ریاض تماس‌های سری با تهران را تایید کرد

گروه دیپلماسی: پس از آنکه پایگاه خبری «النشره» لبنان از برگزاری نشست‌های مشترک بین مقامات ایران و عربستان خبر داد و مدعی شد که موضوع انتخاب رئیس‌جمهوری لبنان در قلب مذاکرات جاری بین تهران و ریاض قرار دارد؛ در تازه‌ترین تحول در این زمینه، عربستان سعودی تماس‌های سری بین این کشور با ایران از طریق عمان را تایید کرد. بر اساس گزارش پایگاه خبری «النشره» لبنان، «عبدالله بن عبدالعزیز» پادشاه عربستان سعودی از شاهزاده «عبدالعزیزبن عبدالله عبدالعزیز» فرزند خود و معاون وزیر امورخارجه خواسته است به تماس‌های سری با ایران که از طریق «یوسف‌بن‌علوی» وزیر‌خارجه عمان در جریان است، پایان دهد. به گزارش خبرگزاری تسنیم، براساس گزارش رسانه‌های عربستان، پادشاه عربستان تاکید دارد که قبل از برداشتن گام‌های بیشتر در این روابط، تهران موضعی قاطعانه درخصوص ارتباط با حوثی‌ها در یمن اتخاذ کند و حمایت از آنها را متوقف کند.» دولت ریاض حوثی‌های شیعه یمن را تهدیدی فزاینده بر ثبات و امنیت عربستان تلقی و ادعا می‌کند: این گروه ارتش منظمی که مجهز به ده‌ها موشک دوش پرتاب ضد هواپیما و صدها سامانه موشک ضد تانک است، تشکیل داده است.

به موازات اخبار رایزنی‌های سیاسی در سطح منطقه و لبنان برای انتخاب رئیس‌جمهور، برخی رسانه‌های منطقه از رایزنی‌های مستقیم و غیر‌مستقیم میان ایران و عربستان، دو بازیگر منطقه و موثر در عرصه سیاسی لبنان خبر دادند؛ موضوعی که در سطح رسمی نه تایید شد نه تکذیب.

پیش از این یوسف‌بن‌علوی وزیر‌خارجه عمان در گفت‌وگو با روزنامه الحیاه چاپ لندن، وجود میانجیگری بین تهران و ریاض را تکذیب و تاکید کرده بود که ایران و عربستان نیازی به وساطت ندارند؛ اما مسقط حاضر است، میان دو کشور وساطت کند.

همزمان منابع سعودی پیگیر تماس‌های تهران -ریاض به روزنامه «الجمهوریه» گفته‌اند: میانجیگر عمانی در متقاعد کردن تهران به اتخاذ موضعی مشابه موفق نبوده است؛ زیرا ایرانی‌ها شرط کرده‌اند که برای موافقت با برخی خواسته‌های عربستان، ریاض باید سبد کاملی از شروط ایران را بپذیرد. بر اساس ادعای عربستان، بحران بی‌اعتمادی بین دو کشور نیازمند این است که تهران سیگنال مثبتی را ارسال کند تا میزان آمادگی خود را برای ایجاد یک راه‌حل فراگیر در سایه تردیدهای عربستان به جدیت ایران در این باره نشان دهد.

هنوز روشن نیست که چنین تماس‌هایی برقرار شده است یا خیر؛ اما به گفته برخی ناظران سیاسی، عربستان سعودی و محافل رسانه‌ای وابسته به آن در لبنان تلاش می‌کنند شکست خود در سوریه و عراق و همچنین ناکامی و ناتوانی خود در لبنان را به شایعاتی مثل مذاکرات محرمانه ایران و عربستان پیوند بزنند؛ امری که هنوز روشن نیست چقدر صحت دارد.

از طرف دیگر -بر اساس همین گزارش- محافل دیپلماتیک عربی پیش‌بینی می‌کنند که رایزنی‌های جدی‌تر برای انتخاب رئیس‌جمهور لبنان، بعد از جلسه پنج‌شنبه آتی دنبال خواهد شد و احتمال می‌دهند که هنوز امکان موفقیت تماس‌های ایران و عربستان وجود دارد.

از سوی دیگر، موضوع تمایل آمریکا به بهبود روابط ایران و عربستان در منابع دیپلماتیک نیز انعکاس پیدا کرده است. پیش‌تر منابع نزدیک به خاندان آل سعود مدعی شده بودند که پادشاه عربستان به پیشنهاد رئیس‌جمهور آمریکا سیاست جدیدی در قبال ایران اتخاذ کرده و تاکنون سه دور مذاکره میان ریاض و تهران با حضور یوسف‌الادریسی جانشین بندر بن سلطان در دستگاه اطلاعات عربستان، برگزار شده است. در این زمینه روزنامه لبنانی الدیار به نقل از منابع دیپلماتیک مدعی شده بود که تمایل اخیر سعودی‌ها برای گشایش در برابر ایران و حمایت از آنچه این منابع، آن را «جریان معتدل به ریاست حسن روحانی» نامیدند، براساس توصیه باراک اوباما رئیس‌جمهوری آمریکا است.

