معرفی غیرمنتظره «اوباما» به عنوان برنده صلح نوبل

جاگلند، رییس کمیته جایزه صلح نوبل در حال معرفی اوباما به عنوان برنده جایزه صلح نوبل ۲۰۰۹- عکس: AFP در میان تعجب و تحیر جامعه بین‌المللی اعلام شد:

جایزه صلح نوبل برای اوباما

شادی آذری- دیروز جمعه رییس‌جمهوری آمریکا، باراک اوباما به عنوان برنده جایزه صلح نوبل سال ۲۰۰۹ برگزیده شد.

این خبر در شرایطی منتشر شد که هیچ‌یک از پیش‌بینی‌ها احتمال چندانی برای برنده شدن او قائل نشده بودند. بر اساس اعلام توربژوئرن جاگلند، رییس کمیته نروژی نوبل، باراک اوباما، رییس‌جمهوری آمریکا به دلیل آنچه وی آن را «تلاش‌های ویژه در راستای تقویت دیپلماسی بین‌المللی و همکاری میان مردم» ‌خواند، برنده جایزه صلح نوبل ۲۰۰۹ شده است.

جاگلند افزود: این کمیته اهمیت ویژه‌ای برای دیدگاه اوباما و اقدامات وی در خصوص جهان بدون تسلیحات هسته‌ای قائل است. جاگلند گفت: وی فضای جدیدی در عرصه سیاسی بین‌المللی باز کرده است. به ادعای وی به ندرت می‌توان کسی همانند اوباما را یافت که توانسته باشد توجه جهانی را به خود جلب کند و به مردم برای داشتن یک آینده بهتر امید دهد.

شبکه تلویزیونی العربیه، شبکه‌های تلویزیونی الجزیره قطر، سی.ان.ان و بی.بی.سی نیز روز جمعه همزمان این خبر را مخابره کردند. به گزارش این منابع، تلاش‌های دیپلماتیک اوباما در عرصه بین‌المللی از جمله کاهش تنش و تاکید بر ادامه مذاکره با ایران، کره‌شمالی و اروپای شرقی از جمله دلایل این اقدام عنوان شد. اوباما که تنها نه ماه از عمر ریاست‌جمهوری‌اش سپری شده است، توانست از بین ۲۰۵نامزد، این جایزه را از آن خود کند و تعجب رسانه‌های همگانی را برانگیزد. شبکه تلویزیونی سی.ان.ان روز جمعه دقایقی پس از خبر اعطای جایزه صلح نوبل ۲۰۰۹میلادی به باراک اوباما رییس‌جمهوری آمریکا، آنرا ناباورانه و غیر معمول برای یک سیاستمدار آمریکایی خواند. مجری برنامه سی.ان.ان خود به سختی می توانست این خبر را باور و آنرا برای مخاطبان خود بازگو نماید. مجری برنامه سی.ان.ان به این نکته اشاره کرد که اوباما درحالی برنده این جایزه شد که هنوز در اولین سال از دوره چهار ساله ریاست‌جمهوری و در میانه دو جنگ خونبار (عراق و افغانستان) قرار دارد. طالبان در واکنش به خبر اعطای جایزه صلح نوبل به باراک اوباما این اقدام را شدیدا مورد انتقاد قرار داد و گفت که وی هیچ گامی برای پیشبرد صلح در افغانستان بر نداشته است. «گنادی زوگانف» رهبر حزب کمونیست روسیه اعلام کرد: اعطای جایزه صلح نوبل به «باراک اوباما» در واقع نوعی امتیاز است که اروپا به وی می دهد. زوگانف روز جمعه در جمع خبرنگاران در مسکو گفت: اعطای جایزه صلح نوبل به اوباما امتیاز و تمایل اروپا برای حمایت از رییس‌جمهوری آمریکا در دوره‌ای است که محبوبیت او در آمریکا رو به کاهش گذاشته است.

