محمدصادق جنان‌صفت

محمد جابریان، سرمایه‌دار ایرانی در سال ۱۳۸۷، شگفتی‌ساز شد و با شجاعتی کم نظیر حاضر شد ۱۲۷میلیارد تومان از نخستین قسط خرید بلوکی سهام فولاد خوزستان را به حساب سازمان خصوصی‌سازی واریز کند. اقدام متهورانه او در خرید ۲/۱میلیارد دلاری سهام یک شرکت دولتی، نوعی بن‌بست‌شکنی در تاریخ خصوصی‌سازی پس از ۱۳۷۰ بود.

رفتار و نیت جابریان بلافاصله پس از قطعی شدن خرید سهام در کانون توجه علاقه‌مندان به مسائل اقتصاد سیاسی ایران قرار گرفت و از زاویه‌های گوناگون تفسیر و تحلیل شد.

یکی از بحث‌هایی که از همان روزها به یک محور مهم تبدیل شد، عاقبت کار او و چگونگی تعامل دولت با جابریان بود. به این معنی که متقاضیان نیرومند بخش خصوصی برای خرید سهام شرکت‌های دولتی، فرجام کار او را به عنوان نمادی از تعامل مجموعه حکومت و جامعه با بخش خصوصی فرض کرده و منتظرند فرجام کار او را ببینند. بخش خصوصی ایران اگر عاقبت خوش جابریان را ببیند، احساس خواهدکرد راه باز شده و موانع ساختاری برای حضور این بخش در کنار دولت فراهم است و بالعکس. در حالی که هنوز یک سال از اقدام پرسروصدا و شگفتی‌ساز جابریان نگذشته است، خبرها حاکی از نارضایتی او در معامله با دولت است.

اینکه کدام عوامل و رفتارها از سوی دولت موجب شده است مرد شگفتی‌آفرین تاریخ بورس به این فکر بیفتد که معامله‌اش را فسخ کند؛ موضوع این نوشته نیست و نیازمند بررسی‌های دقیق کارشناسانه و حقوقی و سیاسی است، اما آنچه واجد اهمیت بسیار است، فرجام این اقدام است. همان طور که رییس اتاق بازرگانی و صنایع‌و‌معادن استان تهران تاکید کرده است، فسخ این معامله به نفع جریان خصوصی‌سازی نیست و این جریان آسیب جدی خواهد دید. به‌همین دلیل، به‌نظر می‌رسد مجموعه نظام تصمیم‌سازی کشور به ویژه روسای قوای مقننه، قضائیه و به ویژه قوه مجریه به عنوان خط مقدم جبهه خصوصی‌سازی وظیفه دارند مشکل پدیدار شده جابریان را بررسی و به کارآمدترین روش و در کوتاه‌ترین زمان ممکن حل کنند. ادامه این اختلاف، بن‌بست دوباره‌ای در مسیر ورود سرمایه‌های واقعی بخش خصوصی تلقی شده و این جریان را دوباره در ابهام و سردرگمی قرار خواهد داد. معنای این داوری البته دفاع از یک فرد نیست و یک جریان را در کانون توجه قرار داده است. در شرایطی که انحصارهای دولتی و مدیران چندصد میلیارد تومانی شرکت‌های دولتی و برخی از مخالفان عادی شدن روزگار اقتصادی، می‌توانند فرجام بد در تعامل جابریان با دولت را بهانه‌ای برای متوقف کردن کل حرکت خصوصی‌سازی قرار دهند، بهتر است که پایانی خوش برای این اقدام رقم زده شود.