خزر در انتظار نفتکش‌های ایرانی
در تاریخ فعالیت کشتیرانی ایران در دریای خزر هنوز هیچ نفتکش ایرانی آغاز به کار نکرده است و ایران نظاره‌گر فعالیت ناوگان دیگر کشورهای این بزرگ‌ترین دریاچه جهان بوده است. اما سوری، مدیرعامل شرکت ملی نفتکش ایران نوید می‌دهد که تا سال 2009 میلادی اولین نفتکش‌های ساخت ایران اسلامی در این دریا به فعالیت بپردازند.

سرمایه‌گذاری ۱۰۰میلیارد دلاری روس‌ها
مدیرعامل شرکت ملی نفتکش‌ در این باره گفت: در سال‌های اخیر توسعه میدان‌های نفتی در کشورهای دریای خزر به میزان قابل توجهی افزایش یافته است. در این بین میزان پیش‌بینی تولیدات نفت‌خام کشور قزاقستان از حوزه نفتی کاشه‌گان در شمال دریای خزر بیشترین آمار را نشان می‌دهد.
کشورهای ترکمنستان و آذربایجان نیز فعالیت‌های اکتشاف نفت خود را در دریای خزر افزایش داده‌اند ولیکن میزان تولیدی نفت‌خام آنها پایین‌تر از آمار کشور قزاقستان است. روسیه نیز در آب‌های ساحلی خود و حتی در مرز مشترک با کشور قزاقستان دست به اکتشاف نفت‌خام زده و اخیرا اعلام کرده که تا سال ۲۰۲۰ میلادی حجم نفت‌خام تولیدی خود را در این حوزه به حدود ۶۰۰هزار بشکه در روز افزایش خواهند داد.
استخراج نفت‌خام از این حوزه نفتی روسیه که اخیرا کشف شده است (کورچوگینا 70کیلومتری بندر مخاچ‌قلعه- جمهوری داغستان) از سال 2009 شروع خواهد شد و توسعه آن در دو حوزه جدید در شمال خزر ادامه خواهد یافت.
محمد سوری تصریح کرد: روسیه در نظر دارد تا سال ۲۰۲۰میلادی حدود ۱۰۰میلیارد دلار برای توسعه حوزه‌های نفت و گاز دریای خزر هزینه کند و در آینده حدود ۵۰دکل حفاری و تعداد زیادی کشتی تانکر با ظرفیت حمل‌ونقل دریایی مناسب نیاز خواهد داشت. ایران نیز برنامه‌های توسعه میادین نفت خام را در دریای خزر دنبال می‌‌کند و در این راستا مطالعات عمیقی از بستر دریا و مخازن احتمالی نفت را در دریای‌خزر (بلوک‌های ایرانی) انجام داده است. ضمنا فعالیت‌های ساخت سکوهای حفاری نفت در بندر نکا نیز یکی از برنامه‌های آن سیاست است. جدول زیر آمار تقریبی پیش‌بینی تولید نفت‌خام صادراتی را از حوزه‌های نفتی کشورهای آذربایجان، ترکمنستان و قزاقستان در دریای خزر نشان می‌دهد.
بنابر بررسی و مطالعات کارشناسی علاوه بر نفت‌خام، میادین گاز نیز به وفور در بستر دریای خزر یافت می‌شود ولیکن طرح‌های توسعه و انتقال آن عمدتا از طریق خطوط لوله بوده و انتقال آن توسط کشتی در دست مطالعه است. در حال حاضر نفت‌خام تولیدشده عمدتا از طریق خطوط لوله در مسیرهای بنادر سوپسا، باتومی، اودسا، نوروسیسک در دریای سیاه یا خطوط لوله در مسیرهای BTC، CPC، چین یا از طریق حمل دریایی به بندر نکا صادر می‌شود، ضمنا بخشی از نفت صادرشده نیز از طریق حمل دریایی (توسط کشتی‌های با ظرفیت محدود) بین بنادر آکتائو یا ترکمن باشی به بنادر مخاچ‌قلعه، باکو و به منظور تغذیه خطوط لوله موجود حمل می‌شود.
