محسن‌ایلچی

بار دیگر وزارت نیرو به واسطه «توانیر» نسبت به استفاده از لوازم کاهنده هشدار داده و با صدور اطلاعیه‌ای اعلام کرد: «به تازگی تعدادی افراد «سودجو» با روش‌های مختلف اطلاع‌رسانی (تلفن، پیام کوتاه، پخش بروشور، مراجعه حضوری و تبلیغات رسانه‌ای) اقدام به تبلیغ و فروش دستگاه‌هایی تحت عنوان کاهنده مصرف برق با نصب در منازل و محل کار کرده و گاه اظهار می‌دارند مورد تایید وزارت نیرو نیز است، بدین وسیله به اطلاع مشترکان صنعت برق می‌رساند، شرکت توانیر هیچ نوع دستگاه کاهنده مصرف برق را تایید نکرده و استفاده از‌این وسایل مورد تایید و مجاز نیست و...» با افزایش قیمت حامل‌های انرژی، تقاضای عمومی‌برای استفاده از لوازم کاهنده مصرف حامل‌های انرژی افزایش یافته است، اما هیچ دستگاه یا متولی مسوولیت عرضه و معرفی محصولات بهینه کاهنده را بر عهده نمی‌گیرد. این در حالی است که دستگاه‌هایی نظیر وزارت نیرو (شرکت آب و فاضلاب، شرکت توانیر و سازمان‌های تابعه) و وزارت نفت (شرکت ملی گاز، شرکت ملی پالایش و پخش فرآورده‌های نفتی) که با صرف بودجه تبلیغاتی هنگفت در رادیو و تلویزیون و با دغدغه اطلاع رسانی به دنبال برقراری ارتباط هدفمند و موثر در حوزه تغییر رفتار مخاطبان (مشترکان) هستند. اما مجریان الگوهای ارتباطی سنتی به ‌این اصل بدیهی توجه کافی ندارند که اشاعه و ترویج دیدگاه جدیددر حوزه مخاطبان با هدف تغییر رفتار مصرفی افراد جامعه (تغییر سبک زندگی)، نیازمند الزاماتی از جمله بسترسازی فناوری (تجسم عینی) یا ابزار تغییر است. به بیان بسیار ساده‌، برنامه‌سازان تبلیغی هدفمندی یارانه‌ها که در پی خلق پیام‌هایی با محتوای تشویق به تغییر الگوی مصرف هستند، باید به ‌این اصل توجه کنند که زمانی مصرف حامل‌های انرژی کاهش می‌یابد که مشترکان انتخاب‌ها یا ابزارهای جایگزین (لوازم کاهنده) که از هدرروی سوخت جلوگیری کرده و هزینه مدل مصرفی پیشین را کاهش می‌دهد، استفاده کنند. حال در‌این خلاء مشهود که تمایلات استفاده از لوازم کاهنده تقویت شده است، تمام دستگاه‌های مباشر نظیر شرکت گاز، برق، آب، نفت، استاندارد و... از یک موضوع پراهمیت یا حلقه مهم طرح هدفمندی یارانه یعنی تشویق بخش خصوصی به خرید، انتقال، ساخت لوازم کاهنده مصرف جا ماندند. ظاهرا هیچ برنامه‌ای هم برای تایید معرفی محصولات کاهنده و البته استاندارد ندارند. البته با همه حاشیه‌هایی که بر سر استاندارد بودن و نبودن واردات لامپ‌های کم مصرف وجود دارد، کم انصافی است که به تاثیر مصرف همگانی لامپ کم مصرف که در کاهش فشار بار بر شبکه برق موثر بود، اشاره نشود. همچنین در مورد برچسب انرژی با وجود واقعیتی که به اذعان مسوولان تحت عنوان برچسب تقلبی انرژی وجود دارد، این روزها، بسیاری از خریداران لوازم خانگی حداقل به «رنگ» برچسب در هنگام خرید توجه دارند. اما نباید فراموش کرد به خاطر تمایل عمومی ‌به بهره‌گیری از کاهنده‌ها، صرف عنوان برچسب (لیبل) «سودجو» به شرکت‌های واردکننده و سازنده‌ای که بازار پر رونق لوازم را عرضه می‌کنند، توصیه جدی و موثری محسوب نمی‌شود. حتی به اهمیت توصیه عادی شده «بابا برقی» هم نیست. ورود به حوزه حساس فرهنگ و تلاش برای تغییر در نگرش و رفتار افراد جامعه (فرهنگ) نیازمند بهره‌گیری از فناوری بهینه است. تحولات فرهنگی به طور معمول در درازمدت حادث می‌شود و به کارگیری تکنولوژی به آن شتاب می‌دهد. اطلاعیه‌هایی همانند اطلاعیه «توانیر» چقدر می‌تواند اقناع کننده و بازدارنده باشد؟