قطار دیپلماسی ظریف در ایستگاه عربی
دور اول سفرهای منطقه‌ای وزیر خارجه ایران از امروز آغاز می‌شود و سه روز به طول می‌انجامد. علی رضا عنایتی، سفیر ایران در کویت در تشریح برنامه‌های ظریف در سفر به این کشور گفت که وزیر خارجه صبح یک‌شنبه با شیخ صباح الاحمد الصباح، امیر کویت دیدار و گفت‌وگو می‌کند. قرار بود ظریف به منظور رایزنی با کشورهای منطقه، ۲۵ تیرماه به قطر و پس از آن به عمان سفر کند، اما به دلایلی این برنامه به تعویق افتاد.
به‌نظر می‌رسد با دستیابی ایران و گروه۱+۵ به برنامه جامع اقدام مشترک و آغاز دوره جدید از اعتمادسازی و همکاری برای رفع بحران، نیاز است تا همکاری‌های جدیدی در افق جدید با کشورهای منطقه در دستور قرار گیرد. در این میان حل و فصل مسائل با عربستان سعودی اصلی ترین تاثیر را در روابط با دولت‌های عربی و همچنین رفع بحران‌های منطقه‌ای دارد. در سفرهای پیشین وزیر امور خارجه ایران به منطقه، سفر به ریاض در دستور کار قرار نگرفت و همچنان طرفین برای پرداختن به گفت‌وگوهای موثر دارای ملاحظات دوجانبه و منطقه‌ای هستند. در حال حاضر طرفین در خصوص بحران یمن و تظاهرات مردمی در بحرین دارای اختلاف‌نظرهای جدی هستند.
در یک‌سال اخیر عربستان همواره نگرانی‌های خود را از توافق هسته‌ای اعلام داشته و مدعی بوده که این توافق منجر به آزادی عمل تهران در پایتخت‌های عربی می‌شود. در این میان، سفرهای متعدد مقامات ارشد آمریکا به ریاض برای تضمین دادن به سعودی‌ها و تخفیف آثار توافق بر سیاست‌های عربستان در منطقه، رو به فزونی بوده است. سفر هفته گذشته اشتون کارتر، وزیر دفاع ایالات‌متحده آمریکا و دادن تضمین‌های امنیتی از جمله فروش سامانه دفاع موشکی «تاد» به عربستان، قطر و امارات بخشی از پروژه مدیریت نگرانی اعراب است.
کارتر چهارشنبه پس از دیدار با سلمان پادشاه و عادل الجبیر، وزیر خارجه سعودی، در جده در میان خبرنگاران حاضر شد. او اعلام کرد پادشاه عربستان سعودی از این توافق حمایت کرده است. وزیر دفاع آمریکا در عین حال افزود که مقامات سعودی تردید‌هایی را در مورد آنکه توافق تا چه حد موثر خواهد بود، بیان داشته‌اند. پیشتر اما وزیر خارجه عربستان سعودی در اظهارنظری متفاوت گفته بود که به‌نظر می‌رسد توافق هسته‌ای وین برای بازداشتن ایران از دستیابی به سلاح اتمی هم مکانیسم نظارتی کارآمدی دارد و هم این که برقراری دوباره تحریم‌ها را در صورت عدم پایبندی ایران به تعهدات خود پیش‌بینی کرده است. الجبیر اما مدعی شده بود ایران باید از فرصت این توافق برای توسعه امور کشور خود استفاده کند و نه ایجاد مساله برای منطقه که در این صورت با آن «به‌شدت برخورد می‌شود».
هفته گذشته نیز بندر بن سلطان، مرد سابق شماره یک اطلاعات عربستان هم گفته بود که شورای همکاری خلیج فارس در غیاب آمریکا خود را برای حمله به ایران آماده می‌کند. فارغ از صحت و سقم این اظهارات باید گفت که دستگاه دیپلماسی ایران باید با تبیین دستاوردهای مثبت توافق هسته‌ای بر امنیت و بحران‌های منطقه، اعراب به رهبری عربستان را وارد کانال‌های گفت‌وگو کند و خطرات و مضرات فقدان همکاری در دوره پساتوافق را نیز گوشزد کند. به‌نظر می‌رسد با توجه به رویه عملگرایانه تیم جدید امنیتی و سیاسی ریاض، تمایل برای گفت‌وگو نزد مقامات این کشور نیز وجود دارد. به‌خصوص که در این میان مقامات آمریکا هم موافق تن دادن دو قدرت منطقه‌ای خاورمیانه به گفت‌وگو پیرامون موضوع دوجانبه هستند.
حل اختلافات ایران و عربستان با مذاکره
ضرورت گفت‌وگوی تهران و ریاض موضوعی است که علی‌اکبر ولایتی، رئیس مرکز تحقیقات استراتژیک مصلحت نظام نیز با پرداختن به آن و اشاره به اینکه اختلافات ایران و عربستان باید با مذاکره و گفت‌وگو حل شود، می‌گوید: «ما هیچگاه نمی‌گوییم که سیاست‌های ایران و عربستان باید منطبق بر یکدیگر باشد؛ بلکه به‌نظر ما تهران و ریاض نقاط مشترکی با یکدیگر دارند که می‌تواند مبنای مذاکره و گفت‌وگو قرار گیرد.»
ایران سیاست خارجی خود را دارد
همزمان با آغاز سفرهای منطقه‌ای رئیس دستگاه دیپلماسی ایران، معاون سخنگوی وزارت امور خارجه آمریکا در واکنش به سفر ظریف گفت: «ایران می‌تواند رویکرد سیاست خارجی خود را دنبال کند.» به گزارش «ایسنا»، مارک تونر در نشست خبری روز جمعه خود در پاسخ به این سوال که آیا واشنگتن از سفر وزیر خارجه ایران به چند کشور منطقه‌ای در هفته جاری اطلاع دارد یا نه، گفت: «من نمی‌توانم درباره این که تا چه حد درباره اینگونه دیدارها اطلاعات داریم صحبت کنم، اما واضح است که ایران می‌تواند سیاست خارجی خود را در رابطه با کشورهای منطقه‌ای و همسایگانش دنبال کند، بدون آنکه نیاز باشد به ما اطلاع دهد.»
علی‌اکبر ولایتی در گفت‌وگو با شبکه تلویزیونی «الجزیره عربی» با اشاره به اینکه کشورهای اسلامی باید در مقابل هر گونه توطئه و دشمنی کشورهای خارجی بایستند، ادامه داد: «مسلمانان باید مقتدر بوده و اولویت نخست آنها اتحاد در خصوص دفع مداخلات و توطئه‌های رژیم صهیونیستی باشد.» او با بیان اینکه ایران آماده است حتی توان و امکانات هسته‌ای خود را در اختیار همسایگانش قرار دهد، تاکید کرد: «ایران هرگز نمی‌خواهد با دیگر کشورها اختلاف داشته باشد و اختلافات موجود میان کشورهای اسلامی به دلیل توطئه قدرت‌های خارجی است.» مشاور رهبر معظم انقلاب در امور بین‌الملل تاکید کرد: «مذاکره و گفت‌وگو میان کشورهای اسلامی باید تا هنگام رفع اختلافات موجود ادامه یابد.»
ارسال نظر