السفیر دیگر روزنامه لبنانی نیز از برگزاری سلسله نشست‌هایی میان مسوولان ایرانی و عبدالرحمن الشهری سفیر عربستان در تهران به‌منظور فراهم‌کردن مقدمات سفر مقامات ایرانی به ریاض خبر داده بود. به گفته این منابع از زمان انتصاب الشهری، سفیر جدید عربستان در تهران در فوریه گذشته تا به حال، نشست‌های دوره‌ای میان او و مسوولان ایرانی برگزار شده است. سفیر عراق در آمریکا نیز بر این عقیده است که از سرگیری روابط تهران- ریاض تاثیر بارزی بر سوریه خواهد داشت که به‌طور غیر‌مستقیم عراق را نیز تحت تاثیر خود قرار داده است.

به‌نظر می‌رسد که همچنان مقامات سعودی آمادگی لازم را برای گفت‌و‌گوهای دوجانبه نداشته باشند. موضوعی که حسن روحانی رئیس‌جمهوری ایران نیز در گفت‌وگوی تلویزیونی خود به آن اشاره کرده و گفت: «مانعی برای روابط از سوی ایران وجود ندارد و مشکل عربستان در ارتباط با منطقه است که امیدواریم آنها شرایط منطقه را درک کرده و بدانند که راه‌حل مسائل منطقه، برادری، صلح، امنیت و مقابله با تروریسم است؛ در این صورت مشکلی برای روابط نخواهیم داشت.»

در مقابل اما برخلاف آماده نبودن مقامات ریاض برای تن دادن به گفت‌و‌گوهای دوجانبه، اعلام آمادگی مقامات عربی منطقه برای میانجیگری میان ایران و عربستان در ماه‌های اخیر موضوعی است که نشان از تمایل دیگر همسایگان به نزدیک شدن روابط تهران و ریاض به‌عنوان دو قدرت تاثیرگذار در منطقه و جهان اسلام است. از اعلام آمادگی مسقط تا آمادگی وزیر امور خارجه کویت برای میانجیگری میان تهران و ریاض که باید منتظر ماند و روند تحولات آتی را در روابط دو کشور را به نظاره نشست.

سفر وزیر دفاع آمریکا به عربستان و اسرائیل با موضوع ایران

همزمان با این تحولات، وزیر دفاع ایالات‌متحده قرار است هفته آینده برای گفت‌وگو درخصوص مسائل امنیتی، از جمله مساله دفاع هوایی و موشکی به عربستان سعودی، اردن و اسرائیل سفر کند. به گزارش خبرگزاری فرانسه، انتظار می‌رود که محورهای اصلی گفت‌وگوهای چاک هیگل در این سفر بر برنامه هسته‌ای ایران و جنگ داخلی سوریه متمرکز باشد.

بنا به گزارش این خبرگزاری، جان‌کربی، معاون مطبوعاتی وزارت دفاع آمریکا، در یک نشست خبری گفت: «این سومین سفر وزیر دفاع آمریکا به خاورمیانه طی ماه‌های اخیر است و هدف از آن پیشبرد راهبرد منطقه‌ای آمریکا در این منطقه است.»

او افزود: «این سفر بخشی از تلاش‌های ما برای همکاری با هم‌پیمانان و شرکای خود در منطقه است تا از طریق این تلاش‌ها، در زمینه حل‌و‌فصل چالش‌های مشترک امنیتی به هماهنگی بیشتری دست پیدا کنیم.» کشورهای عرب حوزه خلیج‌فارس و به‌ویژه عربستان نسبت به توافق موقت هسته‌ای قدرت‌های غربی با ایران ابراز نگرانی می‌کنند و مقامات آمریکایی مدتی است که می‌کوشند، از شدت این نگرانی بکاهند.

معاون مطبوعاتی وزارت دفاع آمریکا تاکید کرد که «این دیدار به چاک هیگل فرصت می‌دهد تا بار دیگر بر تعهدات امنیتی ایالات‌متحده در منطقه تاکید کند. این نخستین جلسه مشترک وزیر دفاع آمریکا با همتایان خود از کشورهای شورای همکاری خلیج‌فارس از سال ۲۰۰۸ به این‌ سو است.»

به گفته جان کربی، موضوع هماهنگی بیشتر «در زمینه دفاع هوایی و موشکی، امنیت دریایی، و دفاع سایبری» از محورهای جلسه پیش‌روی وزرای یادشده خواهد بود. چاک هیگل قرار است پس از این جلسه به اردن سفر کرده و در دیدار با همتای اردنی خود درخصوص جنگ داخلی سوریه بحث و تبادل نظر داشته باشد.

وزیر دفاع آمریکا در پایان سفر خود به منطقه به اسرائیل رفته و در دیدار با رئیس‌جمهور، نخست‌وزیر و وزیر دفاع این کشور در مورد موضوعاتی چون تقویت دفاع موشکی اسرائیل گفت‌وگو خواهد داشت.