تلاش همه طرف‌ها برای دستیابی به توافق نهایی

دور چهارم مذاکرات هسته‏ای میان ایران و گروه ۱+۵ به‌منظور تهیه پیش‌نویس توافق‌نامه جامع روز چهارشنبه با نشست افتتاحیه هیات‌های مذاکره‌کننده به سرپرستی محمدجواد ظریف، وزیر امور خارجه ایران و کاترین اشتون، مسوول سیاست خارجی اتحادیه اروپا، آغاز شد و پس از نیم ساعت، پایان یافت. این در شرایطی است که ظریف و اشتون، شامگاه سه‌شنبه در یک شام کاری در دفتر نمایندگی ایران در مقر سازمان ملل در وین شرکت کردند. وزیر خارجه ایران این دیدار را «خوب و سازنده» توصیف کرد. در عین حال مایکل مان، سخنگوی مسوول سیاست خارجی اتحادیه اروپایی در رابطه با نشست ابتدایی ظریف و اشتون، این مباحث مقدماتی را سازنده خواند و با بیان اینکه جمهوری اسلامی ایران و ۶کشور عضو گروه ۱+۵ مصمم به رسیدن به توافق نهایی هستند، گفت: «هر دو طرف تاکنون به تمامی تعهدات خود عمل کرده‎اند.» همچنین چهارشنبه شب، ساعت هفت به وقت تهران، ظریف و اشتون برای شروع نگارش پیش‌نویس توافق جامع در هتل کوبورک محل اقامت هیات‌های مذاکره‌کننده دیدار کردند. به گزارش «ایسنا»،‌ قرار است در هر مرحله، روند به اطلاع و مشورت هیات‌های مذاکره‌کننده ۱+۵ برسد. ویرگول، محل اختلاف

وزیر خارجه ایران پس از دیدار نخست با اشتون گفت: طرفین در این دیدار تاکید کرده‌اند که باید به‌ طور مشترک، روند کار را پیش ببرند و به مسائل رسیدگی کنند. ظریف گفت: «ضروری است دو طرف با اطمینان از روش برخورد طرف مقابل و اعتماد به‌ نفس وارد مذاکره شوند و فکر می‌کنم جلسه امشب چارچوب مناسبی را برای پیش بردن کار فراهم کرد.»

پیش از این مقرر شده بود که در این دور مذاکرات، نگارش پیش‌نویس توافق‌نامه جامع هسته‎ای میان ایران و قدرت‌های جهانی آغاز شود، امری که مذاکره‌کنندگان ایرانی و غربی از آن به‌عنوان مرحله‌ای سخت در مذاکرات نام برده‌اند.

محمدجواد ظریف نیز به اختلافات غیرقابل پیش‌بینی اشاره می‌کند که امکان دارد هنگام نگارش توافق‌نامه بروز پیدا کند و می‌گوید: «وقتی وارد نگارش متن می‌شویم، ممکن است یک نقطه و ویرگول هم محل اختلاف باشد و قابل پیش‌بینی نیست. به همین دلیل به جز نشست اردیبهشت، سه نشست دیگر در سطح سیاسی خواهیم داشت.» به گفته او، امکان دارد وزرای خارجه ایران و گروه ۱+۵ اواخر خرداد و اوایل تیر، نشستی با یکدیگر برگزار کنند، ضمن آنکه طرفین تصمیم گرفته‌اند برنامه‌های خود را در نیمه دوم تیرماه، خالی بگذارند تا اگر نیازی باشد، تمام وقت به مذاکره بپردازند، اما تا وقتی مرحله نگارش توافق‌نامه آغاز نشود، ماجرا روشن نیست.

ایران و قدرت‌های جهانی مطابق توافق‌نامه موقت ژنو که آذرماه گذشته منعقد شد، باید تا ۲۹ تیر به توافق نهایی برای حل و فصل پرونده هسته‎ای ایران دست پیدا کنند. همچنین رئیس هیات مذاکره‌کننده ایران با تاکید بر این که «ما هیچ چیز جز حقوق‌مان نمی‌خواهیم و از آن کوتاه نمی‌آییم»، افزود: «ما دنبال سلاح اتمی نبوده و نیستیم و آن را برای امنیت‌مان مفید نمی‌دانیم و مشکلی نداریم که برای دنیا مشخص شود که ما دنبال سلاح هسته‌ای نیستیم.» او درباره مساله موشکی ایران و طرح آن در مذاکرات هسته‌ای با بیان اینکه در دیدار دوجانبه با خانم اشتون این مساله مطرح نشد، تاکید کرد: «بحث دفاع ایران و امکانات دفاعی ما موضوع مذاکره‌ نخواهد بود.» وزیر خارجه ایران در نهایت از تلاش دو طرف برای پایان دادن به کار توافق جامع سخن گفت تا دیگر نیاز نباشد درباره تمدید مذاکرات، مذاکره کنند. دور جدید مذاکرات ایران و گروه ۱+۵، متشکل از ایالات‌متحده، بریتانیا، فرانسه، روسیه، چین و آلمان روز چهارشنبه، ۲۴ اردیبهشت، در وین آغاز شد و تا روز جمعه ادامه خواهد داشت.

