حسین موسوی: خیابان‌های بیروت تنها بوی گند نمی‌دهند، در این خیابان‌ها معترضانی حضور دارند که از دولت می‌خواهند از خواب خوش برخیزد و این بوی گند را استشمام کند.

لبنان نقطه حادثه‌خیزی است ولی این‌بار این کشور با «اعتراض آشغالی» یا آن‌گونه که برخی «اعتراض زباله‌ای» می‌خوانند، همدم شده است. از قضا اعتراضات زباله‌ای بخشی از یک جنبش جهانی است که در آن شعار معروفی هم داده می‌شود: «تو بوی گندی می‌دهی.» این شعار در واقع، شعاری است که معترضان، حکومت را با آن مورد خطاب قرار می‌دهند.


در لبنان نیز بحران زباله نرم‌نرمک تبدیل به یک اعتراض همه‌گیر شده است. شیوه اعتراض این است که مردم در برابر سکوت و بی‌تفاوتی حکومت نسبت به برداشتن زباله‌ها معترض می‌شوند و کم‌کم کل خیابان‌ها از آشغال انباشته می‌شود. حالا لبنان یک قدم به «جنبش زباله‌ای» نزدیک‌تر شده است. مردم معترض دیگر خواسته‌ای جز برکناری نخست‌وزیر و کابینه‌اش ندارند.


اعتراضات چند روز گذشته در حالی که با خشونت دمخور بوده، یک کشته و ده‌ها زخمی برجا گذاشته است. به نوشته دیلی بیست، نیروهای امنیتی برای پراکنده کردن معترضان دست به خشونت زده‌ و چند نفر را زخمی کرده‌اند. گزارش‌ها حاکی است که نیروهای امنیتی قصد داشته‌اند تا اعتراضات روز یکشنبه شب را با آشوب بیشتر سرکوب کنند. در حالی که خشم معترضان روزبه‌روز بیشتر در حال افزایش است، نخست‌وزیر لبنان می‌گوید قصد استعفا ندارد. در محافل سیاسی لبنان گفته می‌شود، چون سایر احزاب سیاسی نیز همچون نخست‌وزیر در تیررس مخالفان قرار دارند، فشارها از سوی احزاب مخالف برای استعفا بالا نیست.


به نظر می‌رسد برای اینکه اعتراضات اخیر لبنان را در راستای بهار عربی بدانیم کمی دیر شده است اما جنبش «تو بوی گند می‌دهی» رنگ و بویی از انقلاب دارد. در حقیقت، لبنان تجربه یک انقلاب را در سال ۲۰۰۵ از سر گذرانده است. در جایی که تخمین زده می‌شود حدود یک‌سوم جمعیت لبنان در آن اعتراضات حضور داشته‌اند و از دولت می‌خواستند به خاطر ترور رفیق حریری استعفا دهد. در آن زمان برخی مدعی‌ بودند که سوریه در ترور حریری مقصر است و خواستار عقب‌نشینی نیروهای نظامی سوریه از لبنان شده بودند. آرمانگرایان در آن زمان امیدوار بودند که لبنان از شکل فرقه‌ای خود خارج شود و بیش از پیش شکل یک ملت-شهروند را براساس قانون بگیرد.


برخی کارشناسان مدعی‌اند اعتراضات پیشین که از سوی غربی‌ها «انقلاب سرو» نام گرفته بود به مفهوم انقلاب نزدیکتر بوده است. با این حال این دسته از کارشناسان، اعتراضات «تو بوی گند می‌دهی» را بیشتر شبیه یک جنبش جهانی می‌دانند. همان‌گونه که هر لبنانی می‌گوید جنبش زباله‌ای به خاطر حضور آشغال‌ها در خیابان‌ها نیست، بلکه یک سیستم معیوب در جمع‌آوری آشغال لبنان دیده شده است. بلبشوی سیاسی لبنان اما تنها به این اعتراضات ختم نمی‌شود. بیش از یک سال است که لبنان منصب رئیس‌جمهوری را در این کشور خالی نگه داشته و پارلمان این کشور هنوز نتوانسته بر سر یک رئیس‌جمهوری به توافق برسد. از سویی پارلمان به جای اینکه انتخابات دیگری را در برنامه کاری خود قرار دهد، حضور خود را دوباره تمدید کرده است. تمدید این پارلمان تاکنون دوبار صورت گرفته است. بدتر اینکه هنوز هیچ عجله‌ای برای این سیستم معیوب در بین سیاستمداران لبنانی دیده نمی‌شود. برای لبنانی‌ها سخت است تا به خارجی‌ها توضیح دهند در لبنان از چه حق و حقوق شهروندی برخوردار هستند. دیدن زباله‌های تلنبار شده در کنار خیابان‌ها، چشم هر خارجی و توریستی را می‌آزارد. اما این تنها دلیل اعتراضات نیست. در واقع تاخیر در بردن زباله‌های کنار خیابان، موجب ترافیک‌های وحشتناک در خیابان‌های بیروت شده است. برخی از شهروندان بیروتی می‌گویند مصیبت‌های فراوانی از تاخیر در بردن زباله‌ها به وجود آمده است که یکی از آنها مسائل بهداشتی است که مردمان آنجا با آن دست و پنجه نرم می‌کنند.


