بهره‌وری معادن و صنایع معدنی به روایت جوایز

عکس‌ها: آکو سالمی

معاون وزیر صنعت، معدن و تجارت: بهره‌وری در اقتصادهای نوآور افزایش می‌یابد

گروه صنعت و معدن- در شرایطی که از بهره‌وری به عنوان یکی از ضرورت‌های توسعه اقتصادی و کسب برتری و رقابت‌پذیری در عرصه‌های جهانی نام می‌برند، تجربه ارزیابی رتبه بهره‌وری در شرکت‌های فعال در حوزه معدن و صنایع معدنی نشان می‌دهد که هنوز این شرکت‌ها پیشتاز و پیشرو در این شاخص نیستند. تقدیر از ۲۶شرکت فعال در حوزه معدن و صنایع معدنی نتیجه برگزاری نخستین همایش جایزه بهره‌وری معادن و صنایع معدنی ایران بود که در چهار سطح آغازگران بهره‌وری، تلاشگران بهره‌وری، پیشروان بهره‌وری و پیشتازان بهره‌وری مورد ارزیابی قرار گرفتند.

به گزارش خبرنگار «دنیای اقتصاد»، در اولین دوره اعطای جایزه بهره‌وری معادن و صنایع معدنی از ۲۶ شرکت ارزیابی شده، ۸ شرکت در سطح تلاشگران بهره‌وری دو ستاره، ۱۳ شرکت در سطح تلاشگران بهره‌وری یک ستاره و ۵ شرکت در سطح آغازگران بهره‌وری مورد تقدیر قرار گرفتند.

امتیاز مورد نیاز برای قرار گرفتن در رتبه آغازگران ۱۰۰، تلاشگران یک ستاره بین ۱۰۰ تا ۲۰۰، تلاشگران دو ستاره ۲۰۰ تا ۳۰۰، تلاشگران سه ستاره ۳۰۰ تا ۴۰۰، پیشروان یک ستاره ۴۰۰ تا ۴۵۰، پیشروان دو ستاره ۴۵۰ تا ۵۰۰، پیشروان سه ستاره ۵۰۰ تا ۵۵۰، پیشتازان یک ستاره ۵۵۰ تا ۶۰۰، پیشتازان دوستاره ۶۰۰ تا ۶۵۰ و پیشتازان سه ستاره ۶۵۰ به بالا است.

نهادینه کردن بهره‌وری در کل زنجیره تولید

در این مراسم، قائم مقام وزیر صنعت، معدن و تجارت در امور فضای کسب و کار نهادینه کردن فرآیند بهره‌وری در کل زنجیره تولید را یک ضرورت دانست و گفت: بهره‌وری باید به عنوان یک اصل در برنامه‌های یک بنگاه اقتصادی به شکل اجرایی دنبال شود.

مسعود موحدی افزود: باید به عوامل بهره‌وری هم در درون بنگاه‌ها و هم بیرون از آنها توجه شود. مقررات، ثبات اقتصادی، زیرساخت‌ها و سیاست‌های پولی به عنوان عوامل برون بنگاهی در بهره‌وری تاثیر دارند، ضمن اینکه در داخل بنگاه‌ها نیز عوامل مهمی مانند تکنولوژی و مدیریت تاثیرگذار هستند.

وی شامگاه سه‌شنبه در مراسم نخستین همایش جایزه بهره‌وری معادن و صنایع معدنی ایران با بیان اینکه بهره‌وری باید به یک باور تبدیل شود، افزود: تصمیماتی مانند جایزه بهره‌وری در بخش معدن و صنایع معدنی و فرهنگ‌سازی کردن برای آن از اهمیت بالایی برخوردار است؛ چرا که این جوایز کمک می‌کند که ما تصویری از کیفیت فعالیت‌ها در شرکت‌ها داشته باشیم.

صادرات ۵/۲ میلیارد دلاری

وی همچنین با ارائه آماری از صادرات مواد‌خام معدنی در شش ماه نخست امسال گفت: در شش ماه نخست امسال در حوزه مواد خام معدنی (به جز نفت و فرآورده‌های نفتی) حدود ۵/۲ میلیارد دلار صادرات محصولات معدن و صنایع معدنی داشتیم. از این رقم حدود یک میلیارد دلار آن صادرات بخش معدن و ۵/۱ میلیارد دلار آن صادرات حوزه صنایع معدنی است که ارزش افزوده برای کشور دارد.