اما نشریه اکونومیست که یک روز پیش از اعلام نام برنده صلح با اعلام رقم احتمال برنده شدن هریک از نامزدها شانس اوباما را تنها یک به چهارده یعنی خیلی کمتر از شانس افرادی چون مورگان چانگیرای، سیما ثمرو هوجیا اعلام کرده بود، در تحلیلی به موضوع برنده‌شدن اوباما پرداخت و نوشت: آیا زود نیست در شرایطی که کمتراز یکسال از روی کار آمدن باراک اوباما می‌گذرد، به او جایزه صلح نوبل اعطا شود؟ شاید داوران اهل اروپای شمالی احساس کردند در شرایطی که شیکاگو میزبانی بازی‌های المپیک سال ۲۰۱۶ را به ریودوژانیرو باخته است، انتخاب اوباما دلداری مناسبی باشد. شاید هم جایزه‌دهندگان تحت تاثیر زندگی شخصی اوباما قرار گرفته‌اند: انتخاب مردی دورگه که به ریاست‌جمهوری رسیده آن‌هم زمانی که دوران برده داری هنوز در یادها هست، می‌تواند حرف‌های زیادی در مورد پیشرفت صلح‌آمیز ارتباطات نژادی داشته باشد. حتی اگر او تاکنون شخصا دستاوردهای کمی داشته باشد.

به طور کلی اوباما سعی کرده است با دشمنان وارد مذاکره شود و به آنها گفته است «اگر شما مشت خود را باز کنید، آمریکا دست دوستی به سوی شما دراز می‌کند.» اوباما مذاکره مستقیم با ایران را در مورد مسائل هسته‌ای عنوان کرده است بدون آنکه پیش شرط قبلی مبنی بر توقف غنی‌سازی را مانعی بر سر راه این مذاکرات قرار دهد. اوباما خروج نیروهای آمریکایی از عراق را در صدر مناظره‌های انتخاباتی خود قرار داده‌بود و پس از روی کار آمدن هم با سرعتی کمی بیش از دوران بوش اقدام به خروج این نیروها از عراق کرد. در قبال کره شمالی هم اوباما چشم‌انداز مذاکرات دوجانبه را ترسیم کرد و در این راستا مشارکت بیشتری از خود نشان داد.

در مورد روسیه نیز اوباما سیاست روابط گرم‌تر راسرلوحه کار خود قرار داد و از «فشار دادن دگمه راه‌اندازی مجدد» در روابط بین دو کشور سخن گفت. بالاخره اینکه دستاورد اصلی اوباما تغییر در لحن سیاست خارجه آمریکا بود. سخنرانی ماه ژوئن او در مصر درخواستی شیوا و بلیغ بود برای ایجاد فهمی متقابل و درست بین آمریکا و جهان اسلام. تصمیم مهم اوباما در تعطیلی زندان گوآنتانامو و ممنوعیت صریح استفاده از شکنجه توسط جاسوسان و اعتراف‌گیرندگان آمریکایی از دیگر تغییراتی بود که او ایجاد کرد. اما سخنان اوباما برای آوردن رهبران رژیم صهیونیستی و فلسطین بر سر میز مذاکره و برپایی مذاکرات صلح تا کنون که نتیجه‌ای نداشته است و تا کنون کره شمالی، ایران، کوبا و روسیه در میان سایر کشورها اقدامی عینی را به نمایش نگذاشته‌اند تا نشان دهد سیاست مشارکت اوباما نتایجی بیشتر از دوران سرسختانه بوش را به ثمر رسانده است. اما مشکلات بیشتر اوباما در افغانستان است. هرچند کمیته نوبل در کنار جایزه ۴/۱میلیون دلاری عنوان بانی صلح را به اوباما اعطا کرده است، او همچنان یک رییس‌جمهوری جنگ است. او باید به زودی تصمیم بگیرد آیا ۴۰،۰۰۰ سرباز دیگر برای مبارزه با طالبان و سایر شبه‌نظامیانی که جنگ با آن‌ها ۸ ساله شده است به منطقه اعزام کند یا خیر. در شرایطی که هیچ نشانه‌ای از پایان این درگیری‌ها نیست، این احتمال به طور جدی وجود دارد که ریاست‌جمهوری اوباما تحت تاثیر وخامت اوضاع در افغانستان قرار گیرد.

آرزوهای اوباما مورد ستایش قرار گرفته است اما او چندین سال سخت را پیش رو دارد. وضوح مشخص است که کمیته نوبل خواسته است او را تشویق کند اما عاقلانه‌تر بود که این جایزه پس از کسب دستاوردهای بیشتر به او اهدا می‌شد. در خود آمریکا این تصمیم صاحبنظران محافظه‌کار را به خشم آورده است چون آن‌ها اطمینان دارند که حداقل کشور خودشان در جهان در صلح نخواهد بود.