قسمت اول

خسرو محمودیان*

روند تولید خودرو در جهان

مجموع تولید خودرو در جهان، در فاصله یک دهه از سال ۱۹۹۶ تا پایان سال ۲۰۰۵ از حدود ۵۲میلیون دستگاه به حدود ۶۵میلیون دستگاه رسیده و پیش‌بینی می‌شود در سال ۲۰۰۶ به حدود ۷۰میلیون دستگاه برسد. تولیدات خودرو ایران نیز طی دهه موردنظر از ۱۲۶هزار دستگاه در سال ۱۹۹۶ بالغ بر یک‌میلیون دستگاه در سال ۲۰۰۵ افزایش یافته و پیش‌بینی می‌شود که با رشدی سریع، به حدود ۵/۱ تا ۶/۱میلیون دستگاه تا سال ۲۰۰۹ برسد.

کانون تولید خودرو در سال‌های اخیر، از کشورهایی چون آمریکا و اروپا به سوی آسیا و به ویژه چین و هندوستان در حال تغییر مکان است. متذکر می‌شود که طی سال‌های ۲۰۰۴ و ۲۰۰۵ در حالی که هندوستان با رشد ۱۵درصدی تولید خودرو، مقام اول را در رشد تولید خودرو در جهان کسب کرده است، ایران و مالزی، با رشد تولید ۶درصدی در مقام چهارم رشد تولید در جهان قرار گرفته‌اند.

تولید تایر در جهان

مجموع فروش تایر جهان در سال ۲۰۰۵ حدود ۱۰۱میلیارد دلار بوده است که در یک مقایسه کلی ۲۰ساله در مقایسه با سال ۱۹۸۵ مبین رشدی معادل ۱۷۰درصد است. سهم تایرسازان کشور ما از مجموعه تجارت جهانی تایر به حدود ۷/۰درصد بالغ می‌گردد.

مجموع ظرفیت اسمی تولید انواع تایر اعم از دوچرخه و موتورسیکلت در جهان به حدود ۷/۱میلیارد حلقه بالغ می‌‌شود. میزان تولید واقعی تایرهای خودرو (بدون احتساب دوچرخه و موتورسیکلت) در جهان در حدود ۱۵/۱میلیارد حلقه در سال است.

۵۴درصد بازار جهانی تایر در اختیار ۳ انحصار اصلی تولید تایر جهان (میشلن- بریجستون- گودیر) و ۲۵درصد آن در انحصار

۸ شرکت بزرگ و ۲۱درصد آن در اختیار صدها شرکت و تولیدکننده پراکنده در سطح جهان است.

به صورت میانگین در جهان، ۳۰درصد تایر مصرفی به تامین نیاز خودروسازان و ۷۰درصد آن به بازار تایر جایگزین اختصاص دارد و معمولا براساس بررسی‌های به عمل آمده در سطح جهان، قیمت تایرهایی که به خودروسازان فروخته می‌شود، از قیمتی به مراتب کمتر از قیمت تایرهای جایگزین برخوردارند.

اما سهمی که تایرسازان مطرح جهان از بازارهای جهانی به دست آورده‌اند، آسان به دست نیامده و ناشی از سرمایه‌گذاری‌های مداومی است که این صنایع در راستای تحقیق و ارتقای تکنولوژی تولید خود و نیز توسعه امکانات تولیدی انجام می‌دهند. سرمایه‌گذاری در صنایع تایر متناسب با حجم فروش بوده و کارخانه‌ها برای حفظ بازار خود در سال ۲۰۰۵ سهم قابل توجهی از مجموع فروش خویش را به سرمایه‌گذاری جدید تخصیص داده‌اند. (شرکت گودیر ۵۵۶میلیون دلار معادل ۱/۳درصد) کمترین و (شرکت نوکیان فنلاند با ۶/۱۴۸میلیون دلار معادل ۴/۱۷درصد) بیشترین درصد از مجموع فروش خویش را به سرمایه‌گذاری جدید تخصیص داده‌اند.

سمت‌گیری بازار جهانی خودرو و تحولات در تکنولوژی تولید تایر طی سال‌های اخیر با افزایش مداوم قیمت سوخت و انرژی در جهان، تحولاتی اساسی در ساختار خودروهای جهان به وجود آمده است که منتج به کاهش مصرف سوخت از طریق بازنگری در طراحی موتور خودروها و افزایش بازده سوخت شده است. بهبود شبکه‌های ارتباطی، افزایش سرعت خودروها را موجب شده است. از سوی دیگر با استفاده از دستاوردهای فناوری IT بر اتوماسیون خودروها افزوده شده است. تاثیر این سمت‌گیری صنعت خودرو جهان برای تایرسازان را می‌توان در محورهای ذیل خلاصه کرد:

- افزایش مصرف تایرهای رادیال سیمی و تمام سیمی در جهان.

- فشار بازار برای تولید تایرهایی با شاخص سرعت بالاتر و تحمل بار بیشتر.

- ایجاد نیاز برای عرضه تایرهای هوشمند.

- نیاز به کاهش هر چه بیشتر مقاومت غلطشی خودرو به منظور کاهش مصرف سوخت.

- افزایش قطر رینگ و متقابلا کاهش ضریب منظر تایرها.

- کاهش صدای تایر.

مونیتورینگ فشار باد تایرهای خودروهای باری و اتوبوسی، کاهش هر چه بیشتر پروفایل، چه در تایرهای سنگین و چه سبک، افزایش مسافت پیموده تایرهای سواری و باری (MILAGE)، افزایش بیشتر قطر رینگ تایرهای سواری و حتی تولید تایرهایی که با استفاده از رینگ‌های قابل انعطاف قادر به حرکت در شرایط جاده‌ای ناهموار نیز باشند (TWEEL TIRES) و همچنین تلاش برای رنگی‌کردن بخش‌هایی از تایر به منظور متنوع‌تر کردن سیما و ظاهر تایرها و همچنین تولید تایرهایی که می‌توانند بدون فشار باد و با سوراخی در حد یک توپ پینگ‌پنگ مسافت قابل‌توجهی را بپیماید (Zero Pressure) از دیگر سمت‌گیری‌های ارتقای تکنولوژی تولید تایر در جهان است.

سهم تایرهای بسیار پیشرفته سواری (Ultra High Performance) در بازارهای اروپایی طی سه سال ۲۰۰۰ الی ۲۰۰۳ از ۱۶درصد به ۱۹درصد افزایش یافته است و در بازار ایالات متحده در فاصله زمانی ۲۰۰۰ الی ۲۰۰۵ از ۵/۵درصد به ۸/۱۴درصد افزایش یافته و بنا به برآورد شرکت میشلن، سهم بازار تایرهای بسیار پیشرفته UHP تا سال ۲۰۰۸ به ۱۳درصد مجموع بازار تایرهای جایگزین در بازار جهانی بالغ خواهد شد.

عرضه و تقاضای تایر در ایران

الف) ارزیابی تقاضای موجود

صنعت خودرو در ایران رشد شتابانی به خود گرفته است.

بررسی‌های انجام شده نشان می‌دهد که در سال ۱۳۸۵ حداقل مصرف انواع تایر سواری اعم از جایگزین و مصرف خودروسازان بالغ بر ۱۲۳۰۰۰۰۰ حلقه و برای تایرهای کامیونی و اتوبوسی معادل ۱۶۴۰۰۰۰ حلقه است.

*دبیر انجمن صنفی صنعت تایر ایران