مهران دبیرسپهری

اخیرا از مسوولان ذی‌ربط شنیده شده است که تورم به زودی کاهنده شده و یک رقمی خواهد شد. اینکه ظرف چند ماه آینده و تا پیش از پایان سال روند تغییرات تورم کاهنده خواهد شد می‌تواند درست باشد اما شواهد موجود، گویای این معنا نیست که تورم یک رقمی در انتظار اقتصاد ایران است. زیرا برای یک رقمی شدن تورم لازم است ابتدا نرخ تورم ماهانه در دامنه کمتر از ۸/۰ درصد به مدت یک تا دو سال حفظ شود، در صورتی که داده‌های قیمتی نشان می‌دهد میانگین نرخ تورم ماهانه در ۸ ماهه اخیر یعنی از ابتدای سال تاکنون ۲/۱ درصد در ماه بوده است. نرخ تورم نهایی برای چنین عددی برابر ۴/۱۵ درصد است؛ یعنی پس از آنکه نرخ تورم فعلی کاهنده شود این روند کاهشی به سمت عدد ۴/۱۵ حرکت کرده و روی آن متوقف خواهد شد. تازه اگر مرحله دوم هدفمندی یارانه‌ها اجرا شود، تاثیر قیمتی آن را نیز باید به عدد ۴/۱۵ اضافه کرد. به عبارت دیگر، عملکرد پولی به گونه‌ای نبوده است که تورم یک رقمی مورد انتظار باشد. اگر تصمیم‌گیران پولی واقعا علاقه‌مند به یک رقمی شدن تورم باشند باید اولا توانایی خود را در ثبات نرخ ارز نشان دهند، ثانیا و به‌ویژه رشد نقدینگی سالانه را با توجه به وضعیت موجود، کمتر از ۲۰ درصد نگه دارند. اما در خصوص کاهنده شدن تورم در ماه‌های آتی، با توجه به اینکه نرخ تورم آبان ماه با افزایش ۷/۰ واحد درصد نسبت به ماه قبل به ۸/۱۹ درصد رسیده است، بر اساس محاسبات انجام شده، آغاز روند کاهشی تورم در اسفند یا بهمن‌ماه خواهد بود. به عبارت دیگر بعید است که پیش‌بینی رییس محترم بانک مرکزی مبنی بر کاهنده شدن تورم از دی ماه به وقوع بپیوندد.

از طرف دیگر، وزیر اقتصاد رقم تقریبی نقدینگی موجود در جامعه را حدود ۳۵۰ هزار میلیارد تومان اعلام کرد و گفت‌: امروز کنترل نقدینگی به شدت مورد توجه دولت است (دنیای‌اقتصاد ۹/۹/۹۰). با توجه به اینکه حجم نقدینگی تا پایان شهریور امسال ۳۲۰ هزار میلیارد تومان بوده معنای خبر آقای حسینی این است که ظرف یکی دو ماه گذشته معادل ۳۰ هزار میلیارد تومان نقدینگی، خلق شده است. به عبارت دیگر رشد نقدینگی سالانه که در پایان شهریور حدود ۲۳ درصد بوده از مرز ۳۱ درصد فراتر رفته است. البته ممکن است آقای حسینی اشتباه کرده باشند زیرا آمارهای پولی و تورم بیشتر در حوزه بانک مرکزی تولید می‌شود. به هر حال امیدواریم بانک مرکزی با انتشار زودتر آمار نقدینگی، امکان رصد تحولات اقتصادی را برای کارشناسان فراهم کند تا از این طریق بتوان برآوردی از نرخ تورم در نیمه دوم سال ۱۳۹۱ به‌دست آورد.

اما صرف نظر از اینکه حجم نقدینگی ۳۵۰ هزار میلیارد باشد یا نباشد، قسمت دوم گفته آقای حسینی مهم است. زیرا در ۲۲ سال گذشته همواره سیاست‌گذاران اقتصادی با همین بهانه تزریق پول به تولید، سرنوشت تورمی را برای اقتصاد کشور رقم زده‌اند. همین پول‌هاست که تورم را ایجاد می‌کند، پول‌هایی که دقیقا کارکرد ربا را دارند و نگارنده قبلا نسبت تورم با ربا را در این روزنامه شرح داده است. (دنیای‌اقتصاد سه‌شنبه ۸/۱۰/۸۸)