بن الکترونیکی جایگزین بن کاغذی شد

نگاه سوم- مراسم رونمایی کارت الکترونیک خرید کتاب در محل کتابفروشی آستان قدس رضوی برگزار شد. این بن‌ها قرار است جایگزین بن‌های کاغذی خرید کتاب که تا پیش از این در بازار کتاب رایج بود، شود.

کارت الکترونیکی خرید کتاب با نام و نام‌خانوادگی هر فرد چاپ خواهد شد و گردش عملیاتی آنها کاملا مشخص خواهد شد. مسوولان خانه کتاب ایران، بن‌ها را برای ثبت و آمار فروش کتاب مناسب دانستند، ولی با توجه به ثبت خرید کتاب به نام خریدار این کارت به نظر اخلاقی نمی‌رسد. و ثبت اطلاعات چندان منطبق با اصول حقوقی شهروندی نخواهد بود. وزیر فرهنگ و ارشاد اسلامی در این مراسم کارت الکترونیک خرید کتاب را کمکی به کتابخوان‌های حرفه‌ای دانست و گفت: با این طرح تعداد قابل‌توجهی از جمعیت کتابخوان را به صورت توفیق اجباری روانه کتابفروشی‌ها می‌کنیم. کسی که امکانی برایش فراهم است و می‌بیند این کارت را تنها برای خرید کتاب می‌تواند صرف کند، چرا این کار را نکند؟ از این فرصت استفاده می‌کند، تا تدریجا به عادت تبدیل شود. وی درباره بازار سیاهی که در بن کتاب وجود داشت و اینکه آیا در زمینه بن الکترونیک هم این اتفاق می‌افتد یا نه، توضیح داد: اگر از عالم احتمالات حرف می‌زنید بنده می‌گویم بله و انکار نمی‌کنم، اما برحسب چیزی که پیش‌بینی شده است حتی‌المقدور این قضیه از آفات جدیدالورود عرصه بازار آزاد سیاه در امان خواهد آمد.

بن‌های الکترونیکی به جای بن کاغذی

محسن پرویز معاون فرهنگی وزیر فرهنگ و ارشاد اسلامی در مراسم رونمایی بن الکترونیک کتاب در مورد اعتبار بن‌های کاغذی کتاب گفت: «با بانک‌های عامل بن کاغذی کتاب صحبت شده است، ‌تا بن‌هایی که اعتبارشان تا پایان شهریور بوده را تمدید کنیم. البته تلاش می‌کنیم به مرور زمان از حجم بن‌های کاغذی کم ‌کنیم و به بن‌های الکترونیک بیافزاییم.» به گفته وی شاید یکی از کسانی که این بن‌های کتاب در اختیارشان قرار می‌گرفت نمی‌خواستند از بن‌ها خرید کنند: «با توجه به بی‌نام بودن بن‌های کاغذی متوجه نمی‌شدیم که در کجا و برای چه صرف شده است.» وی راه‌اندازی سیستم بن‌های الکترونیک را در جهت بهبود سیستم خرید کتاب با بن اعلام کرد. وی با اشاره به اینکه در این طرح سعی شده است تا میزان خطا و سو استفاده از بن‌ و یارانه خرید کتاب را به حداقل برسانند، افزود: «در مرحله نخست صدور بن الکترونیک به شدت مقاومت کردیم که این کارت‌ها بدون نام صادر نشود. دست کم این کارت را که به نام یک نفر صادر شده است به صورت کلان از سیستم خارج نمی‌شود. در دراز مدت نمی‌توان چنین کاری بکند. نکته دیگر این کارت الکترونیک اطلاعاتش در سیستم هست و هر چند وقت یک‌بار می‌توانیم شارژش کنیم.» پرویز درباره هزینه صدور هر کارت الکترونیک خرید کتاب گفت: «با مذاکراتی که با بانک مجری صورت گرفته است، به توافق رسیده‌ایم که هزینه‌ای بابت این کار پرداخت نشود، یعنی هزینه ای از فرد و مراکز دیگری که خواهان این کارت هستند اخذ نخواهد شد.»

توزیع ۵۱هزار و ۸۷۸ کارت

خبرگزاری موج گزارش داد، تاکنون ۵۱هزار و ۸۷۸کارت بین اقشار مختلف تا ۱۲ مهرماه توزیع شده است. با اینکه مسوولان این طرح هدف اصلی این کارت‌ها را قشر کتاب‌خوان می‌دانند، تاکنون ۱۷هزار کارت خواهران طلاب قم، ۱۸۸۹کارت بازنشستگان وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی، ۳۰هزار کارت زوج‌های جوان دانشجو، ۱۵۷۸کارت حامیان آزادی قدس، ۲۰۹کارت انجمن قلم ایران، ۱۶۱کارت خبرگزاری ایکنا و ۴۱کارت به انجمن شاعران جوان رسیده است. همچنین ۲۲۸دستگاه کارت‌خوان در همین تعداد کتابفروشی قرار گرفته‌اند. به اعتقاد ناشران و کتابفروشان هنوز ابعاد و زوایای دقیق مثبت و منفی کارت الکترونیکی کتاب و مراحل کارشناسی که پشتوانه تصمیم است روشن نیست. به گفته آنها برای اجرای این طرح با ناشران مشورتی صورت نگرفته و از نقطه‌نظرات آنها استفاده نشده است. به نظر می‌رسد این طرح که بنابر مصوبه مجلس در سال ۸۵ با هدف هدایت مستقیم یارانه‌ها به سوی خریداران کتاب اجرا شده است و با توجه به ابهاماتی که وجود دارد، جامعه فرهنگی و کتابخوان از طرح کارت الکترونیکی خرید کتاب بهره‌ای نبرد. هنوز تضمینی نیست این کارت‌ها به مشکلی که به گفته مسوولان در مورد بن‌های کاغذی بوده‌ است دچار نشوند. زمانی که محسن پرویز با قاطعیت می‌گوید برای کارت‌ها بازار سیاه تشکیل نمی‌شود فقط کافی است نگاهی به سرنوشتی که دچار کارت‌های سوخت هوشمند شده است داشته باشیم.