محسن رجبی *

بازی بهترین جلوه زندگی در دوران کودکی یا مناسب‌ترین روش برای پرورش، شکوفایی تمایلات، احساسات، هیجان‌ها و عواطف در کودکان است. در این میان، صنعت اسباب بازی صنعتی در خدمت رشد و تحول کودکان بوده و اسباب بازی تاثیرات شگرف تربیتی و آموزشی در اندیشه و تصورات کودکان دارد و خلاقیت آنها را توسعه می‌دهد. با افزایش سطح عمومی قیمت‌ها و تضعیف قدرت خرید افراد بعد از اجرای طرح هدفمندی یارانه‌ها، احتمالا بسیاری ازخانوار‌های ایرانی در انتخاب کالا‌ها و خدمات موجود در سبد مصرفی‌شان تجدیدنظر می‌کنند. این رویکرد یا انتخاب عمومی امری طبیعی است، چرا که توجه به کالاهای اساسی در اولویت قرار دارد. خانوار ایرانی مجبور است با مکانیزم خود تنظیمی، سیاست اقتصادی سطح خرد(خانوار)را باشاخص‌های کلان اقتصادی نظیر نرخ تورم و سطح دستمزدها منطبق کند.

اما نباید فراموش کرد که برای آن گروه از افراد جامعه یا دهک‌های درآمدی که قدرت انطباق با وضعیت جدید را دارند، سهم کودکان به عنوان یک بعد از ابعاد خانوار که به آنها یارانه نیز تعلق می‌گیرد، نباید نادیده انگاشته شود. در این شرایط که قیمت اکثر کالاها از جمله محصولات صنعت اسباب بازی تغییر کرده است، سیاست‌گذاری اقتصادی یک خانواده،‌ هنگامی‌ موفق‌ خواهد بود که‌ خانواده‌ها جدای از توجه به قیمت منطقی محصول، به‌ کاربرد‌ها و پیامدهای‌ آموزشی‌ و سرگرمی اسباب بازی‌ها در تمامی ابعاد به طور جامع و کامل آگاه‌ باشند و بر اساس‌ آگاهی‌ و شناخت، نسبت‌ به‌ خرید و تهیه‌ اسباب‌بازی‌ برای‌ کودکان‌ خود اقدام‌ کنند.

با وجود واردات بی‌رویه محصولات چینی، تنوع تولید و اشباع بازار از انواع اسباب بازی‌ها، خانواده‌ها را در انتخاب بهترین گزینه با اندکی دشواری روبه رو کرده است. توجه به خواست کودک از یک سو، ضرورت توجه به قیمت اسباب بازی‌های انتخابی از سویی دیگر و تاکید روانشناسان و کارشناسان بر انتخاب بهترین گزینه، والدین و کودکان را سردرگم کرده و قدرت انتخاب را از آنها سلب کرده است.

در این میان، والدینی که در وضعیت سخت اقتصادی قرار ندارند، تمایل دارند که اسباب بازی‌های متنوع و با عمر کم بازی خریداری کنند و بیشتر به فکر بهترین گزینه برای رفع این مسوولیت هستند.

برخی در برابر قدرت جیغ و لبخند کودکان خود واکنش نشان می‌دهند، تعداد زیادی از خانواده‌های ایرانی برای روز تولد، سال نو یا جایزه‌های خاص به مناسبت‌های گوناگون به بچه‌ها اسباب‌بازی می‌دهند. خلاصه اینکه از نظر بسیاری از خانوارهای ایرانی، «خرج کودکان آخرین خرجی است که به ذهن هر مادر و پدری می‌رسد که نامش خرج اضافی و بی مورد است»، واقعیت این است که از یک سو، مسوولیت خانواده در برابر سرنوشت حال و آینده کودکان و از طرف دیگر، فشار‌های اقتصادی موجود که هر روز بیشتر از گذشته سایه خود را بر زندگی ما می‌گستراند، باعث می‌شود که خانواده‌ها در تنگناهای مالی و اقتصادی به راهکارهای مناسب‌تری روی آورند.

صنعت اسباب بازی دو هدف عمده را دنبال می‌کند؛ یکی سرگرمی و دیگری توسعه مهارت‌های آموزشی برای کودکان، اولین هدف کاملا روشن است، کودکان دوست دارند که بازی کنند. بنابراین تا جایی که امکان دارد، انتخاب والدین نباید به گونه‌ای باشد که به حقوق کودک توجه نکنند. دومین هدف صنعت اسباب‌بازی، توسعه مهارت‌های کودکان و آموزش آنها است.

از همین رو، باوجود اینکه اجرای طرح هدفمندی یارانه‌ها باعث افزایش هزینه‌های زندگی شده است، اما نباید خللی در برنامه تفریحی و آموزشی کودکان ایجاد کند. همان‌طوری که والدین در مورد تهیه مواد غذایی فرزند دقت و وسواس به خرج می‌دهند، باید به غذای روحی و روانی آینده‌سازان کشور به ویژه در فصل تابستان توجه کنند. والدین باید با انتخاب صحیح وسایل بازی، بتوانند بدون اینکه این محصول با ارزش را از سبد خرید کالای خود حذف کنند، به نحوه بهینه و کاربردی مبالغ در نظر گرفته شده برای خرید اسباب بازی را مدیریت کنند.

* عضو کمیته فنی متناظرایمنی اسباب بازی