اتهام «ابعاد نظامی احتمالی» بی‌اساس و واهی است
گروه دیپلماسی: در آستانه ضرب الاجل 30 ژوئن (9 تیر) برای رسیدن به توافق جــامــع هــسته‌ای، مــوضوع (PMD) (Possible Military Dimension) یا «ابعاد نظامی احتمالی» همچنان از موارد اختلافی میان طرفین در بحبوحه نگارش متن برنامه جامع اقدام مشترک «برجام» در هتل کوبورگ وین است. نماینده ایران در آژانس بین‌المللی انرژی اتمی اتهامات مطرح شده تحت عنوان «ابعاد نظامی احتمالی برنامه هسته‌ای ایران» را «بی‌اساس و واهی» خواند و گفت که ایران این اتهامات را «به رسمیت نمی‌شناسد.» همزمان خبرگزاری آمریکایی آسوشیتدپرس نیز گزارش داد که گروه 1+5 با این موضوع که مساله «پی ام دی» در ابتدای توافق احتمالی نهایی حل نشود و به بعد از آن موکول شود، موافقت می‌کند.

رضا نجفی، نماینده ایران در آژانس، روز پنج‌شنبه، ۲۱ خرداد، در مصاحبه با خبرگزاری صداوسیما تاکید کرد که ایران «بارها در موارد مختلف» و در جلسه با آژانس بین‌المللی انرژی اتمی اعلام کرده که اسناد موجود درباره «این ادعاها جعلی است.» نجفی اضافه کرد: «ما اعلام کردیم که اگر آژانس در صحت اطلاعات خود اصرار دارد، چرا از پیشنهاد ایران در مورد سایتی در منطقه مریوان استقبال نمی‌کند.» او تاکید کرد: «این نشان می‌دهد اطلاعاتی که به آژانس داده شده غلط است. ما یک بار دیگر این موضوع را در نشست امروز مطرح کردیم.» پیش‌تر هم مرضیه افخم سخنگوی وزارت امور خارجه ایران در نشست خبری خود گفته بود که بحث «پی‌ام دی» در چارچوب مذاکرات باید به نتیجه‌ برسد و اهتمام مذاکره‌کنندگان نیز بر این است که راه‌حلی برای آن پیدا کنند.

آژانس بین‌المللی انرژی اتمی در گزارش ماه نوامبر ۲۰۱۱ خود بنا بر اطلاعاتی که گفته می‌شود «یک دولت عضو این سازمان» در اختیارش گذاشته مدعی شده بود که ایران آزمایش‌های گسترده انفجاری را در منطقه مریوان انجام داده که می‌تواند به ساخت بمب اتمی مربوط باشد. ایران در واکنش به این اطلاعات در تاریخ ۲۹ آبان ۹۳ به شورای حکام این نهاد گفت که چنین سایتی در مریوان «وجود خارجی ندارد»، اما در عین حال ایران حاضر است «اجازه یک بار دسترسی مدیریت‌شده» به این «سایت ادعایی» را بدهد.

بر اساس گزارش‌ها، آژانس در تاریخ ۲۰ آذر ۹۳ این دعوت ایران را رد و اعلام کرد که این پیشنهاد تمام نگرانی‌ها از آزمایش‌های انفجاری احتمالی قوی ایران در ابعاد گسترده را رفع نمی‌کند. در همان روز خبرگزاری رویترز از قول سرژ گس، مدیر روابط عمومی آژانس، گزارش داد که دغدغه اصلی این نهاد سایت نظامی پارچین در حومه تهران است. در همین حال آژانس روز جمعه، ۸ خرداد، در گزارشی محرمانه که خبرگزاری رویترز به آن دست یافته بود، اعلام کرد که همچنان خواهان پاسخگویی ایران به پرسش‌های خود درباره دسترسی به پایگاه نظامی پارچین است.

بحث دسترسی به اماکن نظامی ایران در هفته‌های گذشته به موضوع اختلافی در مذاکرات هسته‌ای تبدیل شده است. پیش‌تر مقام معظم رهبری تاکید کرده بودند که ایران چنین اجازه‌ای را نمی‌‌دهد، اما آژانس، مقامات آمریکایی و فرانسه گفته‌اند که توافق هسته‌ای نهایی با ایران باید امکان بازدید از مراکز نظامی آن را هم فراهم آورد.


موکول شدن به بعد از توافق


همزمان با اصرار غربی‌ها بر موضوع «پی ام دی»، یک خبرگزاری آمریکایی گزارش داد که گروه ۱+۵ با این موضوع که مساله ابعاد احتمالی نظامی برنامه هسته‌ای ایران در ابتدای توافق احتمالی نهایی حل نشود، موافقت می‌کند. به گزارش خبرگزاری فارس، خبرگزاری آسوشیتدپرس به نقل از مقامات غربی گزارش داده که گروه موسوم به ۱+۵ حاضر است با عدم حل مساله ابعاد احتمالی نظامی، در آغاز توافق و موکول کردن آن به بعد موافقت کند.