بحران اوکراین تاثیری بر مذاکرات ندارد

همچنین با وجودی که پیش از آغاز مذاکرات بسیاری از کارشناسان این مسئله را مطرح کرده بودند که ممکن است تنش جاری میان مسکو و واشنگتن بر سر بحران اوکراین، فضای مذاکرات هسته‎ای ایران و ۱+۵ را تحت تاثیر قرار دهد، اما یک مقام آگاه که خواست نامش فاش نشود با اشاره به روند مذاکرات ایران و ۱+۵، هر گونه تاثیر منفی تنش‌های موجود میان آمریکا و روسیه بر سر بحران اوکراین بر این دور از مذاکرات هسته‌ای با ایران را رد کرد.

به گزارش شینهوا، این مقام آگاه گفت: «در این دور از مذاکرات نیز همانند دورهای پیشین مذاکرات، هیات روسی با هیات آمریکایی در قالب ۱+۵ همکاری می‏کنند.»

مایکل مان، سخنگوی مسوول سیاست خارجی اتحادیه اروپا، نیز در مورد تاثیر وضعیت اوکراین بر مذاکرات هسته‌ای گفت: «هیات روسی، یک عضو خوب، فعال و قابل اتکا از گروه ۱+۵ بوده و این روند همچنان ادامه دارد.»

تصمیم سخت

پیش از آغاز رسمی مذاکرات هسته‏ای و پس از شام کاری و دیدار ظریف و اشتون، عباس عراقچی، عضو تیم مذاکره‌کننده هسته‎ای ایران، درباره دیدار انجام‌شده گفت: این دیدار درباره نحوه شروع مذاکرات برای نگارش متن بود و توافقاتی نیز حاصل شد. به گزارش «ایسنا»، عراقچی با تاکید بر حضور نیافتن وزیران خارجه ۱+۵ در این دور از مذاکرات، گفت: «در دورهای بعدی اگر در مقطعی لازم باشد، برای برخی تصمیمات که به حضور مقامات ارشد سیاسی نیاز دارد، وزیران خارجه کشورهای دیگر هم به مذاکرات ملحق می‏شوند.»

همچنین این دیپلمات ارشد ایران، درباره غنی‌سازی و احتمال شکست مذاکرات به خاطر اختلاف نظر در این بحث تاکید کرد: «ما طیف مختلفی از مسائل را داریم که درباره هر یک راه‌حل‎هایی مطرح و بحث شده و در این باره هم سعی شده در هر موضوعی ازجمله غنی‌سازی به دیدگاه مشترک برسیم.»

او در عین حال از امکان مذاکره دوجانبه با هیات آمریکایی سخن گفت؛ زیرا به گفته عراقچی، آمریکایی‎ها بیشترین تحریم‎های یک‌جانبه را علیه ایران داشته‎اند.

از دیگر سو، عراقچی از برخی اختلافات ۱۳‌گانه در مذاکرات برای توافق نهایی خبر داد و گفت: «موضوعات مورد مذاکره بیشتر راجع به همین اختلافات است؛ برای برخی راه‌حل پیشنهاد شده و برای برخی یا گزینه کم است یا هنوز پیدا نشده است.»

معاون ظریف در واکنش به این سخنان جان کری که گفته بود ایران باید تصمیمات سخت اتخاذ کند، تاکید کرد که اگر قرار است کسی تصمیم سخت بگیرد، این آمریکایی‏ها هستند که باید خود را از تصمیماتی که بر اساس توهمات است، رها کنند. عراقچی افزود: «تصمیم سختی که آنها باید بگیرند این است که در تعامل با کشورهای دیگر استفاده از ابزارهای تهدید و تحریم را کنار بگذارند.»او ابراز امیدواری کرد آمریکایی‎ها این رویکرد را در مذاکرات وین و درباره توافق نهایی داشته باشند.

