دیپلماسی «پیامی» ظریف و کری

ظریف در پاسخ به اظهارات کری: تهدید نظامی، تو خالی و متعلق به قرن گذشته است

گروه دیپلماسی: با وجود رایزنی‌های فشرده محمد‌جواد ظریف و جان کری، وزرای خارجه ایران و ایالات‌متحده در دو سال اخیر که به دستیابی به توافق هسته‌ای تاریخی بین ایران و قدرت‌های جهانی منجر شد، به نظر می‌رسد دستیابی به این توافق، تازه ابتدای راه برای جان کری و محمدجواد ظریف است زیرا هر دو طرف علاوه بر وظیفه راضی کردن مخالفان داخلی توافق، بعضا نیز ناچارند از راه دور برای هم پیغام ارسال کنند.

جان کری، وزیر خارجه آمریکا، روز جمعه در شورای روابط خارجی آمریکا در نیویورک، کنگره آمریکا را از رأی منفی به توافق هسته‌ای با ایران برحذر داشت و گفت: «اگر کنگره توافق با ایران را رد کند اسرائیل منزوی‌تر می‌شود.» او در عین حال با اشاره به مفاد توافق اتمی وین گفت که در صورت نقض تعهدات ایران، کشورهای عضو گروه 1+5 می‌توانند از شورای امنیت سازمان ملل برای «بازگرداندن تحریم‌ها» درخواست رای‌گیری کنند. اما وزیر خارجه ایران در واکنش به این سخنان گفت که کری تعهدات توافق اتمی ایران و گروه 1+5 را با مفاد قطعنامه ۲۲۳۱ شورای امنیت «خلط کرده است.»

ظریف افزود: «در متن برجام به روشنی آمده است که مفاد قطعنامه به‌عنوان مفاد برجام تلقی نمی‌شود و بنابراین در توافق ایران و ۱+۵، مفاد قطعنامه موضوعیت ندارد.»

اقدامات ایران در منطقه ارتباطی به توافق ندارد

همچنین جان کری در این سخنان گفت که حسن روحانی و محمدجواد ظریف به روشنی اعلام کرده‌اند که با توجه به توافق اتمی «آماده‌اند درخصوص مسائل منطقه‌ای مذاکره کنند.» با این حال ظریف تاکید کرد که اقدامات منطقه‌ای جمهوری اسلامی و حمایت ایران از «متحدان منطقه‌ای‌اش» در مبارزه با داعش «هیچ‌گونه ارتباطی» به توافق اتمی وین ندارد.

رئیس دستگاه دیپلماسی ایران در واکنش به این سخنان همتای آمریکایی خود گفت:«سیاست جمهوری اسلامی ایران درباره مسائل منطقه‌ای و ارتباط با آمریکا کاملا روشن است و دولتمردان کشور در کنار ارتش، سپاه و نیروهای مسلح و در چارچوب بیانات مقام معظم رهبری در موضوعات مختلف یک سیاست واحد را دنبال می‌کنند و تفاوتی بین نظامیان و غیرنظامیان وجود ندارد. تلاش برای اختلاف انداختن بین مسوولان جمهوری اسلامی ایران به دلیل دقت و هوشیاری مقامات کشور و مردم هوشمند ایران، محکوم به شکست است. مسوولان آمریکایی نیز که نتیجه این دسته‌بندی‌های ساختگی را قبلا دیده‌اند، بهتر است اشتباهات گذشته خود را دوباره تکرار نکنند.»

طناب پوسیده تهدید نظامی

از سوی دیگر کری در سخنان خود در شورای روابط خارجی در نیویورک تاکید کرد که هیچ جایگزین دیگری برای گزینه نظامی غیر از توافق هسته‌ای وجود نداشت و اگر این توافق رد شود، تلاش‌هایی که به ادعای او با هدف مهار کارآیی‌های هسته‌ای ایران انجام شده خنثی شده و همه چیز به مرحله اول باز می‌گردد. او تاکید کرد: «زیرا ایران به غنی‌سازی باز خواهد گشت. آنها این را روشن ساخته‌اند، چون تصور می‌کنند که [غنی‌سازی اورانیوم] حق آنهاست.» محمدجواد ظریف در واکنش به تکرار تهدید گزینه نظامی از سوی کری گفت که متاسفانه وزیر خارجه آمریکا یک بار دیگر از طناب پوسیده توان آمریکا برای استفاده از نیروی نظامی سخن گفت. ظریف این تهدیدها علیه ایران را «تو خالی و مربوط به قرن گذشته» خواند و افزود: «خود ایشان و دیگر مقامات آمریکایی نیز بارها اذعان کرده‌اند که این تهدیدها هیچ تاثیری در اراده مردم ایران نداشته و وضعیت را به ضرر آنها تغییر خواهد داد، بنابراین بهتر است آمریکایی‌ها عادت دیرینه خود را فراموش کنند و زبان تهدید و تحریم علیه این مردم بزرگ را یکبار و برای همیشه کنار بگذارند.»

