سونامی دیپلماتیک در ژنو

مهدی مطهرنیا* توافق احتمالی ایران و گروه ۱+۵ یک واقعه مهم تاریخی در دیپلماسی است البته نه‌تنها در دیپلماسی ایران، بلکه توافقی تاریخی در دیپلماسی جهانی محسوب می‌شود و قاعده برد-برد را در چارچوب تحرکی معنادار بازتعریف خواهد کرد. روند مذاکرات ژنو و حضور وزرای امور خارجه کشورهای گوناگون از جمله آمریکا، فرانسه و انگلیس و آلمان در ژنو در حالی‌که اخیرا بنیامین نتانیاهو در یک فضای ملتهب با جان کری، وزیر خارجه آمریکا دیدار کرد، نشان‌دهنده آن است که در صورت امضای یک توافقنامه میان ایران و گروه ۱+۵، یک سونامی دیپلماتیک صورت خواهد پذیرفت. پیامدهای این توافق در منطقه در همگرایی‌های آشکار و واگرایی‌های پنهان نمود می‌یابد. در این میان برخی کشورهای هارتلند نو یعنی خاورمیانه و نوهارتلند یعنی خلیج‌فارس گام به گام تلاش خواهند کرد، خود را از مسیر رویارویی با ایران خارج کنند. این کشورها اگرچه برخی همگرایی‌های محافظه کارانه آشکار بروز خواهند داد اما در چارچوب واگرایی‌های پنهان در صورت عدم تغییر سیاست منطقه ای ایران، مانع تراشی‌هایی جهت عملیاتی شدن توافقات به انجام خواهند رساند. از این رو می‌توان گفت کشورهایی مانند عربستان و حتی بعضی کشورهای غیرعرب منطقه هرگونه بازگشت ایران به نظام منطقه‌ای و بین‌المللی در چارچوب پذیرفته شده جهانی را به واقع در یک ارزیابی نادرست، محدود شدن قدرت بازیگری خود می‌دانند. چرا که ورود ایران قدرتمند به چارچوب نظام بین‌الملل با تاثیرگذاری‌های بالا برای کشورهای منطقه بر اساس یک محاسبه نه چندان دقیق محدود شدن قدرت بازیگری آنها محسوب می‌شود. لذا زمانی می‌توانیم این توافقات را به نتیجه رسیده و اثربخش بدانیم که توافقات از تعریف نظری خارج و در قالب اقدامات سازنده تعریف عملیاتی بپذیرند. *کارشناس مسائل بین‌الملل