مایکل مان: مذاکرات سازنده بود

به دنبال پایان یافتن دور اول مذاکرات ایران و گروه ۱+۵، مایکل مان، سخنگوی مسوول سیاست خارجی اتحادیه اروپایی این مباحث مقدماتی را سازنده خواند و از رایزنی‎های داخلی هیات‏های مذاکره‌کننده گروه ۱+۵ پیش از آغاز دور دوم گفت‌وگوها خبر داد. به گزارش فارس، سخنگوی کاترین اشتون مسوول سیاست خارجی اتحادیه اروپا بعد از نشست افتتاحیه چهارمین دور مذاکرات ایران و گروه ۱+۵ که به ریاست ظریف و اشتون در مقر سازمان ملل در وین به مدت نیم ساعت برگزار شد، در جمع خبرنگاران حضور یافت و بدون اینکه به جزئیات مواردی که قرار است در این دور از مذاکرات بحث شود، اشاره‎ای کند گفت که هدف این مذاکرات دستیابی به راه‌حل جامع هسته‎ای است و طرفین تمام تلاش خود را در این زمینه انجام می‏دهند.

او تاکید کرد: «ما در مورد اینکه چه موضوعاتی در مذاکرات مطرح می شود به صورت عمومی سخن نمی‎گوییم، اما موضوعاتی همچون تاسیسات هسته‎ای اراک، غنی‌سازی و شفاف‌سازی در فعالیت‎های هسته‏ای در مذاکرات مطرح و در مورد آن بحث شده و برخی از مسائل دیگر هم وجود دارد که باید به صورت یک بسته به آن نگاه شود.» مایکل مان همچنین اضافه کرد؛ «ما وارد فاز جدیدی از مذاکرات شده‏ایم.» از دیگر سو مان در پاسخ به این پرسش خبرنگار اعزامی ایرنا به وین که به طور مشخص گروه ۱+۵ در خصوص انجام تعهدات خود به جز آزادسازی اموال بلوکه شده ایران چه اقداماتی انجام داده است، گفت: «من در این زمینه هیچ مشکلی نمی‎بینم و همان طوری که گفتم هر دو طرف به طور کامل به تعهدات خود عمل کرده‏اند.» سخنگوی اشتون که به صورت خیلی مختصر و دیپلماتیک به سوالات خبرنگاران پاسخ می‎داد، در ادامه با اشاره به مذاکرات وین ۴ گفت: «این مرحله از گفت‌وگوها حاوی بحث در مورد موضوعاتی است که اجزای شکل دهنده توافق نهایی را شامل می‌شوند.»

حضور زمانی‌نیا و ممتاز در مذاکرات

از دیگر اخبار ارسالی از وین درباره مذاکرات جاری هسته‏ای حضور جمشید ممتاز و امیرحسین زمانی‌نیا برخلاف اعلام قبلی مسوولان ایران، به همراه دیگر اعضا در مذاکرات روز نخست ایران و ۱+۵ بود.

به گزارش ایسنا، پیش از این از سوی مسوولان مذاکره‌کننده اعلام شده بود، تیم مشورتی حقوقی که در آن جمشید ممتاز از حقوقدانان برجسته کشور حضور دارد، قرار است فقط به تیم مشورت دهند اما در نشست افتتاحیه علاوه‌بر امیرحسین زمانی‌نیا، جمشید ممتاز نیز حضور داشت.

تیم مذاکره‌کننده هسته‎ای ایران، یک تیم کارشناسی شامل حقوقدان، سیاستمدار و کارشناس است.

عمده افراد حاضر در تیم فعلی از اعضای با سابقه و قدیمی وزارت امورخارجه انتخاب شده‏اند. همچنین تقریبا تمامی اعضای این تیم سابقه تحصیل در دانشگاه‎های معتبر دنیا را دارند. همچنان‌که جمشید ممتاز، دکترای حقوق بین‌الملل و حقوق عمومی از دانشگاه پاریس را در کارنامه خود دارد، عضو هیات علمی دانشکده حقوق دانشگاه پاریس و استاد تمام حقوق دانشگاه تهران است. ممتاز همچنین از اعضای شورای آکادمی حقوق بین‌الملل لاهه است. امیرحسین زمانی نیا نیز کارشناسی حقوق قضایی از دانشگاه قم و فوق لیسانس علوم سیاسی از دانشگاه کالیفرنیا را دارد.

مذاکرات هسته‌ای دشوار

از دیگر سو لوران فابیوس، وزیر امور خارجه فرانسه در آستانه برگزاری مذاکرات هسته‎ای ایران و گروه ۱+۵ در وین، مذاکرات را دشوار خواند و اعلام کرد که فرانسه در خصوص تعهد ایران به مفاد توافق هسته‎ای بسیار هوشیار است.

