تولید کاغذ روزنامه، چاپ و تحریر در انتظار ارز مرجع
گروه صنعت و معدن - این روزها کاغذ برای ناشران به کالای نایاب تبدیل شده، کالایی که مشکلات موجب شده تا تولید آن کاهش یابد عدم تخصیص ارز با نرخ مرجع به مواد اولیه مورد نیاز در این بخش، افزایش قیمت مواد اولیه، تغییر در مناسبات تجاری، اجرای قانون هدفمندی یارانه‌ها، کمبود چوب و آخال مورد نیاز برای تولید و... از جمله دلایلی است که هشدار دبیر سندیکای تولیدکنندگان کاغذ و مقوای ایران نسبت به کاهش تولید کاغذ روزنامه در کشور را به همراه داشت.

مشکلات به وجود آمده در این بخش به کارگروه حمایت از تولید نیز رسید به اعضای این کارگروه چهار راهکار تعجیل در تخصیص یارانه مطبوعات از سوی وزارت ارشاد، برطرف کردن مشکلات برای افزایش تولید، بازرسی جدی بر انبارهای کاغذ و برخورد با احتکار آنکه باید توسط سازمان حمایت صورت پذیرد و نظارت مستمر بر قیمت کاغذ و تصمیم‌گیری سریع برای تامین کاغذ با ارز مرجع در کارگروه تنظیم بازار در دستور کار قرار دادند که با گذشت دو ماه از تشکیل کارگروه حمایت از تولید و راهکارهای مذکور راه به جایی نبرد و مشکلات این بخش همچنان به قوت خود باقی است.
براساس آمار اعلام شده در حال حاضر نیاز کشور به کاغذ روزنامه و چاپ تحریر در حدود 114 هزار تن است که با توجه به تعطیلی یکی از دو کارخانه فعال در این بخش تنها 28 هزار تن کاغذ مورد نیاز در بخش روزنامه و به همین میزان در بخش تحریر در کشور تولید و مابقی نیاز کشور نیز از طریق واردات تامین می شود و اجرای روش تثبیت قیمت موجب شده تنها تولید کننده فعال در کشور رغبتی به ادامه تولید در این بخش نداشته باشد و کاهش تولید را در دستور کار قرار دهد.
۸۰ درصد مواد اولیه وارداتی است
سید طاهر شبیری دبیر سندیکای تولید کاغذ و مقوای ایران روز گذشته در یک نشست خبری گفت: در صورت ادامه فشار برای تثبیت قیمت و عدم تخصیص ارز مرجع به صنعت، تولید کاغذ روزنامه در کشور متوقف خواهد شد.
شبیری با اشاره به واردات ۸۰ درصد مواد اولیه مورد نیاز برای تولید کاغذ روزنامه، تاکید کرد: تغییر نرخ ارز تاثیر زیادی در قیمت تمام شده این نوع کاغذ داشته، اما سازمان حمایت با درخواست ما برای تعدیل قیمت‌ها موافقت نکرده است.وی با انتقاد از واردات کاغذ بی‌کیفیت به بازار گفت: سخت گیری گمرک در مورد ترخیص مواد اولیه صنعت کاغذ نیز مشکلاتی را برای تولید‌کنندگان ایجاد کرده است. در این راستا پیشنهادی به وزارت صنعت ارائه شده تا بر اساس آن بخشی از مواد اولیه صنعت کاغذ از شمول استاندارد اجباری خارج شود، زیرا کالای نهایی ما مشمول استاندارد اجباری است، اما هنوز پاسخی به این موضوع داده نشده است.
دبیر سندیکای تولید‌کنندگان کاغذ و مقوا در ادامه به تغییر روش افزایش قیمت اشاره کرد و افزود: سال گذشته سازمان حمایت با دو مرحله افزایش 5 و 10 درصدی کاغذ موافقت کرد، اما در سال‌جاری این سازمان روش دیگری را برای قیمت‌گذاری پیشنهاد داده که براساس آن هر بنگاه تولیدی باید مدارک خود را به سازمان حمایت استان‌ها ارائه کند و پس از بررسی در شورای مرکزی سازمان مجوز افزایش قیمت تا 10 درصد صادر خواهد شد که این پروسه زمان بر خواهد بود.
نمی توان تثبیت قیمت را اعمال کرد
دبیر سندیکای تولید‌کنندگان کاغذ و مقوا در خصوص مشکلات این بخش اظهار کرد: علاوه بر این، محدودیت‌های بین‌المللی و مشکلاتی در ارتباطات بانکی نیز باعث ایجاد موانعی در تامین مواد اولیه و قطعات یدکی صنعت کاغذ و مقوا شده است که جدیدترین آنها تفاوت نرخ ارز است.
