فرصت توافق با ایران تنها یک بار پیش می‌آید

گروه دیپلماسی: باراک اوباما، رئیس‌جمهور دموکرات آمریکا که حامی مذاکره با ایران بر سر برنامه هسته‌ای‌اش است در مصاحبه‌ای با توماس فریدمن، نویسنده ستون آزاد و خبرنگار ارشد سابق نیویورک‌تایمز، بار دیگر از مذاکرات با ایران دفاع کرد و گفت که مذاکرات جاری با ایران در قالب ۱+۵، «فرصتی است که یک بار به‌دست می‌آید.» این در شرایطی است که با تغییر دولت در ایران و به دنبال آن تغییر تیم مذاکراتی هسته‌ای، گفت‌وگوهای ایران با شش قدرت جهانی سمت و سوی دیگری گرفت؛ به خصوص که در آمریکا نیز دولتی روی کار است که خواهان حل موضوع هسته‌ای ایران از طریق راهکارهای دیپلماتیک است. این‌گونه بود که امروز شاهد دستیابی ایران و گروه ۱+۵ به بیانیه مشترک سوئیس هستیم؛ بیانیه‌ای که پس از هشت شبانه‌روز مذاکرات فشرده طرف ایرانی و طرف غربی به ویژه آمریکا حاصل شد. اوباما با اشاره به تنظیم توافق جامع با ایران در سه ماه آینده گفت: «کار ما تمام نشده، جزئیات زیادی است که باید حل شود که این فرآیند با دشواری‌های سیاسی زیادی در ایران و آمریکا همراه خواهد بود.» همچنین به گفته اوباما، آمریکا همزمان تمام گزینه‌ها را در صورتی که تهران تعهداتش را نقض کند، محفوظ نگه داشته است. رئیس‌جمهور آمریکا در این‌باره گفت: «با در نظر داشتن اینکه ما همه گزینه‌هایمان را حفظ می‌کنیم و سهل‌انگار نیستیم، باید بگوییم که بگذارید امتحانش کنیم؛ چون اگر بتوانیم این مسائل را از طریق دیپلماتیک حل کنیم امن‌تر و ایمن‌تر خواهیم بود و برای دفاع از متحدانمان در جایگاه بهتری قرار خواهیم داشت.» او تاکید کرد اگر ایران هم به تعهداتش پایبند نبود باز هم ظرفیت بازدارندگی یعنی ‌برتری نظامی آمریکا پابرجاست. به عقیده او آمریکا به‌عنوان یک ابرقدرت در موقعیتی است که بتواند در قبال کشوری مثل ایران، با ۳۰ میلیارد دلار بودجه نظامی، دست به ریسک بزند تا شاید درهای تازه‌ای گشوده شود. اوباما که گفته می‌شود زمانی به شدت با برنامه حمله احتمالی اسرائیل به تاسیسات اتمی ایران مخالفت کرده بود، به توماس فریدمن گفت: «می‌دانیم که ضربه نظامی یا یک رشته حملات نظامی می‌تواند برنامه اتمی ایران را برای یک دوره عقب براند - اما بدون شک ایران را تشویق خواهد کرد با عجله به سمت بمب برود.» این سخنان رئیس‌جمهور آمریکا در حالی مطرح شده است که ایران بارها اعلام کرده نمی‌‌خواهد به سمت ساخت بمب برود و حتی مقام معظم رهبری ساخت سلاح هسته‌ای را حرام اعلام کرده‌اند. رئیس‌جمهور دموکرات آمریکا در مورد تداوم اعمال تحریم‌ها نیز به روزنامه نیویورک تایمز گفت که اگر فقط تحریم‌ها را حفظ کنند، ایران نیز به ساختن تاسیسات اتمی‌‌اش ادامه خواهد داد. رئیس‌جمهور آمریکا چند جا در این مصاحبه از زاویه تجارب تاریخی ایران، برنامه اتمی این کشور را ارزیابی کرد از جمله آنجا که گفت: «با توجه به این واقعیت که ایران کشوری است که در برابر یک جنگ هشت ساله مقاومت کرده و یک میلیون کشته داده، به نظرم آنها نشان داده‌اند که مایلند در ارتباط با این برنامه که آن را مایه غرور ملی و در مواردی بقای ملی می‌دانند، سختی‌ها را تحمل کنند.» اوباما همچنین در مورد لغو تحریم‌‌‌ها گفت: «هنوز جزئیاتی وجود دارد که باید حل شود، اما معتقدم بر اساس تفاهم اولیه، ایران باید در مورد فردو و شمار سانتریفیوژها و ... گام‌های لازم را بردارد. در آن مرحله تحریم‌های سازمان ملل لغو می‌شوند. هرچند مجموعه‌ای از تحریم‌ها سر جایش می‌ماند.» او گفت که اگر موافقت‌نامه نقض شود آمریکا می‌تواند تحریم‌های معلق شده را برگرداند.