نقش و سهم ایران از منابع انرژی خزر
وی درباره نقش ایران برای برداشت از منابع انرژی خزر اظهار داشت: شرکت ملی نفت ایران در چارچوب برنامه توسعه‌ای خود و از طریق شرکت ملی نفت خزر توانسته است لرزه‌نگاری‌هایی را برای اکتشاف نفت در دریای خزر انجام دهد، همان‌طوری که می‌دانیم بخش عمیق دریای خزر در جنوب و همسایگی کشور ایران قرار دارد و لذا هزینه‌های اکتشاف و توسعه میدان‌های نفتی آن به زمان طولانی‌تر و صرف هزینه‌های زیاد وابسته است. در این راستا سکوی حفاری با تکنولوژی مدرن توسط شرکت کشتی‌سازی صدرا در بندر نکا و به منظور اکتشاف نفت برای شرکت ملی نفت ایران در حال ساخت است که به زودی تحویل خواهد شد.
به هر حال به تولید و اکتشاف نفت خام و گاز در بخش ایرانی دریای خزر خوش‌بین هستم و امید دارم که بتوانیم همانند سایر کشورهای همسایه در آب‌های متعلق به کشورمان این صنعت را توسعه دهیم و به صورت پروژه‌های ملی آنها را به مرحله اجرایی برسانیم و از این ذخایر و انرژی ارزشمند بهره‌مند شویم.
کشتی در راه است
سوری یادآور شد: ایران ناوگان نفتکش در دریای خزر ندارد و جابه‌جایی نفت در‌حال‌حاضر توسط ناوگان کهنه و فرسوده (حدود ۱۲۰ فروند نفتکش با ظرفیت‌های ۳ الی ۷هزار تنی) در دریای خزر انجام می‌شود. تعداد این نفتکش‌ها در فصول مختلف سال و به علت یخ‌زدگی آب‌های شمالی دریای خزر و کانال ولگا - دن و تغییرات به عمل آمده در میزان حجم نفت خام صادراتی دائما تغییر می‌یابد.
با توجه به ظرفیت‌های اعلام شده مخازن نفت خام در حوزه‌های نفتی کاشه‌گان قزاقستان و تنگیز (مشترک قزاقستان و روسیه) و ظرفیت مخازن دیگر به نظر می‌رسد که به اندازه کافی (بین 70 الی 90 سال آینده) در منطقه دریای خزر نفت خام برای صادرات وجود داشته باشد.
شرکت ملی نفتکش ایران با توجه به مطالعات کارشناسی، در نظر دارد ناوگان نفتکش را در این دریا راه‌اندازی کند و در فاز اول تعداد ۶ فروند نفتکش را با ظرفیت ۶۳هزار تنی در دریای خزر بسازد.
ساخت سه فروند از این نفتکش‌ها در کشتی سازی صدرا نکا شروع شده و امید می‌رود که اولین نفتکش تا اوایل سال 2009 میلادی تحویل شود. این نفتکش‌ها با بهره‌گیری از سامانه فراساحل تخلیه و بارگیری SAL که در عمق حدود 16 متری سواحل ترمینال‌های نفتی نصب خواهند شد، عملیات تخلیه و بارگیری را در فاصله مناسب از بنادر انجام خواهند داد و نیاز به ساخت بنادر و حوضچه‌های جدید نیست. ساخت سه فروند دیگر از این نفتکش‌ها در مراحل تامین اعتبار بوده و به زودی نهایی خواهد شد. در صورت افزایش حجم نفت صادراتی در نظر است نفتکش‌های بیشتری ساخته شوند.
سرمایه مورد نیاز برای ساخت این نفتکش‌ها (۶ فروند) و برای ایجاد تسهیلات جانبی و نصب آنها حدود ۵۴۰میلیون دلار پیش‌بینی می‌شود.
به طوری که بخشی از اعتبارات این پروژه که توسط شرکت کشتی سازی صدرا در حال ساخت است توسط هیات امنای حساب ذخیره ارزی و بانک عامل ایرانی تامین شده است.