شعارهای ضدآمریکایی دلیل دارد

به گزارش خبرگزاری فارس، وزیر خارجه ایران در بخش دیگری از این بیانیه به سخنان همتای آمریکایی خود درباره شعارهای «مرگ بر آمریکا» توسط مردم ایران نیز واکنش نشان داده است. کری روز جمعه گفت: «به تیم ایرانی گفتم که شعار مرگ بر آمریکا نه‌تنها کمک‌کننده نیست، بلکه کاملا احمقانه است.» رئیس دستگاه دیپلماسی ایران، از جان کری خواسته ریشه شعارهای ضدآمریکایی ملت ایران را در سیاست‌های واشنگتن در دهه‌های گذشته جست‌وجو کند. ظریف نوشت: «در ارتباط با شعار مردم ایران نسبت به سیاست‌های دولت آمریکا، در طول مذاکرات بارها به آقای کری تاکید کردم که مردم ایران بزرگوار و فهیم‌اند و بی دلیل نسبت به اقدامات دیگران عکس‌العمل تند نشان نمی‌دهند.»

دفاع کری از توافق

اما بخشی از سخنان وزیر امور خارجه آمریکا نیز به دفاع از توافق اختصاص داشت. روزنامه صهیونیستی جروزالم‌پست در این‌باره نوشت: «جان کری در سخنرانی روز جمعه خود در اندیشکده شورای روابط خارجی در نیویورک، با حرارت از توافق هسته‌ای با ایران دفاع کرد و نسبت به تبعات رد توافق در کنگره هشدار داد.» کری تاکید کرد که در صورت رد توافق هسته‌ای ایران از سوی کنگره، رژیم صهیونیستی منزوی‌تر خواهد شد و جامعه بین‌المللی تل‌آویو را سرزنش خواهد کرد.

به گزارش «ایرنا» او همچنین افزود: «به نظر شما اگر کنگره این توافق را رد کند، آیا رهبر ایران دوباره نمایندگان خود را به سر میز مذاکره خواهد فرستاد؟ درصورت مخالفت کنگره با این توافق، من به‌عنوان وزیر امور خارجه آمریکا شرمسار خواهم بود که از دیگران بخواهم با ما مذاکره کنند.» کری طی روزهای اخیر تلاش می‌کند توافق هسته‌ای ایران و غرب را به کنگره آمریکا که اکثریت آن را جمهوری‌خواهان تشکیل می‌‌‌دهند، بقبولاند. کنگره باید طی حداکثر ۶۰ روز توافق را بررسی کرده و رای خود را درخصوص آن صادر کند. شورای امنیت سازمان ملل روز دوشنبه، ۲۹ تیر و شش روز پس از اعلام رسمی توافق در وین به اتفاق آرا قطعنامه ۲۲۳۱ را به تصویب رساند و توافق هسته‌ای میان تهران و شش قدرت جهانی را تایید کرد. در عین حال باراک اوباما، رئیس‌جمهوری آمریکا نیز در مصاحبه با بخش انگلیسی بی‌بی‌سی و در تازه‌ترین اظهارات خود در دفاع از سیاست‌های کاخ سفید در مورد توافق هسته‌ای ایران و گروه ۱+۵ راجع به جلب نظر نمایندگان کنگره گفت: «به کنگره اطمینان می‌دهیم که این توافق محکم و استوار است.» همچنین کری روز پنج‌شنبه اول مرداد همراه با ارنست مونیز، وزیر انرژی و جک لو، وزیر خزانه‌داری آمریکا در جلسه مهم کمیته روابط خارجی سنای آمریکا حاضر شد و گفت که ایالات‌متحده از آغاز گفت‌وگوها به دنبال دستیابی به یک توافق خوب بود و حالا چنین توافقی را به دست آورده است.

