احمد بختیار
تولیدکنندگان سنگ‌آهن و فولاد هنوز به نقطه مشترکی برای تعیین قیمت فروش سنگ‌آهن دست نیافته‌اند. اگرچه مسوولان ارشد این حوزه از دخالت مستقیم در این امر پرهیز کرده‌اند و این موضوع را به توافق طرفین موکول کرده‌اند.

در این میان اطمینان از کسب حداکثر سود، برای هر دو گروه حیاتی به شمار می‌آید، بنابراین طبیعی است که هم تولیدکنندگان سنگ‌آهن و هم فولادسازان به دنبال حداقل هزینه‌ها باشند. اما این عامل عمدتا از سوی شرکت‌های تولیدکننده فولاد پیگیری می‌شود و به طور مداوم اعلام می‌کنند که خواهان استمرار وضعیت فعلی برای سنگ‌آهن هستند. در سال‌های اخیر ورودی صنعت فولاد همواره با یک شیب ملایم در قیمت‌ها توام بوده در حالی که خروجی این صنعت با الهام از نرخ‌های جهانی، همواره از روندی صعودی (با شیب تند) برخوردار بوده است. این امر در یکسال اخیر مشکل عینی‌تری به خود گرفته است.بررسی قیمت های شمش نشان می‌دهد بهای این محصول در فروردین سال گذشته 500دلار بود که در انتهای سال به 900دلار رسید. شمش فولاد سال جدید (1387) را نیز با جهش آغاز کرد و تنها در فاصله 15 تا 19فروردین از 895 به 985دلار افزایش یافت و این روند تاکنون ادامه داشته است. در این شرایط نرخ داخلی این کالا نیز با اندکی فاصله در پشت‌سر قیمت‌های جهانی در حرکت بوده، طوری که اکنون به مرز 1200تومان در هر کیلو رسیده است. مقایسه قیمت‌های فعلی با نرخ‌های ابتدای سال گذشته مبین آن است که فولاد از رشد 5/2برابری در فروش برخوردار شده است. این در حالی است که بهای فروش هر تن کنسانتره سنگ آهن در یک سال اخیر از 47هزار به 56هزار تومان رسیده است و این رقم تنها از رشد نزدیک به 20درصدی حکایت می‌کند. اگرچه نرخ وارداتی این کالا در بنادر ایران برای هر تن کنسانتره سنگ‌آهن 180هزار تومان شده است که با احتساب هزینه حمل از 200تومان هم فراتر می‌رود.
صنعت فولاد طی چند سال اخیر و همزمان با ورود به بورس کالا، از نظام قیمت‌گذاری فاصله گرفته و خود را با اندکی فاصله، همگام با بازارهای جهانی می‌بیند. اگرچه در برخی مقاطع همچون ابتدای امسال، تحت فشار مقامات دولتی، مجبور به ارزان‌فروشی شدند که این امر سبب شد بخشی از حاشیه سود آنها به جیب دلالان سرازیر شود.
مهم‌ترین دلایل اتصال صنعت فولاد به بازارهای جهانی، خارج شدن آنها از حیطه تمام‌عیار دولتی است. چرا که تقریبا تمامی فولادسازان بزرگ (به جز ذوب‌آهن که امسال وارد بورس می‌شود)، همگی سهام خود را در تالار بورس عرضه کرده‌اند.
در این سال‌ها، اما به‌رغم اینکه سهام شرکت‌های معدنی (حتی پیش‌تر از فولادی‌ها) در بورس عرضه شده، هیچ مقامی از منطقی شدن بهای فروش سنگ‌آهن سخنی به میان نیاورده است و هرگاه که در این باره بحثی به میان آمده به جنجالی تبدیل شده است. دشوار است که تصور کنیم هنوز بازار بورس، منطقی شدن قیمت‌ها را برای معدنی‌ها برنمی‌تابد. در حالی که آنان نیز صاحبان سهام دارند و برای توسعه شرکت‌های فولاد اقبال سهامداران را می‌طلبند.اکنون به نظر می‌رسد مسوولان نیز به راه‌حل‌های منطقی روی آورده‌اند. چرا که به تازگی گفته شده ایمیدرو خود را از جایگاه قیمت‌گذار سنگ‌آهن بیرون کشیده و وزارت صنایع و معادن نیز هر دو گروه تولیدکننده و مصرف‌کننده سنگ‌آهن را دعوت به مذاکره کرده است. از همین رو قرار است طرفین با انجام مذاکراتی قیمت‌های جهانی را در دو سوی این صنعت بررسی و سپس نحوه تعیین نرخ فروش سنگ‌آهن را برای سال جاری مشخص کنند.