اطمینان خاطر اوباما به اسرائیل

این در شرایطی است که اختلافات اوباما با بنیامین نتانیاهو نخست‌وزیر افراطی اسرائیل بر سر برنامه هسته‌ای ایران به اوج خود رسیده است و موجب نگرانی سران و مردم این رژیم شده است. رئیس‌جمهور آمریکا در سخنان اخیرش به این نگرانی نیز اشاره کرد و گفت: «من به مردم اسرائیل می‌گویم که برای جلوگیری از دستیابی ایران به یک سلاح اتمی هیچ فرمولی و هیچ گزینه‌ای، موثرتر از ابتکار عمل و چارچوب دیپلماتیکی که ما پیشنهاد کرده‌ایم وجود ندارد و می‌توان این را نشان داد.» در ادامه او افزود: «من به آقای نتانیاهو احترام می‌گذارم و به آنها (اسرائیلی‌ها) حق می‌دهم که باید درباره ایران، کشوری که اسرائیل را تهدید به نابودی کرده و هولوکاست را انکار کرده است، نگران باشند. اگر در نتیجه اقداماتی که من انجام داده‌‌‌ام امنیت اسرائیل تضعیف شود این به منزله شکستی اساسی برای من و دوران ریاست جمهوری من محسوب خواهد شد.» رئیس‌جمهوری آمریکا دفاع از اسرائیل را وظیفه تزلزل‌ناپذیر آمریکا برشمرد و تاکید کرد که اگر ایران یا نیرویی دیگر در منطقه اسرائیل را تهدید کند، آمریکا در محل حاضر خواهد شد. با این وجود همان روزی که گفت‌وگوی رئیس‌جمهوری آمریکا با توماس فریدمن منتشر شد، نخست‌وزیر اسرائیل در میزگردهای مختلف تلویزیونی آمریکا بار دیگر توافق لوزان را بسیار بد توصیف کرد.

سند اسرائیلی نقص‌های تفاهم سوئیس

همزمان خبرگزاری آسوشیتدپرس از تهیه سندی به‌عنوان ارزیابی یا تحلیل رسمی اسرائیلی‌ها از تفاهم هسته‌ای لوزان خبر داده که در آن نقص‌ها و کاستی‌های این تفاهم از دید اسرائیل جمع‌آوری شده است.آسوشیتدپرس می‌گوید نسخه‌ای از این سند را که توسط مقام‌های دفتر بنیامین نتانیاهو، نخست‌وزیر اسرائیل تهیه شده، از طریق منبعی که نخواسته نامش فاش شود به دست آورده است. تهیه‌کنندگان این سند معتقدند ساز و کار پیش‌بینی شده در تفاهم سوئیس برای بازرسی از تاسیسات هسته‌ای ایران آن طور که غربی‌ها می‌گویند کامل و فراگیر نیست زیرا در آن به صراحت از عباراتی مانند هر جا و هر زمان برای بازرسی‌ها استفاده نشده است.

نارضایتی‌های داخلی در کشورهای عربی

همچنین به گزارش «ایسنا» اوباما در پاسخ به سوالی درباره حمایت واشنگتن از کشورهای عربی شامل عربستان در برابر ایران، گفت: «از هم‌پیمانان عرب خود دعوت کرده‌ام تا با آنها درباره ایران گفت‌وگو کنم.» او ادامه داد: «این کشورها با وجود تهدیدات خارجی با تهدیدات داخلی نیز مواجه هستند. اما بخشی از وظیفه ما این است که با این کشورها کار کنیم و به آنها بگوییم چطور می‌توانیم توانمندی‌های دفاعی شما را علیه تهدیدات خارجی تقویت کنیم و در عین حال چگونه می‌توانیم نظام سیاسی را در این کشورها تقویت کنیم.» رئیس‌جمهور آمریکا تاکید کرد که این کشورها با نارضایتی داخلی مواجه هستند. اگرچه گفتن این حرف‌ها دشوار است اما باید مطرح شود. رئیس‌جمهور آمریکا در نهایت چنین اظهار امیدواری کرد که اگر دو طرف به این توافق دیپلماتیک دست یابند می‌تواند نویدبخش عصر تازه‌ای در روابط آمریکا و ایران باشد و به همین اندازه مهم، در طول زمان، نویدبخش عصر تازه‌ای در روابط ایران با همسایگانش باشد.

تداوم تلاش جمهوری‌خواهان

با وجود انتشار بیانیه سوئیس و حمایت دولت آمریکا از آن، سناتورهای مخالف مذاکره با ایران تلاش‌های ضد ایرانی خود را همچنان در دستور کار دارند؛ در این باره سناتور جمهوری‌خواه باب کورکر، رئیس کمیته روابط خارجی سنا، چارچوب توافق شده با ایران در لوزان را محکوم نکرده اما گفته کمیته تحت نظر او کمتر از ۱۰ روز دیگر طرح بازبینی توافق نهایی با ایران را به بحث خواهد گذاشت. خبرگزاری رویترز گزارش داد که سناتور کورکر ابراز تمایل کرده است تا پیش از قضاوت در مورد هرگونه توافق با ایران، منتظر نهایی شدن تفاهم‌نامه لوزان باشد. این سناتور گفت که کمیته تحت نظر او طبق برنامه قبلی، در روز ۱۴ آوریل طرحی را به بحث خواهد گذشت که باراک اوباما رئیس‌جمهور آمریکا را ملزم می‌کند توافق نهایی با ایران را برای بازبینی و تصویب در اختیار کنگره بگذارد. کاخ سفید گفته هر طرحی در کنگره که ممکن است به مذاکرات با ایران صدمه بزند را وتو خواهد کرد. با این حال او تاکید کرده است قصد تخریب تفاهم با ایران را ندارد. همزمان اوباما در بخشی از گفت‌وگوی خود درباره تلاش سناتور باب کورکر و دیگر اعضای کنگره که خواهان اختیارات در توافق هسته‌ای با ایران هستند، بیان کرد: «امیدواری من این است که بتوانیم راهی پیدا کنیم که به کنگره اجازه دهد نظرات خود را بیان کند. اما در عین حال باید به ما اطمینان دهد که اگر به یک توافق خوب دست پیدا کردیم می‌توانیم به کار خود ادامه دهیم و آن را اجرا کنیم.»