نتایج فاجعه‌آمیز

در همین حال فدریکا موگرینی، رئیس سیاست خارجی اتحادیه اروپا نیز در سخنانی به دفاع از توافق پرداخت و گفت: «دست نیافتن به توافق هسته‌ای نتایج امنیتی فاجعه آمیزی برای منطقه در پی داشت.» به گزارش «انتخاب»، فدریکا موگرینی در گفت‌وگو با شبکه تلویزیونی العربیه افزود: «چنانچه من و محمد جواد ظریف وزیر خارجه ایران بالای سکو می‌رفتیم و اعلام می‌کردیم که مذاکرات بی‌نتیجه پایان یافته و توافقی حاصل نشده است در این صورت در سطح منطقه‌ای نتایج امنیتی این امر فاجعه‌آمیز می‌بود.» موگرینی تاکید کرد که این توافق نشان می‌دهد سران ایران به دنبال گشایش صفحه جدیدی در همکاری با جامعه بین‌الملل هستند.

حمایت شخصیت‌های اروپایی از توافق

همزمان با تلاش‌های مخالفان توافق در کنگره آمریکا برای رد آن، هفتاد و سه نفر از شخصیت‌های سیاسی و نظامی ۲۲ کشور اروپایی روز جمعه با انتشار بیانیه مشترکی خواستار حمایت تمامی کشورهای اروپایی و جامعه بین‌الملل از توافق هسته‌ای ایران و گروه ۱+۵ در وین شدند. به گزارش «ایرنا» شخصیت‌های یادشده با امضای این بیانیه که متن آن در تارنمای اینترنتی شبکه رهبران اروپا منتشر شده است، خواستار انجام اقدامات لازم از طرف کنگره آمریکا، کشورهای اتحادیه اروپا و نیز جمهوری اسلامی ایران برای اجرای برجام (برنامه جامع اقدام مشترک) که در چهاردهم ژوئیه در وین به دست آمد، شده‌اند. در این بیانیه مشترک آمده است: «ما بر این باور هستیم که این توافق، چارچوبی استوار را برای پایان بخشیدن به بحران مربوط به برنامه هسته‌ای ایران و زمینه پیوستن دوباره این کشور به جامعه بین‌المللی فراهم می‌کند و همزمان، تصویب این سند، نخستین گام در فرآیندی است که باید سطح امنیت همه کشورهای منطقه خاورمیانه، اروپا و فراتر از آن را افزایش دهد.»

اعتراض ایران

از سوی دیگر سفیر و نماینده دائم جمهوری اسلامی ایران در آژانس بین‌المللی انرژی اتمی روز جمعه با ارسال نامه‌ای به مدیرکل آژانس، به‌طور رسمی نسبت به اظهارات غیر مسوولانه سخنگوی کاخ سفید اعتراض کرد و نسبت به سوءاستفاده احتمالی یا درز اطلاعات از آژانس به بیرون هشدار داد. به گزارش «ایسنا»، جاش ارنست، سخنگوی مطبوعاتی کاخ سفید در تاریخ 17 ژوئیه با تکرار تهدید نخ‌نما شده‌ استفاده از گزینه نظامی، مدعی شده بود که مقامات نظامی آمریکا یا رژیم غاصب اسرائیل با کسب اطلاعات از رژیم بازرسی‌های آژانس در سال‌های اجرای برجام، توانایی‌های خود را بهبود می‌بخشند. در نامه ارسالی رضا نجفی، سفیر و نماینده دائم جمهوری اسلامی ایران به مدیرکل آژانس اعلام شده است که این‌گونه بیانیه‌ها نقض تعهدات عام‌الشمول دولت‌ها در عدم تهدید یا استفاده از زور طبق منشور ملل متحد بوده و در زمانی که‌برجام به تازگی به‌صورت موفقیت‌آمیزی نهایی شده، چنین اظهاراتی به شدت اصول اساسی لازمه اجرای برجام را که به‌زودی آغاز می‌شود، تحت‌الشعاع قرار می‌دهد.