کشف نیروهای ناشناخته طرح تحول

محمدمهدی راسخ *

با وجود اینکه اکثر آگاهان و فعالان اقتصادی، آثار مثبت طرح هدفمند کردن یارانه‌ها را باور دارند و آن را در مسیر توسعه اقتصادی کشور، بهبود مناسبات میان دولت، ملت و بنگاه و ایجاد شفافیت فضای کسب‌وکار می‌دانند، اما کیفیت سیاست‌گذاری و روند اجرای این بسته بزرگ سیاستی مورد پرسش اکثر تولیدکنندگان، بنگاه‌داران، صادرکنندگان و کشاورزان است. از این رو این روزها نگرانی نسبت به آثار اجرای این سیاست کلان در میان فعالان کسب‌وکار بالا گرفته است. چون که از ابعاد و جزئیات اجرای آن، اطلاعات اندکی منتشر شده است. در چنین فضای ابهام‌‌آلودی، طرح پرسش‌ها و چالش‌ها و بروز مقاومت‌ها ناآگاهانه افزایش یافته است.

آنچه در این میان بیش از هر چیز زمینه نگرانی‌هایی را فراهم کرده است، آثار تورمی ناشی از افزایش سطح عمومی قیمت کالا و خدمات و رشد هزینه‌ای تولید ناشی از منطقی شدن قیمت حامل‌های انرژی است این مساله موضوعی نیست که از کنار آن به سادگی گذشت.منطقی کردن یارانه‌ها باید به صورت حامل به حامل، محصول به محصول، بازار به بازار یا پلکانی انجام شود.حال اگرچه رکن طرح تحول اقتصادی منطقی کردن یارانه‌ها است، اما اجرای سایر اجزای این طرح نظیر مالیات بر ارزش افزوده، منطقی کردن ارزش پول ملی و رابطه ریال با سایر اسعار خارجی، تعیین تعرفه‌های رقابتی و... نیز که به طور بالفعل بر رشد هزینه‌های تولیدکننده و مصرف‌کننده اثرگذار است، باید جدی پنداشته شود.

به بیان ساده‌تر این فقط هدفمند کردن یارانه‌ها به ویژه یارانه ۹۰تریلیونی سوخت و ۶تریلیونی کالاهای اساسی نیست که آثار تورمی در پی دارد.در این شرایط به نظر می‌رسد برای آنکه نگرانی تولیدکنندگان، کشاورزان و عموم مردم نسبت ابعاد ناشناخته تبعات هدفمند کردن یارانه‌ها کاهش یابد، بهتر است دولت با اعلام شفاف برنامه زمانی اجرای ابعاد مختلف طرح تحول، فعالان اقتصادی را نسبت به آنچه در حال تصمیم‌سازی و تصمیم‌گیری است، آماده سازند؛ چرا که اجرای همزمان تمام بسته‌های طرح تحول اقتصادی اثر انباشته و تعدیل‌های قیمتی چند برابر را در پی دارد.از سوی دیگر ایجاد تعادل در بازار و توانمندسازی طرف تقاضا باید مورد توجه قرار گیرد و نباید بدون آنکه تغییری در قدرت خرید مصرف‌کننده و توان تولید بنگاه‌های ایرانی صورت گیرد، توان طرف تقاضا و عرضه به یکباره تضعیف شود. به نظر می‌رسد شتاب‌زدگی در اجرای چنین طرحی در سطح گسترده آثار معکوس بر ارکان اقتصاد خرد یعنی بنگاه‌ها و وضعیت مصرف‌کنندگان دارد.

*دبیر کل اتاق تهران