سفر نفتی میراث‌دار چاوز به تهران
گروه دیپلماسی: با وجود اینکه محمود احمدی‌نژاد دیگر بر مسند قدرت نیست و هوگو چاوز برای همیشه در خاک آرمیده است، اما به‌نظر می‌رسد که روابط ایران و ونزوئلا همچنان تاریخی و دوستانه است. سفر یک روزه نیکلاس مادورو، رئیس‌جمهور ونزوئلا به تهران، اگرچه دیگر با گفتمان اعتدالی دولت حسن‌روحانی علیه امپریالیسم و تجدیدنظر در ساختار نظام بین‌الملل همخوانی ندارد، اما موضوعاتی چون همکاری‌های نفتی، اقتصادی و به‌خصوص حفظ حوزه نفوذ در آمریکای لاتین باعث شده تا همچنان این مسائل بر فرسنگ‌ها فاصله جغرافیایی میان دو کشور، بچربد و ارزش رفت‌و‌آمدهای سیاسی را داشته باشد. در واقع در چارچوب روابط رو به توسعه تهران و کاراکاس طی سال‌های اخیر، ایران از کشوری وارد‌کننده از آمریکای لاتین، به کشوری صادرکننده تبدیل شده است. در همین ارتباط رئیس‌جمهوری ونزوئلا صبح دیروز برای دیدار با مقامات ارشد ایران، وارد تهران شد و مورد استقبال مجید تخت روانچی معاون اروپا و آمریکای وزارت امور خارجه و محمدرضا نعمت زاده وزیر صنعت، معدن و تجارت قرار گرفت. مادورو در ادامه در مجموعه کاخ سعدآباد مورد استقبال رئیس‌جمهوری ایران قرار گرفت. روسای جمهور ایران و ونزوئلا با اشاره به آرمان‌ها، منافع و راهبردهای مشترک دو کشور نسبت به مسائل جهانی، منطقه‌ای و دوجانبه، بر توسعه و گسترش مناسبات اقتصادی، سیاسی و فرهنگی تهران- کاراکاس تاکید کردند. حسن روحانی در نشست مشترک با نیکولاس مادورو، با اشاره به روابط صمیمی و راهبردی دو کشور، گفت که توسعه روابط با کشورهای آمریکای لاتین از‌جمله ونزوئلا، از سیاست‌های دولت یازدهم است. به گزارش پایگاه اطلاع رسانی ریاست جمهوری، رئیس‌جمهوری ایران با ابراز خرسندی از حضور مادورو رئیس‌جمهوری ونزوئلا در تهران، آمادگی ایران را برای صدور کالا، خدمات فنی و مهندسی و سرمایه‌گذاری در ونزوئلا اعلام کرد و گفت: «امیدوارم با توافق‌های انجام شده در این سفر، شاهد توسعه تجارت و سرمایه‌گذاری، صادرات خدمات فنی و مهندسی، ایجاد صنایع دارویی، ادامه همکاری‌های دوجانبه در حوزه کشتی‌سازی و راه‌اندازی خط پرواز مشترک به منظور توسعه گردشگری باشیم. روحانی همچنین افزود: «جمهوری اسلامی ایران می‌تواند در زمینه مسکن، راه‌سازی، صنعت و محصولات غذایی و دارو، همکاری‌های لازم را با ونزوئلا به منظور رفع نیازهای این کشور داشته باشد.» رئیس‌جمهوری با تاکید بر اینکه در مسائل سیاسی و بین‌المللی، افکار و مواضع دو کشور نزدیک به یکدیگر است، خواستار همکاری‌های بیشتر دو کشور در عرصه سازمان‌های