گروه دیپلماسی: حادثه منا و کشته شدن حجاج ایرانی به روابط ایران و عربستان شکل تازه‌ای بخشیده و منجر به افزایش تنش‌ها شده است. سیدعباس عراقچی، معاون حقوقی و بین‌المللی وزارت امور خارجه در نشست وزیران امور خارجه عضو سازمان همکاری‌های اسلامی در نیویورک گفت: جمهوری اسلامی ایران به‌دنبال سیاسی کردن فاجعه منا نیست؛ بلکه مسوولیت‌پذیری و شفافیت کامل در مورد این فاجعه را خواستار است. همزمان عادل الجبیر، وزیر خارجه سعودی با بیان اینکه عربستان نیز در پی شفافیت و تحقیق و بررسی موضوع است، گفت کسانی که قصور کرده‌اند قطعا مجازات خواهند شد. این مجادله در زمانی رخ می‌دهد که بحرین با فشار عربستان سفیر خود در تهران را فراخوانده و از کاردار ایران در منامه خواسته است تا خاک این کشور را ترک کند.

به گزارش اداره‌کل دیپلماسی رسانه‌ای وزارت امورخارجه، سیدعباس عراقچی، معاون حقوقی و بین‌المللی وزارت امور خارجه که ریاست هیات ایرانی در نشست وزیران امور خارجه عضو سازمان همکاری‌های اسلامی در حاشیه مجمع عمومی سازمان ملل را به عهده داشت در واکنش به سخنان وزیر خارجه عربستان که در این جلسه از سیاسی شدن حادثه مکه انتقاد کرده بود؛ ضمن ابراز تسلیت به جهان اسلام خطاب به وزیر امور خارجه عربستان گفت که در این حادثه تاسف‌آور جان هزاران نفر از حجاج از دست رفته است که 465 نفر از آنها ایرانی بوده‌اند.


عراقچی با بیان اینکه ایران به‌دنبال سیاسی کردن این حادثه نبوده؛ بلکه خواستار مسوولیت‌پذیری و شفافیت کامل در مورد این حادثه است، گفت: «عربستان با قبول مسوولیت خود و عمل به تبعات این مسوولیت، اقدامات لازم را برای جلوگیری از وقوع چنین حوادثی در آینده اتخاذ کند.»


همزمان عادل الجبیر، وزیر خارجه عربستان در پاسخ گفت ما هم در پی شفافیت و تحقیق و بررسی موضوع هستیم و کسانی که قصور کرده‌اند قطعا مجازات خواهند شد. او با بیان اینکه درس‌های خود را از این حادثه گرفته‌ایم، افزود: «کلیه ترتیبات لازم را برای عدم تکرار چنین فجایعی در آینده به‌کار خواهیم گرفت.»


در حادثه منا که در روز عید قربان صورت گرفت، نزدیک به ۴۷۰۰ نفر از حجاج مسلمان کشته شدند که از این تعداد ۴۶۵ نفر ایرانی بودند. ایران از همان لحظه وقوع حادثه خواستار بررسی موضوع و تشکیل یک کمیته حقیقت‌یاب برای بررسی ابعاد این حادثه شد که این موضوع واکنش مقامات ریاض را برانگیخت. از این رو مقامات سعودی به انحای مختلف تلاش کردند تا با وارونه جلوه دادن موضوع، ایران را به سیاسی کردن این حادثه متهم کنند.


در همین خصوص وزیر خارجه عربستان سعودی در سخنرانی خود در مجمع عمومی سازمان ملل به اظهارنظر نسنجیده درباره ایران، یمن و سوریه پرداخت. به گزارش «ایسنا» به نقل از پایگاه اینترنتی شبکه خبری الجزیره، عادل الجبیر مدعی شد که کشورش با تلاش‌های ایران برای مداخله در امور کشورهای عربی برخورد خواهد کرد. او همچنین از توافق هسته‌ای ایران استقبال کرده و خواهان ایجاد منطقه عاری از سلاح‌های هسته‌ای شد. وزیر خارجه عربستان به ادعاهای همیشگی کشورش ادامه داد و از ایران خواست تا از آنچه «مداخله در امور کشورهای عربی» خواند دست بردارد.


