حسن بهشتی پور* فضای فعلی میان کشورهای مذاکره‌کننده هسته‎ای؛ یعنی ایران و گروه ۱+۵ به صورتی است که به نظر می‎رسد دور سوم مذاکرات در ژنو به نتیجه برسد؛ مگر اینکه اسرائیل بخواهد کارشکنی‎های جدیدی را علیه ایران آغاز کند. اکنون ایران و کشورهای مقابل در گروه ۱+۵ در رابطه با جزئیات، تفاهم بسیاری حاصل کرده‎اند. در حقیقت می‎توان گفت نگاه‎های دو طرف ۸۰ درصد به هم نزدیک شده و تنها در ۲۰ درصد موارد اختلاف وجود دارد. موضوعات مورد بحثی که همچنان وجود دارند، عبارتند از بحث آب سنگین اراک، درصد غنی‌سازی اورانیوم در ایران، چگونگی لغو تحریم‎ها، زمانبندی لغو تحریم‎ها و به رسمیت شناختن حق غنی‌سازی در خاک ایران. البته فضای دیپلماتیک در همه جای دنیا به گونه‎ای است که اصولا دیپلمات‎ها و سیاستمداران تلاش می‎کنند خیلی راجع به موارد مورد اختلاف صحبت نکنند؛ بنابراین پیشرفت‎هایی که حاصل می‎شود بیشتر باید مدنظر قرار بگیرد. طی این دور از مذاکرات جهت اینکه مساله هسته‎‌ای ایران به نتیجه قابل‌قبولی برسد، ایران و کشورهای مذاکره‌کننده مقابل از جمله آمریکا، فرانسه، بریتانیا، چین، روسیه و آلمان باید خطوط قرمز همدیگر را به رسمیت بشناسند. از دیگر اقداماتی که غرب برای پیشبرد روند مذاکرات باید لحاظ کند این است که حق غنی‌سازی اورانیوم را در خاک ایران به رسمیت بشناسد و همچنین در رابطه با نظارت آژانس بین‎المللی انرژی هسته‎ای از نیروگاه‎های ایران، موارد جدیدی را مطرح نکند. ایران با نظارت‎های آژانس بر اساس ان پی تی مشکلی ندارد؛ زیرا آژانس تنها نهادی است که حق نظارت بر فعالیت‎های هسته‎ای کشورهای عضو را دارد.

همچنانکه اخیرا نیز بازرسان آژانس از تاسیسات ایران بازدید داشتند و اعلام کردند که ایران پیشرفت و توسعه‏‎ای در روند فعالیت‎هایش نداشته است. در واقع براساس گزارش آمانو، غنی‌سازی اورانیوم همچنان در ایران ادامه دارد؛ اما توسعه نیافته، زیرا طرف غربی نیز هنوز تحریم‎ها را علیه ایران حفظ کرده؛ ولی خب افزایش نداده است. با این تفاسیر می‎توان اینگونه برداشت کرد که جمهوری اسلامی ایران با وسعت ندادن به فعالیت‎هایش در پی آن است که همراهی خودش را با کشورهای مذاکره‌کننده نشان دهد. همچنین ایران با این اقدام ثابت کرد که به دنبال رسیدن به نتیجه و راهکارهای مثبت در مذاکرات پیش رو است. در نهایت برای پیشبرد مذاکرات، طرف مقابل از جمله کشورهای غربی باید زیاده‌خواهی‎ها را کنار بگذارند؛ زیرا در دور پیشین نیز به دلیل زیاده‎خواهی‎های فرانسه بود که مذاکرات به نتیجه نرسید.

*کارشناس مسائل هسته‌ای