گروه صنعت و معدن: در حالی وزیر صنعت، معدن و تجارت اخیرا از خروج صنعت از رشد زیر صفر در اسفند ماه سال ۹۲ خبر داده بود که آمارهای رسمی و اولیه از متغیرهای کلیدی اقتصاد در سال گذشته نیز وضعیت بهتری را نشان می‌دهد. اگرچه فضای عمومی اقتصاد کشور در سال‌های ۹۰ و ۹۱ از وضعیت مناسبی برخوردار نبوده است، اما آمار ۹ ماه منتهی به آذر ماه سال ۹۲ بانک مرکزی نشان می‌دهد که روند رشد منفی کارگاه‌های بزرگ صنعتی (بیش از ۱۰۰ نفر کارکن) معکوس شده و حتی در برخی بخش‌ها مثبت نیز شده است. بر اساس آمار بانک مرکزی، شاخص تولید کارگاه‌های بزرگ صنعتی در ۷ گروه صنعتی مورد بررسی قرار گرفته است که در میان آنها، «صنایع تولید فلزات اساسی» و «صنایع تولید محصولات کانی غیرفلزی» با رشد مثبت روبه‌رو بوده است. از سوی دیگر، عملکرد سه گروه دیگر صنعتی شامل «صنایع تولید وسایل نقلیه موتوری و تریلر»، «صنایع تولید ماشین‌آلات و تجهیزات طبقه‌بندی نشده در جای دیگر» و «صنایع تولید ماشین‌آلات مولد و انتقال نیروی برق و دستگاه‌های برقی» نیز با بهبود و کاهش رشد منفی همراه بوده است؛ اما عملکرد «صنایع تولید مواد و محصولات شیمیایی» و «صنایع تولید مواد غذایی و آشامیدنی» وضعیت خوبی نداشته است. برخی کارشناسان معتقدند که با توافق نهایی ژنو و لغو برخی تحریم‌ها که با صنایع فوق نیز مرتبط است، روند رشد این صنایع در سال ۹۳ بهتر از سال گذشته نیز خواهد شد؛ موضوعی که محمدرضا نعمت‌زاده، وزیر صنعت، معدن و تجارت نیز به آن امیدوار است.

انتظار برای رشد مثبت صنعتی

برآوردها نشان می‌دهد متوسط رشد سالانه صنعتی از منفی ۴/۱۲ درصد در سال ۹۱ به منفی ۵ درصد در سال ۹۲ رسیده است. در عین حال، آمارها نشان می‌دهد که میانگین نرخ رشد صنعتی که در نیمه اول سال ۹۱ منفی ۹/۱۰درصد بوده در نیمه اول سال ۹۲ به منفی ۷/۷ درصد و در اسفند ماه سال ۹۲ به صفر رسیده و پیش‌بینی وزیر صنعت، معدن و تجارت این است که در بهار امسال رشد صنعتی مثبت شود. این نشان می‌دهد که با توجه به سیاست‌های در نظر گرفته شده برای خروج از رکود و کاهش تورم، عملکرد دولت در نیمه دوم سال گذشته بهتر بوده و دولتمردان نیز مصمم هستند که در سال جاری کشور به طور کامل از رکود اقتصادی خارج شود.

مقایسه ارقام نرخ رشد اقتصادی نیز بیانگر آن است که درصد تغییرات تولید ناخالص داخلی به قیمت‌ پایه (۱۰۰=۱۳۷۶) از منفی ۳/۶ درصد در نیمه نخست سال ۹۱ به منفی ۱/۳ درصد در نیمه نخست سال ۹۲ کاهش یافته است. بنابراین با وجود آنکه نرخ رشد اقتصادی کماکان منفی بوده، ولی از شدت رکود و انقباض در ایجاد ارزش افزوده اقتصادی کاسته شده است.

افزایش سرعت خروج از رکود

علاوه‌بر این، اطلاعات موجود درخصوص شاخص تولید کارگاه‌های بزرگ صنعتی که از سوی بانک مرکزی منتشر شده نیز چنین روندی را تایید می‌کند. آمار عملکرد شاخص تولید کارگاه‌های بزرگ صنعتی در ۹‌ ماه منتهی به آذر ماه سال ۹۲، نسبت به دوره مشابه سال قبل، موید افزایش سرعت خروج از رکود در این بخش است. ۷ گروه صنعتی مورد بررسی در محاسبه شاخص‌ تولید کارگاه‌های بزرگ صنعتی (بیش از ۱۰۰نفر کارکن) بیش از ۷۰ درصد ارزش افزوده بخش صنعت کشور را به خود اختصاص می‌دهند. رشد منفی شاخص مذکور در ۹‌ ماه منتهی به آذر ماه سال ۹۲ (منفی ۶/۷ درصد) از میزان تغییرات این شاخص در دوره مشابه سال ۹۱ (یعنی منفی ۸/۸ درصد) کمتر بوده است.