بین‌المللی، نظیر سازمان ملل متحد و سازمان کشورهای غیرمتعهد شد. رئیس شورای امنیت ملی کشور همچنین با اشاره به وضعیت بازار نفت، گفت: «بدون تردید همکاری کشورهای همسو در اوپک می‌تواند ضمن خنثی کردن برنامه‌های برخی قدرت‌ها علیه اوپک، به تثبیت قیمت قابل قبول برای نفت، در سال ۲۰۱۵ کمک کند.» رئیس‌جمهوری ونزوئلا نیز با اشاره به روابط خوب دو کشور در عرصه بین‌المللی و دوجانبه گفت: «ونزوئلا به دنبال گسترش روابط زیربنایی در همه زمینه‌ها به‌ویژه در عرصه اقتصادی و سیاسی با ایران است و این سفر می‌تواند روابط دوجانبه را در همه سطوح به بالاترین مرحله برساند.» نیکلاس مادورو با بیان اینکه تهران و کاراکاس در مبارزه با استکبار و تقویت بنیه اقتصادی دو کشور راهبردهای مشترکی دارند، خواستار تداوم حضور شرکت‌های ایرانی در حوزه ساخت مسکن، ایجاد صنایع دارویی و خودرو در کشورش شد. مادورو با اشاره به تحولات بازار نفت، خواستار همکاری کشورهای صادرکننده نفت برای بازگرداندن ثبات قیمت به این محصول استراتژیک شد. رئیس‌جمهوری ونزوئلا همچنین خواستار برقراری مجدد خط پروازی کاراکاس- تهران شد و گفت: «این خط پروازی می‌تواند زمینه آشنایی بیشتر ملت‌های دو کشور و نیز گسترش صدور محصولات را بیش از پیش فراهم آورد. خاطر‌نشان می‌شود که در سال ۲۰۰۷، ایران ایر، با همکاری کنویاسا، پرواز تهران-کاراکاس را از طریق دمشق برقرار ساخت.
سفر نفتی مادورو به ایران
انتشار خبر سفر نیکلاس مادورو رئیس‌جمهور ونزوئلا به کشورهای عضو اوپک در شرایطی است که روند سقوط قیمت نفت در بازارهای جهانی ادامه دارد. براساس اعلام دوچه بانک، ونزوئلا برای متعادل کردن بودجه خود در سال جاری میلادی به نفت بشکه‌ای ۱۱۷.۵ دلار احتیاج دارد. به گزارش «ایسنا»، رئیس‌جمهور ونزوئلا برای مذاکره درباره کاهش قیمت نفت قرار است پس از ایران، به عربستان و الجزایر سفر کند. کاهش قیمت نفت مشکلات زیادی را برای کشورهای تولیدکننده از جمله ونزوئلا که برای تامین بودجه خود به درآمدهای نفتی وابسته هستند، ایجاد کرده است. خبرگزاری ای‌وی‌ان اعلام کرد، مادورو در این سفر درباره کاهش قیمت نفت مذاکره خواهد کرد.
روابط در بستر تاریخ
به لحاظ تاریخی، ونزوئلا در سال ۱۳۴۶ اقدام به تاسیس سفارت در تهران نمود و اولین سفیر این کشور کار خود را در ایران آغاز کرد. در سال ۱۳۵۱ نیز سفارت ایران در کاراکاس افتتاح شد و به این ترتیب روابط سیاسی کامل بین دو کشور در سطح سفارت برقرار شد. از این زمان تا پیروزی انقلاب اسلامی، دو کشور خصوصا در اوپک دارای همکاری نزدیکی بودند. از سال ۱۳۵۷ تا سال ۱۳۷۷ روابط عادی بین دوکشور برقرار بود، اما از این سال به بعد با روی کار آمدن هوگو چاوز و انتخاب او بهعنوان رئیس‌جمهوری بولیواری ونزوئلا، فصل جدیدی در روابط فیمابین گشوده شد و با نزدیک‌تر شدن مواضع دو کشور به‌خصوص در عرصه بین‌المللی، به تدریج تحرک و پویایی بیشتری در مناسبات و همکاری‌های دوجانبه موجود، پدید آمد. هوگو چاوز، طی زمامداری خود ۱۰ بار به ایران سفر کرد و در مقابل، روسای جمهوری ایران هم طی این مدت ۹ بار از ونزوئلا رسما دیدار داشته‌اند. سیدمحمد خاتمی سه بار به ونزوئلا سفر کرد. در سفری که در سال ۲۰۰۵ به ونزوئلا داشت، چاوز نشان «اُردِن دِل لیبِرتادور» را به او اعطا کرد و او را مبارزی خستگی‌ناپذیر برای همه نهضت‌های راستین در جهان خواند. محمود احمدی‌نژاد نیز ۶ بار به کاراکاس سفر کرد که آخرین آن، سفر پرحاشیه‌ای بود که برای شرکت در مراسم تشییع چاوز رئیس‌جمهور فقید این کشور در اسفند ۱۳۹۱ انجام داد. احمدی‌نژاد به مناسبت درگذشت چاوز گفت که او زنده است تا عدالت و عشق و آزادی زنده است. او در ادامه گفت: تردید ندارم که او بازخواهد گشت و به همراه همه صالحان و حضرت مسیح (ع) و تنها باقیمانده از نسل پاکان، انسان کامل، خواهد آمد و جامعه بشری را در استقرار صلح و عدالت کامل و مهربانی و کمال یاری خواهد کرد. پیامی که با انتقادهای داخلی زیادی از سوی محافل اصولگرا روبه‌رو شد. در چهار سال اول ریاست جمهوری محمود احمدی‌نژاد، ایران ۶ سفارتخانه جدید در آمریکای لاتین تاسیس کرد. در پرتو اراده سیاسی طرفین، تاکنون گام‌هایی در راستای همکاری‌های سیاسی، اقتصادی و فرهنگی دوجانبه بر‌داشته شده که تجلی آن را می‌توان در قرار‌دادهای متعدد همکاری‌های علمی، فرهنگی و اقتصادی (خصوصا در بخش‌های خودروسازی، ساخت تراکتورو ماشین‌آلات کشاورزی، سیمان، صنایع دریایی، انرژی، نفت، پتروشیمی، صنایع شیر، لبنیات و غذایی، ساخت مسکن، صنایع پلاستیک، صنایع کوچک و متوسط، صدور خدمات فنی و مهندسی و همکاری‌های مالی و سرمایه‌گذاری) مشاهده کرد. در همین چارچوب و طی سفر سال ۱۳۸۸ چاوز به ایران، بانک مشترک دو کشور افتتاح شد. در بخش اقدامات فرهنگی هم می‌توان به نام‌گذاری خیابان‌هایی در دو پایتخت به نام یکدیگر اشاره کرد. به همین منظور، مجسمه حکیم عمر خیام در محل کتابخانه ملی و در جوار مقبره سیمون بولیوار نصب و خیابان تهران در کاراکاس به‌طور رسمی افتتاح شد. سپس در راستای عمل متقابل، خیابان و مجسمه سیمون بولیوار در تهران به‌وسیله چاوز در آبان‌ماه ۱۳۸۳پرده‌برداری شد و همزمان تمبر مشترک دو کشور انتشار یافت.