روز چهارشنبه نیز عربستان سعودی مدعی شد که یک لنج ماهیگیری ایرانی را در دریای عرب توقیف کرده که حامل سلاح برای یمن بوده است، اما مقامات ایران به‌شدت چنین اتهاماتی را رد کرده‌اند و آن را عملیات روانی دانسته‌ و از مقامات سعودی خواسته‌اند تا هرچه سریع‌تر لنج ماهیگیری ایرانی را آزاد کنند.مساله به همین جا ختم نشد و در ادامه شاهد بودیم که بحرین نیز در اقدامی که متاثر از فضاسازی‌های عربستان بود، سفیر خود را از تهران فراخواند. برخی از تحلیلگران عربستان را در پس تصمیم دولت بحرین برای خارج کردن سفیر خود از تهران می‌دانند و تاکید دارند که سعودی‌ها قصد دارند با این اقدامات توجه افکار عمومی را از فاجعه «منا» منحرف کنند.دولت بحرین روز پنج‌شنبه به «محمدرضا بابایی» کاردار ایران در منامه ۷۲ ساعت فرصت داد که خاک این کشور را ترک کند. بحرین همچنین از «راشد سعد الدوسری» سفیر خود تهران خواسته است تا خاک ایران را ترک کند. خبرگزاری رسمی بحرین در بیان علت این تصمیم مدعی شده است که به‌دلیل اقدامات تخریبی ایران و تلاش در جهت بر هم زدن آرامش کشور، دولت بحرین چنین تصمیمی گرفته است. مقامات بحرینی همچنین مدعی شدند که یک انبار مهمات و سلاح به وزن ۵/ ۱ تن را در زیر زمینی در روستای النویدرات از توابع منامه، کشف کرده‌اند. وزرات کشور بحرین، سریعا این انبار سلاح را به ایران و عراق نسبت داد. در اقدامی همسو، یمن نیز گفته است که تمام روابط دیپلماتیک خود را با ایران قطع می‌کند. خبرگزاری رویترز، روز جمعه، ۱۰ مهرماه، به نقل از تلویزیون دولتی عدن خبر داد که دولت این کشور هم روابط دیپلماتیک و سیاسی خود با تهران را قطع می‌کند.اما همزمان سخنگوی دولت مستعفی یمن گفت که تاکنون تصمیمی‌برای قطع رابطه با ایران گرفته نشده است.


سرسپردگی بحرین به عربستان

همزمان با این تحول، نایب رئیس کمیسیون امنیت ملی و سیاست خارجی مجلس شورای اسلامی با اشاره به فراخواندن سفیر بحرین در تهران از سوی این کشور گفت دولت بحرین در حد و اندازه‌ای نیست که این‌گونه اقدامات را انجام دهد؛ بلکه برخی حلقه‌های وابستگی این کشور به عربستان عامل این اقدام است. منصور حقیقت‌پور، نماینده مردم اردبیل، نیر، نمین و سرعین در گفت‌وگو با خبرگزاری خانه ملت، با اشاره به فراخواندن سفیر بحرین در تهران از سوی این کشور، همچنین مهلت 72 ساعته به کاردار ایران در منامه برای خارج شدن از بحرین گفت: «عربستان با توجه به وضعیتی که دارد نمی‌تواند اقدامی علیه ایران انجام دهد به همین دلیل گاهی بر کویت در جهت مطرح کردن پرونده 20 سال قبل فشار وارد می‌کند و در حال حاضر هم به بحرین، تا به این ترتیب به زعم خود منطقه را علیه ایران مشوش کند و از حربه تو خالی «ایران‌هراسی» استفاده کند.»


محسن رضایی، فرمانده پیشین سپاه پاسداران انقلاب اسلامی نیز در برنامه گفت‌وگوی ویژه خبری شبکه دو سیما در خصوص اتفاقات روی داده در روابط با عربستان و همچنین بحرین گفت: «در بحث عربستان ما فعلا صبر و حوصله داریم، اما با وضعی که در دولت عربستان می‌بینیم متاسفانه این کشور به رفتارهای غیر منطقی خود ادامه می‌دهد و حتی شنیده‌ام که قرار است کنسولگری ایران در بحرین تعطیل شود و همه می‌دانیم که این کشور تحت کنترل عربستان است و ارتش این کشور در بحرین حضور دارد.»