به گفته دبیر سندیکای کاغذ و مقوا، نرخ ارز در ابتدای سال‌جاری برای صنعت کاغذ ۱۲۲۶ تومان بود که در حال حاضر افزایش یافته و این مساله باعث تغییر پارامترهای تولید شده است؛ اما در مقابل، دولت انتظار تثبیت قیمت‌ها را از صنعت کاغذ و مقوا دارد.
وی تاکید کرد: زمانی که پارامترهای تولید با نوسان همراه است، نمی‌توان تثبیت قیمت‌ها را اعمال کرد.
حمایت نشدیم
وی همچنین با اشاره بر تاکید به حمایت از این صنعت از سوی مقامات ارشد کشور گفت: انتظار است که وزارت صنعت و ارشاد و دستگاه‌های مرتبط حمایت مناسبی را از صنعت کاغذ داشته باشند؛ اما نه تنها این اتفاق تاکنون رخ نداده، بلکه نرخ ارز مرجع نیز برای خرید مواد اولیه و کاغذ حذف شد.
شبیری با اشاره به نقش کاغذ در بسته‌بندی دارو و مواد غذایی، این سوال را مطرح کرد که آیا افزایش قیمت کاغذ بر قیمت تمام شده این صنایع تاثیرگذار نیست و چرا باید تولید کاغذ از منابع خارجی از ارز مرجع برخوردار نشود؟
به گفته دبیر سندیکای تولید کاغذ و مقوای ایران تولید برخی از انواع کاغذ و مقوا در کشور سودآور است؛ اما تولید کاغذ روزنامه و تحریر زیان ده است؛ به همین دلیل باید در خصوص رفع این مشکل چاره‌ای اندیشید.
دبیر سندیکای کاغذ و مقوا در پاسخ به این پرسش که در حال حاضر تولیدکنندگان کاغذ و مقوا با چه میزان ضرر مواجه هستند، گفت: در شرایط فعلی تولید کاغذ روزنامه زیان‌آور است و در صورتی که ۴۰ درصد افزایش قیمت در مورد این کاغذ صورت گیرد، باز هم به سوددهی نخواهیم رسید و فقط قیمت تمام شده و تولید سر به سر خواهد شد.
شبیری همچنین با اشاره به اینکه منابع حاصل از هدفمندی یارانه‌ها که قرار بود در اختیار این صنعت قرار گیرد به سمت وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی سوق داده شد، تصریح کرد: هنوز برای فعالان این صنعت مشخص نشده که این منابع چگونه قرار است به صنعت کاغذ اختصاص داده شود.
توقف تولید در برخی از کارخانه‌های تولیدکننده دیگر موردی بود که دبیر سندیکای کاغذ و مقوا به آن اشاره کرده و افزود: در سال ۸۵ حمایتی که باید از این صنعت صورت می‌گرفت اجرایی نشد تا امکان حفظ بازار و رقابت با تولید‌کنندگان خارجی وجود داشته باشد؛ به همین دلیل برخی از تولید‌کنندگان ناچار به توقف تولید شدند و برخی دیگر کاهش تولید را در دستور کار خود قرار داده‌اند.
به گفته وی، حمایت از این صنعت با تاخیر همراه بود و فعالان این بخش نتوانستند از حمایت‌ تعرفه‌ای در این صنعت برخوردار شوند که این امر رشد واردات کاغذ را که بعضی بی‌کیفیت و چند بار بازیافت شده هستند، به همراه داشت.
شبیری تصریح کرد: با توجه به تغییراتی که در عوامل تولید به وجود آمد، افزایش قیمت در تولید کاغذ اتفاق افتاد و در چنین شرایطی برداشت چوب ‌کاهش یافت و قیمت مواد اولیه داخلی با افزایش همراه شد.
دبیر سندیکای تولید‌کنندگان کاغذ و مقوا توضیح داد: علاوه بر این، محدودیت‌های بین‌المللی و مشکلاتی در ارتباطات بانکی نیز باعث ایجاد موانعی در تامین مواد اولیه و قطعات یدکی صنعت کاغذ و مقوا شده است که جدیدترین آنها تفاوت نرخ ارز است.
وی ادامه داد: برای افزایش قیمت کاغذ چاپ و تحریر به سازمان حمایت درخواست شده که با آن موافقت نشده است.
به گفته وی، در سال گذشته 28 هزار تن کاغذ روزنامه و به همین میزان کاغذ چاپ و تحریر در کشور تولید شد، در حالی که نیاز داخل به این کاغذها 114 هزار تن است و امکان تولید 90 هزار تن کاغذ چاپ، تحریر و روزنامه در کشور وجود دارد.