اتحاد علیه آمریکا
چاوز بعد از پیروزی در انتخابات ریاست‌جمهوری در سال ۱۹۹۸ میلادی، تلاش کرد تا سیاست خارجی مستقلانه‌ای را در منطقه آمریکای لاتین و درست در نقطه مقابل واشنگتن دنبال کند. هوگو چاوز و سیدمحمد خاتمی رئیس‌جمهور اصلاح‌طلب جمهوری اسلامی ایران که سیاست خارجی تنش‌زدایی را با غرب در پیش گرفته بود، پایه روابط نزدیک بین تهران و کاراکاس را ریختند، زیرا در آن سال‌ها قیمت نفت به دلیل بحران مالی و اقتصادی در منطقه آسیای جنوب شرقی به شدت کاهش یافته و به حدود ۸ تا ۱۰ دلار در بشکه رسیده بود. اما اوج رابطه دو کشور پس از سال ۲۰۰۵ میلادی و جانشین شدن «محمود احمدی‌نژاد» به جای سیدمحمد خاتمی بود. این دو رئیس‌جمهور علاوه بر اینکه دوستان نزدیکی بودند، اهداف مشترکی مانند مقابله با امپریالیسم آمریکا، جهان چند قطبی و تغییر در ساختار سازمان ملل متحد به ویژه شورای امنیت را دنبال می‌کردند. بسیاری از کشورهای غربی به ویژه آمریکا مدعی بودند که ایران با کمک ونزوئلا، تحریم‌های یکجانبه آمریکا و اتحادیه اروپا را نقض کرده و از آنها عبور می‌کند. همچنین گفته شد که رئیس‌جمهور سابق ونزوئلا نقشی مهم در دستیابی تهران و بوئنوس آیرس به تفاهم نامه‌ای برای تشکیل یک کمیته حقیقت یاب به منظور پایان دادن به مساله انفجار مرکز همیاری یهودیان آرژانتین در سال ۱۹۹۴ میلادی داشته است. در سال ۲۰۰۶، رسانه‌های ایرانی گزارش‌هایی مبنی بر علاقه ونزوئلا به فروش ۲۱ فروند جنگنده فالکون اف۱۶ به ایران منتشر کردند. این شایعه‌ها توسط یکی از مشاوران هوگو چاوز به‌صورت ضمنی تایید شد. در پاسخ به این اظهارات، شان مک کورمک، سخنگوی وقت وزارت خارجه آمریکا به ونزوئلا هشدار داد که بدون اجازه کتبی ایالات متحده، ونزوئلا نمی‌تواند این تجهیزات نظامی- در اینجا جنگنده‌های اف ۱۶- را به کشوری ثالث منتقل کند. چاوز همچنین در دیدار سال ۲۰۱۰ از ایران، تهدیدهای حمله نظامی علیه ایران توسط چند کشور را محکوم کرد و گفت ما می‌دانیم که آنها نمی‌توانند انقلاب اسلامی را ناکام بگذارند. او گفت که باید برای رفع چنین تهدیدهای علنی اتحاد راهبردی را در زمینه‌های سیاسی، اقتصادی، فناوری، انرژی و اجتماعی تقویت کنیم. محمود احمدی‌نژاد نیز از ایده اتحاد راهبردی حمایت کرد و افزود که ما متحدیم و مصمم هستیم تا ناعدالتی‌ای را که بر جهان حاکم است پایان دهیم و آن را با نظم نوین جهانی مبتنی بر عدالت جایگزین کنیم. احمدی‌نژاد همچنین گفت که ایران و ونزوئلا بر این باورند که تنها نتیجه قلدربازی‌های امپریالیسم در سرتاسر جهان و بالاخص در آمریکای جنوبی، سقوط هر چه سریع‌تر قدرت‌های امپریالیستی خواهد بود. اما مرگ ناگهانی چاوز در ۲۰۱۳ و پایان ریاست جمهوری محمود احمدی‌نژاد، شرایط را تغییر داد.
به‌خصوص که روی کارآمدن دولت حسن روحانی با شعار عقلانیت و اعتدال و پیگیری سیاست تنش‌زدایی نشان داد که میراث معنوی چاوز-احمدی‌نژاد بهعنوان دو متحد دوردست در مقطع کنونی دیگر خریداری ندارد. علاوه بر این موضوع باید گفت که بهبود روابط کوبا با آمریکا در چند هفته گذشته نیز مساله‌ای است که به زعم کارشناسان می‌تواند گفتمان چپ را در آمریکای لاتین با وضعیت جدیدی روبه‌رو سازد. به‌نظر می‌رسد که در مقطع کنونی آنچه که بیش از همه برای ایران مهم است، همکاری‌ها و تبادلات اقتصادی، همراهی کشورهای همسو در اوپک و حفظ نفوذ ایران در آمریکای لاتین است که می‌تواند بخشی از گفتمان سیاست خارجی دولت یازدهم در تعامل بهتر با کشورهای جهان باشد.
ارسال نظر