عملکرد برخی گروه‌های صنعتی همچون «صنایع تولیدات فلزات اساسی» و «صنایع محصولات کانی غیرفلزی» (با سهمی معادل ۸/۳۰ درصد از شاخص کل) با رشد مثبت همراه بوده است. بر اساس آمار بانک مرکزی، رشد شاخص تولید در گروه «صنایع تولیدات فلزات اساسی» در ۹ ماه منتهی به آذر ماه سال ۹۲ معادل ۵/۳ درصد بوده است؛ این در حالی است که در مدت مشابه سال ۹۱ این میزان منفی ۲/۳ درصد بوده است. در گروه «صنایع تولید محصولات کانی غیرفلزی» نیز رشد شاخص تولید ۷/۶ درصد بوده این در حالی است که در مدت مشابه سال ۹۱ این میزان ۹/۱ درصد ثبت شده است.

بر اساس گزارش بانک مرکزی، عملکرد «صـنایع ‌تولید وسایل ‌نقلیه ‌موتوری ‌و تریلر»، «صنایع ‌تولید ماشین‌آلات‌ و تجهیزات طبقه‌بندی نشده در جای دیگر» و «صنایع تولید ماشین‌آلات مولد و انتقال نیروی برق و دستگاه‌های برقی» (با سهمی معادل ۱/۲۷ درصد از شاخص کل) با بهبود و کاهش رشد منفی همراه بوده است. البته در گروه «صنایع تولید مواد و محصولات شیمیایی» و «صنایع تولید مواد غذایی و آشامیدنی‌ها» (با سهمی معادل ۵/۲۵ درصد از شاخص کل) وضعیت مطلوبی دیده نمی‌شود که به نظر کارشناسان با رفع تحریم‌ها می‌توان به رشد این بخش در سال جاری امیدوار بود.

آخرین آمارها از عملکرد شاخص‌کارگاه‌های بزرگ صنعتی در ۹‌ ماه منتهی به آذر ماه سال ۹۲ نسبت به دوره مشابه سال قبل نشان می‌دهد که رشد شاخص تولید در گروه «صنایع تولید وسایل نقلیه موتوری و تریلر» منفی ۷/۳۱ درصد بوده که وضعیت بهتری را نسبت به سال ماقبل آن (منفی ۸/۴۵ درصد) نشان می‌دهد. در گروه «صنایع ‌تولید ماشین‌آلات‌ و تجهیزات طبقه‌بندی نشده در جای دیگر» نیز طبق آمار رشد شاخص تولید تا پاییز سال ۹۲ معادل منفی ۶/۱۴ درصد بوده که وضعیت بهتری نسبت به سال ماقبل آن (منفی ۲/۱۹ درصد) داشته است. در گروه «صنایع تولید ماشین‌آلات مولد و انتقال نیروی برق و دستگاه‌های برقی» نیز با بهبود و کاهش رشد منفی روبه‌رو هستیم؛ به طوری که در این گروه رشد شاخص تولید منفی ۷/۱۰ درصد در ۹ ماه منتهی به آذر ماه سال ۹۲ بوده است؛ این در حالی است که در سال ۹۱ رشد این شاخص منفی ۲۳ درصد بوده است.

اما در گروه «صنایع تولید مواد و محصولات شیمیایی» رشد شاخص تولید منفی ۲/۱۲ درصد بوده این در حالی است که در سال ماقبل رشد این شاخص سه درصد بوده است. در گروه «صنایع مواد غذایی و آشامیدنی‌ها» نیز وضعیت مطلوبی دیده نمی‌شود؛ به طوری که رشد شاخص تولید در این بخش در ۹ ماه منتهی به آذر ماه سال ۹۲ معادل منفی ۵/۴ درصد بوده این در حالی است که در سال ۹۱ رشد شاخص تولید این بخش ۴/۷ درصد بوده است. در این میان، برخی از کارشناسان اقتصادی معتقدند با توجه به برنامه دولت برای کاهش نرخ تورم تا حدود ۲۵ درصد و حصول به هدف رشد اقتصادی در سال ۹۳ (در حدود ۵/۱ درصد) می‌توان به خروج کامل کشور از رکود امیدوار بود. این در شرایطی است که در مقابل فعالان صنعتی بهبود و تسهیل فضای کسب‌و‌کار، رفع محدودیت‌های بین‌المللی و داخلی پیش پای بخش تولید و تجارت، تعامل بانک‌ها با فعالان صنعتی، تزریق منابع مالی مورد نیاز برای سرمایه در گردش واحدهای تولیدی و... را پیش‌شرط‌های خروج سریع‌تر صنعت از رکود می‌دانند.

آخرین پاییز رکود صنعتی