وی با اشاره به تعهد تولید ۳۰ هزار تن کاغذ روزنامه در سال‌جاری توسط صنعت داخل گفت: طی نیمه اول امسال ۴ هزار تن کاغذ روزنامه در کشور تولید شده و در چنین شرایطی تعهد صنعت برای تولید کاغذ چاپ ۴۰ هزار تن است که تاکنون ۶ هزار تن تولید شده است.
افزایش واسطه‌گری در فروش پسماندها
به گفته وی بالا رفتن ارزش منابع طبیعی، عدم دسترسی فوری و آسان به منابع طبیعی به عنوان مواد اولیه، روش استفاده از بازیافت برای تولید کاغذ از اهمیت خاصی برخوردار است به طوری که اکنون بیشتر کشورها از بازیافت برای تولید کاغذ مورد نیاز خود استفاده کرده و توسعه در تولید را بر مبنای همین استعداد ذاتی و مواد اولیه قابل دسترس قرار داده‌اند.
سرمایه‌گذاری‌های کلان چند سال گذشته در تاسیس واحدهای تولیدی عظیم صورت گرفته و کشورهای منطقه مانند اردن، عربستان، امارات متحده، قطر، عمان و کشورهای فرا منطقه‌ای چون هند، چین، اندونزی، مالزی، تایلند و... بازیافت را پایه تولید کاغذ قرار داده‌اند.
شبیری با تاکید بر لزوم حمایت از صنعت بازیافت کاغذ، گفت: این صنعت زودبازده نیست و برای اقتصادی بودن یک واحد تولیدی باید سالانه ۳۰۰ هزار تن تولید در هر کارخانه انجام شود.
به گفته دبیر سندیکای کاغذ و مقوا، یک کاغذ با کیفیت را می توان تا شش بار بازیافت کرد که نقش بسزایی در اشتغالزایی دارد.
وی ادامه داد: در حال حاضر مزیت انرژی ارزان قیمت از بین رفته و قیمت مواد اولیه افزایش یافته است، در حالی که از صنعت انتظار کاهش قیمت وجود دارد.
وی با اشاره به اشتغالزایی ایجاد شده در شهرداری‌ها در زمینه جمع‌آوری پسماند به منظور تولید کاغذ بازیافتی، گفت: در حال حاضر مدیریت مناسبی بر این مساله وجود ندارد و واسطه‌گری و سوداگری در فروش پسماندها افزایش یافته است.
شبیری تصریح کرد: از زمانی که مواد اولیه در سازمان‌های شهرداری جمع‌آوری می‌شود تا زمانی که در اختیار کارخانه‌های بازیافتی قرار می‌گیرد، فعالیت‌ واسطه‌ای زیادی وجود دارد که باید ساماندهی شود.
شبیری با تاکید بر لزوم جداسازی و ساماندهی ایستگاه‌های بزرگ پسماند، گفت: افزایش بی‌رویه نرخ مواد اولیه مورد نیاز کارخانه‌های بازیافت کاغذ (آخال) مشکلات زیادی را برای تولید‌کنندگان ایجاد کرده است که تا به حال رعایت حال برخی افراد را کرده‌ایم، اما در صورت ادامه این سودجویی، مدارکی در این مورد ارائه خواهیم کرد.
افزایش چشمگیر قیمت کاغذ در بازار
به گفته برخی از ناشران فعال در کشور تا پیش از اجرای طرح هدفمندی یارانه‌ها، قیمت کاغذ روزنامه در بازار کیلویی ١۵۰ تومان بود، اما پس از اجرای این طرح، قیمت افزایش چشمگیری یافت؛ این در حالی است که مبلغ بسیار ناچیزی به‌عنوان یارانه حذف شده به روزنامه‌ها پرداخت می‌شود. با این حال حتی همان کاغذ گران را هم نمی‌شود به آسانی در بازار پیدا کرد. ناشران معتقدند که عوامل دیگری مثل بالا رفتن قیمت دلار و وجود جریان دلالی در این بازار را هم می‌شود در این افزایش شدید قیمت موثر دانست.
نایاب شدن کاغذ روزنامه کاهش تیراژ و توقف موقت برخی از روزنامه‌ها را به همراه داشته و نشریات نیز نتوانستند در موعد مقرر به کیوسک روزنامه بیایند. علاوه بر این، این روزها شاهد افت کیفی نشریات نیز هستیم؛ به طوری که کاغذ گلاسه مورد استفاده در اکثر نشریات به کاغذ کاهی تبدیل شده و با ادامه این روند شاید به زودی شاهد تعطیلی شماری از نشریات باشیم.