عجله نکنید، جنگ سردی در کار نیست!

پال آر. پیلار

یادداشت‌نویس نشنال اینترست

گزارش شده که وزرات دفاع آمریکا در نظر دارد تا تانک و وسایل نقلیه جنگی سنگین به همراه تعدادی سرباز را به کشورهای حوزه بالتیک و شرق اروپا بفرستد. در واقع این سیگنال هشدار به روسیه خواهد بود که همچنان در موضوع بحران اوکراین تنش‌ها را بالا نگه‌داشته و حوادث بحران‌زا در آن ادامه دارد. نوع سیگنال فرستاده شده به‌گونه‌ای است که کشورهای اروپایی در برابر ولادیمیر پوتین اطمینان خاطر کسب کنند و این موضوع از آنجا در دستور کار ایالات‌متحده قرار گرفت که این کشورها برای مقاومت در برابر پوتین خواستار اطمینان بخشی واشنگتن شده بودند.


اگر ارسال تجهیزات نظامی یک راهکار میانه بر روی کاغذ به حساب آید، آلترناتیوهای تنظیم شده در جهت محدود کردن روسیه به مراتب از آن ضعیف‌تر بوده‌اند. راهکار دیگری هم که خطرناک‌تر از راهکار ضعیف‌تر غیرنظامی دیده می‌شود، اعزام تفنگداران دریایی به کشورهای شرق اروپا است. در واقع این راهکار چیزی بین تحریم که در ذات خود یک نوع مصالحه به همراه دارد و ارسال تفنگداران دریایی به کشورهای اروپایی، که در ذات خود یک نوع جنگ‌طلبی است، مورد استفاده ایالات‌متحده قرار گرفته است.

جابه‌جایی‌های نظامی در روابط بین‌الملل از مدت‌ها پیش به‌عنوان یک سیگنال بازدارنده مطرح بوده است؛ اما همچنان باید منطق راهبردی استقرار تجهیزات نظامی را مورد پرسش قرار داد. این جابه‌جایی‌ها اگر عمق استراتژیک خود را از دست داده باشند، به‌کار بردن آنها در عمل بی‌فایده خواهد بود یا دست کم مورد پرسش قرار خواهد گرفت. موقعیتی که در این حالت مدنظر قرار گرفته، آغاز جنگ سرد در دل اروپا است، اما در واقع چنین چیزی نیست.

حضور نظامی نیروهای آمریکایی در اروپا پیش فرض نخستین برای کاربرد جنگ سرد است. فرض بر این است که اگر اروپا مورد تهاجم قرار بگیرد، ایالات‌متحده به‌عنوان یک عامل بازدارنده یا دفاعی از کشورهای اروپایی حمایت خواهد کرد. استقرار تجهیزات نظامی ایالات‌متحده در شرق اروپا به همین منظور است اما در نگاه واقع‌بینانه این امر با اصل موضوع فرق دارد. اگر آمریکا نیروهای خود را به اروپا گسیل می‌کرد و برای حفاظت از اروپایی‌ها آنها را در داخل خاک‌هایشان مستقر می‌کرد، چه اتفاقی می‌افتاد؟ حضور نیروهای آمریکایی اصل اولیه برای جنگ سرد است و اگر در خاک اروپا به آنها حمله‌ای صورت بگیرد، آمریکا آن را حمله به خاک خود تلقی خواهد کرد و آمریکا در اروپا درگیر یک جنگ تمام عیار خواهد شد. اما اگر به‌صورت ارسال تجهیزات نظامی آمریکا در اروپا صورت بگیرد آیا به معنای کشتن نیروهای نظامی آمریکا تلقی خواهد شد؟ باید در پاسخ به این پرسش باید گفت حمله به تجهیزات نظامی، اصلا به معنای کشتن سربازان آمریکایی نیست.




استقرار تجهیزات نظامی در آلمان این روزها مورد استدلال برخی از کارشناسان قرار می‌گیرد؛ اما باید گفت در همان زمان نیروهای آمریکایی نیز در آنجا مستقر شده بودند تا اگر ارتش سرخ شوروی قصد داشت به سمت غرب اروپا تاخت و تاز کند، آمریکا به‌عنوان یک نیروی دفاعی وارد جنگ شود. تمام نیرویی که هم‌اینک در شرق اروپا مستقر شده‌اند تنها یک هنگ آمریکایی هستند که وظیفه حمایت از تجهیزات نظامی را دارند. در سه کشور اروپایی که آمریکا تجهیزات نظامی خود را مستقر کرده تنها 150 نیرو در آن مشغول به کار خواهند شد. پس با این تفاسیر سخت است بگوییم وارد یک جنگ سرد شده‌ایم و در عمل پیش فرض اصلی که همان حضور نیروهای آمریکایی است، منتفی می‌شود. زیرا اگر روسیه قصد حمله و تصرف یکی از کشورهای بالتیک را داشته باشد، آن چیزی که به دست آنها خواهد افتاد، تجهیزات نظامی آمریکا است.

روسیه هم گفته که در وقت مناسب به طرح آمریکا در شرق اروپا پاسخ خواهد داد. اگر انتظار پاسخی داشته باشیم، در فرض اولیه این است که منطقه تنها وارد یک رقابت تسلیحاتی خواهد شد. شگفت‌زده نشوید اگر روسیه نیروهای خود را به لب مرزهایش اعزام کند تا تجهیزات آمریکایی‌ها را ضبط کند. این گزینه نیز احتمال دارد روی میز روسیه قرار داشته باشد و قصد ضبط تجهیزات نظامی آمریکا را داشته باشد. روسیه اما هرگز به دنبال عرض اندام بیشتر و بزرگ کردن مرزهایش نیست.

اما پرسش اساسی این است که اگر روسیه تصمیم بگیرد به یکی از کشورهای حوزه بالتیک حمله کند، پاسخ ایالات‌متحده چه خواهد بود و چه واکنشی به این حمله نشان خواهد داد. پرسش‌هایی از این دست پیش از این توسط واشنگتن پاسخ داده شده‌اند. در دوران جنگ سرد آمریکا نشان داد که تمایل دارد بن و پاریس را از گزند شوروی حفظ کند. پس راهبرد آمریکا دراین باب تغییر نکرده است. در مقاله‌ای که پیش از این از سوی نیویورک‌تایمز منتشر شده است باید گفت همچنان آن فاکتورها که دخالت آمریکا را در اروپا جایز می‌داند، موجود است. مهم‌ترین فاکتوری که دخالت آمریکا را برای یک جنگ تمام عیار موجب می‌شود، تعهدی است که کشورهای ناتو در قبال هم دارند. حمله به یک کشور عضو ناتو، پاسخ سایر کشورهایی را که عضو این سازمان هستند، لازم و ضروری کرده است. اما در نظرسنجی که تازه انجام شده است از افراد پرسیده شده بود که اگر روسیه قصد حمله به یکی از کشورهای عضو ناتو را داشته باشد، آیا کشورشان باید از کشور مورد تهاجم واقع شده دفاع کند یا نه؟ عمده پاسخ‌دهندگان سه کشور آلمان، فرانسه و ایتالیا، سه متحد بزرگ آمریکا در اروپا بودند و مخالفت خود را با دفاع در برابر روسیه اعلام کردند. پاسخی که این افراد داده‌اند، مغایر با روح توافق سازمان پیمان آتلانتیک شمالی است. اما در آمریکا موضوع متفاوت از این نظرسنجی در اروپا بوده و نزدیک به 56 درصد مردم گفته بودند که آمریکا باید از متحدان خود در ناتو دفاع کند.