موحدی با اشاره به اینکه لازم است بحث بهره‌وری با رقابت‌پذیری پیوند زده شود، افزود: نگاهی که اکنون به بخش معدن و صنایع معدنی وجود دارد، نهاده محور است و ما باید با توجه به شرایط فعلی، به سطوح بالاتری نگاه کنیم. وی نگاه به سطوح بالاتر برای بخش معدن و صنایع معدنی را شامل توجه به آموزش‌های حرفه‌ای، تکنولوژی‌های پیشرفته و تکیه بر نوآوری دانست.

اقتصادهای نوآور بهره‌ورند

وی با بیان اینکه در اقتصادهای راندمان محور و کارآیی محور نگاه‌ها به سطوح بالاتری از آموزش است، ادامه داد: در این نوع از اقتصادها بحث کارآیی، بازار کالا و مسائل مالی نیز مطرح است. موحدی افزود: در حال حاضر در اقتصادهایی که پیشرفت شان مبتنی بر نوآوری است، سطوح بالاتری از بهره‌وری دیده می‌شود. موحدی با بیان اینکه در حال حاضر بخشی از اقتصاد کشور در حوزه معدن و صنایع معدنی مبتنی بر عوامل باقی مانده است، گفت: بخشی از اقتصاد در این حوزه نیز در سطح اقتصاد مبتنی بر کارآیی و راندمان است و بخش کوچکی از اقتصاد نیز مبتنی بر نوآوری است.قائم مقام وزیر صنعت، معدن و تجارت در امور فضای کسب و کار با اشاره به افزایش محدودیت‌های بین‌المللی علیه ایران، گفت: شرایط اقتصادی کشور با راهکارهایی که دشمنان در پیش گرفته‌اند، ما را به سمتی سوق می‌‌دهد که از تهدیدهای آنان به دنبال شناخت فرصت‌ها باشیم.وی افزود: تحریم‌ها فرصت‌هایی برای ما ایجاد کرد تا در بازارهای منطقه یا بازارهای جدید وارد شویم که قبلا حضور نداشتیم.به گفته وی، برای افزایش بهره‌وری در بخش معدن و صنایع معدنی لازم است چند نکته را مدنظر قرار داد که شامل کاهش ریسک حقوقی، ابلاغ سریع آیین‌نامه اجرایی قانون معادن برای رشد بهره‌وری در بخش معدن و صنایع معدنی، فراهم کردن شرایط برای نظارت قوی‌تر و موثرتر، داشتن نگاه جهانی با تکیه بر توانمندی‌های داخلی، حرکت به سمت استفاده از فناوری‌های نوین و توسعه زیرساخت‌ها است.

جزییات مدل بهره‌وری ایمیدرو

در این مراسم همچنین، حسین پاکدامن، دبیر نخستین همایش بهره‌وری معادن و صنایع معدنی ایران گفت: مدل بهره‌وری ایمیدرو، چارچوبی تجویزی برای طرح ریزی و ارتقای بهره‌وری در تمام ابعاد یک بنگاه اقتصادی ارائه می‌کند.

وی افزود: مدل جامع ارزیابی و بهره‌وری ایمیدرو با استفاده از بهترین تجارب بیرونی و با لحاظ کردن چارچوب بومی طراحی و تدوین شده و اکنون اجرا می‌شود.

وی ادامه داد: ویژگی‌های این مدل شامل اتکا به توان کارشناسی و تجارب شرکت‌های زیر مجموعه، تمرکز تخصصی بر بخش معدن و صنایع معدنی با توجه به نیازمندی‌های بخش‌های دولتی و خصوصی، حرکت سیستماتیک با به کارگیری از تجارب کشورها و حمایت گسترده مدیران ارشد سازمان‌ها از این روند است.

پاکدامن با بیان اینکه ایمیدرو به عنوان یکی از سازمان‌های توسعه ای کشور همسو با سایر دستگاه‌های اجرایی و در راستای چشم‌انداز ۲۰ ساله و برنامه پنج ساله توسعه، فعالیت‌های پژوهشی متعددی در راستای افزایش بهره‌وری انجام داده است، تصریح کرد: از جمله این فعالیت‌ها، ایجاد زیرساخت‌های لازم برای بهبود بهره‌وری، توجه ویژه به نقش نیروی انسانی و نهادینه‌سازی چرخه بهره‌وری بوده است.

وی ادامه داد: پروژه جامع بهره‌وری از سال ۸۵ آغاز شد و سامانه طراحی و پیاده سازی تحت وب با ۲۴ شاخص در سطح ۳۲ شرکت برای سال‌های ۸۲ تا ۹۰ اجرا شد که در آن تحلیل شاخص‌های بهره‌ور و شناسایی علل ریشه ای مربوطه برنامه‌ریزی شد.