در شرایطی که پیش‌تر مقامات غربی و حتی آژانس از لزوم حل این موضوع به منظور توافق نهایی تاکید داشته‌اند، آسوشیتدپرس از کنار گذاشتن این شرط خبر داده است. در گزارش این خبرگزاری آمریکایی آمده است: «به جای حل این موضوعات و سوالات در ماه جاری، مقامات گفتند که آمریکا و شرکای مذاکره‌ آن در حال کار روی لیستی از تعهدات آتی ایران هستند.»

این خبرگزاری گزارش داد: «آمریکا تاکیدش بر حل مساله ابعاد نظامی را که پس از توافق ابتدایی دوم آوریل داشته، کنار گذاشته و به جای آن می‌گوید که در توافق نهایی ایران مجموعه اقدامات توافق شده(بین دو طرف) برای پرداختن به نگرانی‌های آژانس درخصوص «پی ام دی» را اجرا خواهد کرد.»

به ادعای آسوشیتدپرس، برخی از مقامات غربی این احتمال را پذیرفته‌اند که ممکن است ایران در مساله تحقیقات در مورد فعالیت‌های گذشته، ظاهر برخی تعهدات را بپذیرد، اما در عمل حاضر به اجرای روح اصلی این تعهدات نباشد. بنا بر این ادعا، ممکن است ایران اجازه ملاقات به برخی دانشمندانش را بدهد، اما نه همه آنها را یا ممکن است اجازه طرح سوال در مورد برخی اسناد را بدهد، اما باقی اسناد را جعلی و ساختگی بخواند. این گزارش البته به نقل از مقاماتی که خواستار عدم انتشار نام و هویتشان شدند، خبر داده است: «تعلیق برخی از تحریم‌ها به این موضوع گره زده خواهد شد که ایران به همه سوالات پاسخ دهد.»


نگرانی روسیه از کندی مذاکرات


در شرایطی که دو طرف مذاکرات هسته‌ای هنوز در مورد برخی از موضوعات کلیدی به توافق نرسیده‌اند،‌ مذاکره‌کننده ارشد روسیه از نگرانی این کشور درباره کندی روند مذاکرات هسته‌ای ایران خبر داد. به گزارش «ایسنا» به نقل از خبرگزاری «اسپوتنیک نیوز»، سرگئی ریابکوف، معاون وزیر امور خارجه روسیه در ابتدای ورود خود به وین برای از سرگیری دور تازه مذاکرات در سطح مدیران سیاسی به خبرنگاران گفت:‌ «متاسفانه روند مذاکرات در حال کند شدن است. این موضوع ما را نگران کرده است به دلیل آنکه زمان باقی مانده تا ضرب‌الاجل رو به کاهش است و ما باید در کوتاه‌ترین زمان ممکن گام‌های نهایی را برداریم.»

ریابکوف همچنین در مورد بازطراحی رآکتور آب سنگین اراک گفت: «ایران و ۱+۵ هنوز جزئیات مربوط به نحوه بازطراحی رآکتور آب سنگین اراک را تعیین نکرده‌اند که این موضوع خود باعث ایجاد یک وقفه مجازی در روند مذاکرات شده است.» او در این‌باره تاکید کرد: «طرفین در مورد آینده موضوع بازطراحی رآکتور آب‌سنگین اراک به یک درک مشترک رسیده‌اند، اما هنوز به‌صورت واضح در مورد اینکه رآکتور اراک چگونه و در چه زمانی، توسط چه کسی و با کدام بودجه بازطراحی خواهد شد به توافق روشنی نرسیده‌اند و بدون پاسخ به این سوالات قطعا ما قادر نخواهیم بود که در مذاکرات پیش رویم.»

ریابکوف همچنین در مورد دسترسی به سایت‌های نظامی ایران گفت:‌ «تنها راه‌حل موضوع دسترسی‌های مدیریت شده به سایت‌های هسته‌ای ایران، دستیابی به چارچوب تفاهم با آژانس بین‌المللی انرژی اتمی است.»

همزمان، حمید بعیدی‌نژاد، مدیرکل امور سیاسی و امنیت بین‌المللی وزارت خارجه و رئیس هیات کارشناسی ایران نیز در صفحه اینستاگرام خود نوشت: «بعد از چند روز جلسات کارشناسی که بدون وقفه از هفته پیش ادامه یافته بود و بعد از جلسات معاونان سیاسی که از چهارشنبه صبح آغاز شد، روز جمعه (دیروز) جلسه رسمی ایران و اعضای ۱+۵ با حضور تمامی هیات‌های عضو تشکیل شد.» او در ادامه آورده است: «در این نشست، روند بحث‌های گذشته مرور و مورد بررسی قرار گرفت و کشورهای عضو تمایل جدی خود را برای سرعت دادن به پیشرفت در مذاکرات اعلام کردند.»


پایان گفت‌وگوها


در اظهارنظر دیگری، وزیر خارجه فرانسه با بیان اینکه هنوز مذاکره در مورد برخی موضوعات ادامه دارد، گفت:‌ «هنوز به پایان گفت‌وگوها نرسیده‌ایم.»

به گزارش «رویترز»، لوران فابیوس، وزیر خارجه فرانسه در گفت‌وگو با شبکه تلویزیونی «بی‌اف‌ام» در مورد روند گفت وگوها گفت: «هرگونه توافقی با ایران باید قابلیت راستی‌آزمایی داشته باشد و هنوز هیچ‌گونه تضمینی دراین مورد وجود ندارد.»