به گزارش خبرگزاری فارس فابیوس که مقابل یک نهاد یهودی آمریکایی در واشنگتن به زبان انگلیسی سخن می‎گفت، در اظهاراتی اعلام کرد: «موضع ما کاملا شفاف است. در خصوص آنچه به ایران مربوط می‌شود، ما به قدرت هسته‌ای غیرنظامی «آری» می‎گوییم؛ اما به بمب اتم «نه مطلق» می‏گوییم.» فرانسه ازجمله سرسخت‌ترین اعضای ۱+۵ در خصوص توافق موقت ۶ ماهه در نشست نوامبر گذشته ژنو بود. وزیر خارجه فرانسه با تاکید بر این مساله که خط مشی آنها مشخص است، گفت: «تنها یک رویکرد سختگیرانه این امکان را به‎وجود می‎آورد که تایید کنیم اهداف برنامه هسته‎ای ایران منحصرا صلح آمیز است.» خبرگزاری فرانسه در پایان نوشت سه جلسه ابتدایی مذاکرات حس خوش‌بینی را در میان اعضای گروه ۱+۵ که فرانسه کم اشتیاق‌ترین و آمریکا مشتاق‌ترین اعضای آن برای حصول توافق نهایی بودند، به وجود آورد.

اطمینان دادن هیگل به هم‌پیمانان آمریکا

در عین حال همزمان با پیشرفت مذاکرات هسته‎ای ایران و۶ قدرت جهانی، بر نگرانی برخی کشورهای عربی منطقه افزوده می‏شود.

این کشورها نگران افزایش نفوذ ایران در منطقه و همچنین امتیازهایی هستند که غرب طی مذاکرات به ایران خواهد داد.

در این راستا، با آغاز چهارمین دور مذاکرات هسته‏ای چاک هیگل، وزیر دفاع آمریکا به هم‌پیمانان آمریکا در خلیج‌فارس وعده داد توافق هسته‎ای ایران و ۱+۵، امنیت آنها را تضعیف نمی‏کند. به گزارش خبرگزاری فارس به نقل از آسوشیتدپرس، هیگل در آغاز یک کنفرانس با شرکای عربی آمریکا در خلیج‌فارس اعلام کرد که واشنگتن در خصوص پیشرفت‎های این هفته در پیش‌نویس توافق جامع بین ایران و ۱+۵ در وین امیدوار است او تاکید کرد که مذاکرات با ایران تحت هیچ شرایطی امنیت کشورهای خلیج‌فارس را فدای امتیازاتی که به برنامه هسته‎ای ایران داده می‏شود، نمی‏کند. وزیر دفاع آمریکا ادامه داد که صرف‌نظر از مذاکرات ایران، آمریکا ایستاده و آمادگی دارد تا تضمین دهد که ایران به سلاح هسته‏ای دست پیدا نمی‎کند و حدود ۳۵ هزار نظامی آمریکا در منطقه خلیج‌فارس حضور دارند.

ادعاهای تکراری نتانیاهو

ادعاهای عجیب و غریب و فضاسازی‏های مقامات رژیم صهیونیستی درباره ایران و برنامه هسته‏ای کشور، به ویژه در آستانه گفت‌وگوهای هسته‏ای تبدیل به یک روند تکراری شده است.

این بار نیز نخست‌وزیر رژیم صهیونیستی در سفرش به توکیو همزمان با آغاز دور جدید مذاکرات ایران و گروه ۱+۵ در یک گفت‌وگوی خبری مدعی شد ایران تکنولوژی هسته‌ای‌اش را با کره شمالی به اشتراک می‌گذارد.

به گزارش «ایسنا»، بنیامین نتانیاهو، ‌نخست‌وزیر رژیم صهیونیستی در طول سفرش به توکیو پایتخت ژاپن با شینزوآبه، همتای ژاپنی‌اش و دیگر مقامات این کشور دیدار کرد و در گفت‌وگو با روزنامه ماینیچی شیمبون در پاسخ به این سوال که آیا پیونگ‌یانگ تکنولوژی مربوط به فعالیت‌های هسته‌ای و توسعه موشک را از ایران دریافت می‌کند یا نه گفت: «بله، مساله دقیقا همین است.»

به نوشته روزنامه تایمز آو اسرائیل، نخست‌وزیر رژیم صهیونیستی روز سه‌شنبه در یک گفت‌وگوی خبری، بار دیگر بر ادعاهای پیشین خود مبنی‌بر تلاش ایران برای دستیابی به سلاح هسته‌ای تاکید کرد و گفت که ایران از توافق هسته‌ای به‌عنوان یک تاکتیک گمراه‌کننده استفاده می‌کند تا بتواند توجه جهان را از حمله به اسرائیل منحرف کند. بنیامین نتانیاهو همچنین در دیدار با وزیر خارجه ژاپن، ایران و کره شمالی را کشورهایی خطرناک خواند و گفت: «ما شاهد یک خطر و چالش هستیم که توسط یک کشور خودسر به وجود آمده که خود را با سلاح هسته‌ای مجهز کرده است. در اینجا تهدید علیه شما، کره شمالی است.»