پاکدامن با اشاره به اینکه بهره‌وری یکی از عوامل اصلی توسعه سازمان‌ها و کشورها است، گفت: افزایش بهره‌وری موجب کاهش هزینه‌های تولید و متعاقب آن کاهش سطح عمومی قیمت‌ها، افزایش سودآوری و پایداری صنایع تولیدی و افزایش قدرت تولیدکنندگان در بازارها می‌شود.

وی ادامه داد: افزایش بهره‌وری موجب کاهش هزینه‌های تولید و افزایش کیفیت کالاها شده و در نتیجه، مصرف کنندگان داخلی به سمت کالاهای داخلی سوق پیدا می‌کنند که این امر، سبب کاهش واردات و افزایش صادرات خواهد شد.

وی در مورد جایگاه بهره‌وری گفت: رشد ملایم اقتصادی معلول تکیه بر افزایش نهاده‌های تولید و رشد سریع و جهشی اقتصاد مرهون تکیه بر افزایش بهره‌وری است. پاکدامن با اشاره به اینکه برنامه‌های چهارم و پنجم توسعه در راستای چشم انداز ۲۰ ساله کشور بر اساس ارتقای بهره‌وری تنظیم شده اند، گفت: این امر، ارتباط منطقی با بهره‌وری عوامل تولید به ویژه نیروی انسانی دارد.

متغیرهای تاثیرگذار در بهره‌وری

الله وردی تقوی، مشاور و عضو کمیته علمی جایزه ملی بهره‌وری و تعالی سازمانی ایران در این مراسم با اشاره به مدل بهره‌وری ایمیدرو، گفت: این مدل به گونه‌ای طراحی شده تا سازمان‌های فعال در حوزه معدن فعالیت‌های خود را مناسب تر انجام دهند.

وی افزود: تغییر در بهره‌وری سازمان‌ها نیازمند بازنگری در فعالیت‌های مدیریتی و عملیاتی است. اگر بتوانیم در فرآیندهای عملیاتی، اثربخشی، کارآیی و کیفیت را ارتقا دهیم به بهره‌وری رسیده ایم. البته در کنار این موضوع باید خلاقیت و نوآوری نیز داشته باشیم تا به سودآوری و موفقیت سازمان بیانجامد.

غلامعلی فرجادی، اقتصاددان و استاد دانشگاه نیز از دیگر سخنرانان این همایش بود. وی با اشاره به متغیرهای تاثیرگذار در بهره‌وری یک بنگاه گفت: تعیین نرخ ارز، نرخ تورم، سیاست‌های پولی، سیاست‌های تجاری و مالیاتی از جمله متغیرهای تاثیرگذار روی بهره‌وری یک بنگاه است. وی با بیان اینکه توسعه یک فرآیند چندبعدی است که مستلزم تغییرات اساسی در ساخت اجتماعی و طرز تلقی مردم و نهادهای ملی است، گفت: در برنامه چهارم توسعه رشد ۸درصدی اقتصادی پیش‌بینی شده بود که به دلیل اینکه الزامات آن وجود نداشت، این رشد محقق نشد.

لزوم استفاده مناسب از عوامل تولید

این اقتصاددان با اشاره به اینکه بهره‌وری در واقع چگونگی و میزان استفاده از عوامل تولید در فرآیند تولید را نشان می دهد، گفت: در صورت استفاده بهینه از عوامل تولید، بهره‌وری آن عامل افزایش می‌یابد. در اقتصادهایی که بهره‌وری بنگاه‌ها پایین است، قیمت تمام شده محصولات نیز گران تمام می‌شود و توانایی رقابت با محصولات خارجی نیز کاهش می‌یابد.

فرجادی ادامه داد: افزایش هزینه تولید و کاهش بهره‌وری، توان شرکت‌ها برای صادرات را نیز کاهش می‌دهد. به گفته وی، سیاست‌های بازار آزاد، سیاست‌های پولی و مالی و فضای اقتصادی و اجتماعی از جمله عواملی است که بر رشد اقتصادی تاثیر می‌گذارد. وی افزود: هر چه اقتصاد رقابتی تر و خصوصی‌تر باشد، هزینه تولید کاهش یافته و رشد اقتصادی افزایش می‌یابد.

محمدحسین عرفانیان، رییس هیات مدیره فولاد غرب نیز در این همایش با بیان اینکه شاخص‌های بهره‌وری عمدتا باید در کار مطرح شود، گفت: مقایسه ایران با جهان صنعتی نشان می‌دهد که ایران از لحاظ نرخ تورم، ساعات کاری، سرعت کاهش ارزش پول، سیاست‌های جمعیتی در وضعیت مطلوبی قرار ندارد که این موضوع در بهره‌وری کل تاثیر می‌گذارد.