غزاله طایفه

یک عضو کمیسیون انرژی مجلس یکی از نقاط ضعف در عملکرد وزارت نفت در چهار سال گذشته را تعلل در بهره‌برداری از میادین مشترک می‌داند. موید صدر معتقد است: «لازم است چه در برنامه پنجم توسعه که در حال تدوین است و چه در اقدامات دولت دهم‌، با تعریف کردن یک بازه زمانی مشخص‌،حداقل بتوانیم به اندازه کشورهای همسایه مثل قطر از میادین مشترک بهره‌برداری کنیم.»

واقعیت این است که طی سال‌های اخیر در جریان روند برنامه ریزی‌های راهبردی برای توسعه میادین نفت به دلیل برخی محدودیت‌ها توجه به منابع داخلی بیش از گذشته بوده و توسعه منابع نفتی سرزمینی بیش از میادین مرزی مورد توجه قرار گرفته است.

‌ایران در حالی با داشتن حدود ۱۳ میدان مستقل و ۶ میدان مشترک (فروزان‌، آرش‌، سلمان‌، هنگام‌، مبارک‌، اسفندیار و میدان عظیم گازی پارس جنوبی) از ۳۵ میدان هیدروکربوری خلیج فارس سهم قابل توجهی از منابع دریایی را به خود اختصاص داده است که تاکنون نتوانسته آن طور که شایسته است از‌این میادین مشترک استفاده کند.

اگر چه مسوولان همواره تاکید کرده‌اند که توسعه میادین مشترک در راس برنامه‌های وزارت نفت قرار دارد که به نظر می‌رسد مشکلات عدیده‌ای توسعه‌این میادین را به تاخیر انداخته است.

در ‌این بین تامین منابع مالی لازم برای توسعه‌این میادین به عنوان یک پارامتر اصلی از جمله دغدغه‌های اصلی وزارت نفت طی ۴ سال گذشته بوده، در نتیجه نبود فاینانس کافی، فرآیند توسعه میادین را به تاخیر انداخته است. از سوی دیگر، خروج شرکت‌های پیمانکاری بزرگ خارجی‌، عدم دسترسی به تکنولوژی‌های روز جهت توسعه میادین و اعمال تحریم علیه‌ایران و جلوگیری از ورود تجهیزات اساسی به کشور جهت توسعه میادین از جمله موارد دیگری است که کار توسعه آنها را به تاخیر انداخته است.در این میان‌، در صورت ادامه روند فعلی قطعا زیان‌های جبران‌ناپذیری متوجه کشور و صنعت نفت خواهد شد.

عدم بهره‌برداری از‌این میادین علاوه بر‌اینکه باعث کاهش درآمد‌های حاصل از برداشت از مخازن مشترک می‌شود، به برداشت حداکثری کشورهای همسایه نیز کمک خواهد کرد و‌این موضوعی نیست که بتوان به سادگی از آن گذشت. بنابراین لزوم توجه بیشتر به پارامترهای توسعه میادین نفتی و سرمایه‌گذاری و برنامه‌ریزی مناسب جهت برون رفت از‌این مشکل باید در راس برنامه‌های وزارت نفت در ۴ سال آینده قرار گیرد. حال به نظر می‌رسد اگر وضع به همین صورت ادامه پیدا کند، نتایج برنامه پنجم با چهارم تفاوت چندانی نداشته باشد.