح‌ها نیز به مرحله تولید برسد. هشت طرح فولادی با هدف توسعه استان‌های محروم آغاز شد، اما در همان زمان نیز انتقادهایی نسبت به مکان‌یابی این طرح‌ها، نبود امکانات زیربنایی و کمبود منابع مالی مطرح بود.

کارشناسان معتقدند مکان‌یابی مناسب سبب می‌شود میزان هزینه‌های مصرف برق و آب در طرح‌های فولادی به طور چشمگیری کاهش یابد. برنامه توسعه ظرفیت تولید فولاد تا مرز ۵۵ میلیون تن در حالی است که متولیان حوزه صنعت برای تامین آب، بهره‌گیری از پساب فاضلاب شهری را مورد توجه قرار داده‌اند و در بخش برق نیز استفاده از تکنولوژی‌های جدید پیش‌روی تولیدکنندگان قرار گرفته است.

روند جهانی شدن و رقابت در عرصه اقتصادی نیز در حالی است که تمرکز شرکت‌ها بیش از گذشته باید بر کاهش هزینه‌ها به ویژه در مصرف انرژی باشد. در چنین شرایطی باید در تعریف مقیاس تولید، همچنین دسترسی به انرژی توجه کافی کرد؛ اما بررسی‌ها نشان می‌دهد که در سال‌های گذشته جانمایی طرح‌های هشت‌گانه فولادی بر مبنای تصمیم اقتصادی نبوده و عمدتا از عوامل سیاسی و اجتماعی تاثیر گرفته است. در این میان، با توجه به طرح‌های توسعه‌ای دولت، در صنایع انرژی‌بر از جمله فولاد، آلومینیوم، مس و سیمان باید طراحی‌های جدید با در نظر گرفتن چالش‌های انرژی تعریف شود. توسعه طرح‌های فولادی یکی از شاخص‌های پیشرفت کشور است که در عین رعایت اصول مصارف انرژی، باید استفاده از مواد اولیه از جمله سنگ‌آهن، استفاده از نیروی کار متخصص و امکانات جغرافیایی و ... نیز مدنظر قرار گیرد. بررسی روند توسعه صنعت فولاد در کشورهایی چون ژاپن و کره نیز نشان می‌دهد این کشورها بدون در اختیار داشتن مواد اولیه، تنها با فناوری و جانمایی مناسب توانسته‌اند به ظرفیت‌هایی بالاتر از ایران دست پیدا کنند. در عین حال در کشوری همچون چین به عنوان یک کشور پیشرو در صنایع معدنی و فولاد در دنیا (این کشور به عنوان بزرگ‌ترین تولیدکننده فولاد جهان با تولید بیش از ۷۷۹ میلیون تن فولاد خام در سال، تولید بیش از ۵۰ درصد این کالای استراتژیک دنیا را در اختیار دارد)، کارخانه‌ها در بنادر و همجوار دریاهای آزاد احداث شده‌اند تا هزینه‌های کمتری از لحاظ حمل و نقل و امکانات زیربنایی متوجه توسعه این صنعت باشد.

بر همین اساس با توجه به مشکلات کشور در زمینه تامین امکاناتی چون آب و ظرفیت پایین سیستم حمل و نقل ریلی در کشور، کارشناسان پیشنهاد می‌دهند که شهرهای حاشیه خلیج فارس و جنوبی‌ترین مناطق کشور،برای ایجاد کارخانه‌های فرآوری سنگ آهن و فولاد کشور مناسب هستند که در ایجاد طرح‌های جدید باید مورد توجه قرار گیرد.

بر اساس این گزارش، صنعت فولاد ایران به عنوان محرک اصلی برای رونق اقتصادی همواره مورد توجه تصمیم‌گیران، سرمایه‌گذاران و فعالان اقتصادی بوده است. این صنعت برای رشد سریع و پویایی بهتر نیازمند تعامل بخش‌های مختلف آن با یکدیگر است که تجربه برگزاری چهار دوره «همایش چشم‌انداز صنعت فولاد و معدن ایران با نگاهی به بازار» از سوی روزنامه «دنیای اقتصاد» نشان داده که فعالان صنعت فولاد تا چه حد به اهمیت این تعامل اعتقاد دارند.

حال قرار است پنجمین دوره این همایش در تاریخ ۷ و ۸ بهمن ماه امسال در سالن اجلاس سران با حضور شرکت‌های فعال داخلی و خارجی در صنعت فولاد برگزار شود. پنجمین دوره برگزاری این همایش می‌تواند فرصت مناسبی به منظور آشنایی با چالش‌ها و فرصت‌های پیش‌روی صنعت فولاد، بررسی روند توسعه طرح‌های فولادی قبلی و برنامه‌ریزی برای ایجاد طرح‌های جدید، بررسی سند چشم‌انداز این صنعت، شناخت فرصت‌های سرمایه‌گذاری و شناخت کامل زنجیره تامین و یافتن شرکای جدید تجاری را برای فعالان اقتصادی فراهم کند. در این دوره قرار است علاوه بر صاحبنظران و مسوولان ایرانی، مدیران ارشد شرکت‌های بزرگ فولادسازی جهان از جمله «سارایه» اسپانیا، گروه «اس.ام.اس» آلمان، «دانیلی» ایتالیا، «انجمن آهن و فولاد چین» و «یومتال» چین، در مورد «تکنولوژی‌های نوین تولید فولاد»، «الزامات و نیازهای توسعه فولاد در ایران»، همچنین «بررسی چشم‌انداز صنعت فولاد چین»، سخنرانی کنند. علاقه‌مندان جهت کسب اطلاعات بیشتر یا حضور در این همایش می‌توانند با شماره ۸۷۷۶۲۴۳۰ تماس حاصل فرمایند یا به وب سایت http://events.den.ir مراجعه کنند.