کارشناسان می‌گویند همه این عوامل موجب تشدید نارضایتی‌ها شده است و محرک این اعتراضات را باید در این موارد جست‌وجو کرد.


فیصل ایتانی، کارشناس و روزنامه‌نگار لبنانی برای دیلی بیست می‌نویسد: «مصیبت لبنانی بودن به بمب‌گذاری‌ها و حملات انتحاری گاه به گاه گروه‌های افراطی غیرلبنانی باز نمی‌گردد، مصیبت اصلی اینجاست که در لبنان کسی خود را مسوول و پاسخگو نمی‌بیند. آنها حتی در انتخابات که شرکت می‌کنند چندی بعد متوجه می‌شوند هیچ مسوولی برای پاسخگویی حضور ندارد و همه درگیر برنامه‌های سیاسی خود هستند. شهروند بودن در لبنان یعنی اینکه خود باید مسوولیت کارها را بر عهده بگیری و انتظار کاری از حکومت نداشته باشی.»


لبنان کشوری دیکتاتوری نیست و از این رو کسی از شهروندان طرفدار حکومت علیه معترضان «تو بوی گند می‌دهی» اقدام خشونت‌بار نمی‌کنند. یعنی در این کشور کسی به خاطر ابراز عقیده با بمب‌گذاری گروه مخالف مواجه نخواهد شد. اما در بدنه حکومت، خشونت‌های اخیر، نخست‌وزیر کنونی لبنان را به شدت زیر سوال برده است. فیصل ایتانی معتقد است مشکل زمانی اذیت‌کننده می‌شود که در حال حاضر در لبنان دولت به معنای واقعی آن وجود ندارد. درلبنان هرکسی کاری داشته باشد یا خواستار خدمات عمومی می‌شود، به دلیل فقدان دولت به مشکل بر می‌خورد. به نظر می‌رسد لبنان برای خروج از این وضعیت در باتلاق گیر افتاده است.


برخی اعتقاد دارند این اعتراضات ممکن است موثر واقع شود اما اگر مسیر این اعتراضات به سمت احزاب سیاسی کج شود، درگیری‌ها افزایش پیدا خواهد کرد و دیگر نباید انتظار داشت که مشکلات لبنان به این زودی حل و فصل شود.


ایتانی می‌گوید: «در حال حاضر اعتراضات لبنان در مسیر خوبی افتاده است. این اعتراضات توسط گروه‌های غیرحزبی اداره می‌شود و می‌تواند تاثیر خوبی در این کشور برجای بگذارد.»


در تحولی دیگر از لبنان خبر می‌رسد که در یک زد و خورد در اردوگاه پناهجویان فلسطینی، سه تن از فلسطینیان کشته شدند. بنا برگزارش‌ها، بین گروه جندالشام با طرفداران مسلح محمود عباس در این اردوگاه یک درگیری مسلحانه رخ می‌دهد که در پی این حملات سه تن از فلسطینی‌ها کشته می‌شوند. الجزیره گزارش می‌دهد هر سه کشته از نفرات گروه فتح بوده‌اند. هنوز مشخص نیست که چه گروهی روی گروه دیگر آتش گشوده است و هر دو گروه یکدیگر را مقصر قلمداد می‌کنند.