شرکت‌های جهانی هند و چین در راهند
شرکت‌های مایکروسافت و جنرال الکتریک آینده را باید در کشورهای در حال توسعه جست‌وجو کرد. اما این شرکت‌ها با دشواری‌ها و ناهمواری‌هایی رو‌به‌رو هستند. در دهه آینده بزرگترین تغییر در هرم شرکتی دنیا ظهور شرکت‌هایی از کشورهای در حال توسعه خواهد بود. شرکت‌هایی چون «هواوی» چین که شرکت تجهیزات مخابراتی است، شرکت اینفوسیس هند که شرکت فناوری اطلاعات و خدمات کامپیوتری است و شرکت سابمیلر آفریقای‌جنوبی که شرکت نوشیدنی است از هم‌اکنون به شرکت‌های بزرگ جهانی تبدیل شده‌اند. این روند در حال به اوج رسیدن است. آنتوین وان آگتمائل رییس موسسه مدیریت بازارهای در حال ظهور در کتاب جدیدی با نام «قرن بازارهای در حال ظهور: چگونه موج جدید شرکت‌های جهانی در حال تسخیر دنیا است» می‌نویسد: شرکت‌های بین‌المللی چون آی‌بی‌ام و شل و سونی در معرض خطر به حاشیه رانده شدن در آینده قرار دارند و مایکروسافت‌ها و جنرال الکتریک‌های آینده را باید در بازارهای در حال ظهور جست‌وجو کرد نه کشورهای پیشرفته و توسعه یافته.
اما به‌رغم این فضای امیدوارکننده باید گفت که در سال ۲۰۰۷ شرکت‌های چند ملیتی در حال ظهور با دشواری‌هایی رو به رو خواهند شد. این شرکت‌ها از بعضی جهات آسان به این نقطه رسیده‌اند و با بهره بردن از نرخ بالای رشد اقتصادی جهان، نرخ بهره پایین، موانع در حال افول تجارت جهانی و بالاخره سیاست‌های متمایل به بازار در کشورهایشان، خود را به این جایگاه رسانده‌اند. آنها همچنین از تحولات داخلی و رسوایی‌ها و کشمکش‌های حقوقی در شرکت‌های داخلی آمریکا بیشترین سود را برده‌اند. اما پنج سال بعد از رسوایی شرکت انرون روح آمریکایی این شرکت باز زنده شده و تکیه و تمرکز آن هم بر گسترش جهانی است. اکنون مشکل اصلی شرکت‌های چند ملیتی در حال ظهور مقابله با فضای سنگین رقابتی شرکت‌های موجود در کشورهای توسعه یافته است. شرکت‌های در حال ظهور در همه زمینه‌ها از شرایط ضد تراست گرفته تا شفافیت در فعالیت شرکتی باید بر‌اساس قوانین غرب بازی کنند.
در این شرایط اکنون شاهد چهار روند هستیم.
شرکت‌های چینی در جهانی شدن دچار مشکل هستند. شکی نیست که دولت چین از توسعه بین‌المللی شرکت‌های منابع طبیعی همچون سینوپک با آن منابع مالی و کمک هنگفت خارجی حمایت می‌کند. اما برای شرکت‌های دیگری چون‌هایر پرسش‌های جدی درباره مدیریت و درک استراتژی جهانی و نداشتن مارک تجاری شناخته شده در خارج از منطقه وجود دارد. حقیقت آن است که بعضی از تلاش‌های چشمگیر چینی‌ها برای توسعه در خارج از کشور همچون تلاش شرکت تی‌سی‌ال که می‌خواست آلکاتل فرانسه را خریداری کند با شکست رو به رو شد. شرکت‌های دیگری چون شرکت خودروسازی جیلی یا صنایع خودروی شانگهای برنامه‌های خود را برای وارد شدن به آمریکا و اروپا به تاخیر‌انداخته‌اند، چون دریافته‌اند که هنوز نمی‌توانند در بازارهای توسعه یافته رقابت کنند.
شرکت چینی لنووو که بخش لپ تاپ شرکت آی‌بی‌ام را در ماه مه سال ۲۰۰۵ به ارزش ۷۵/۱میلیارد دلار خریداری کرد با این قرارداد به سومین شرکت بزرگ ساخت کامپیوترهای شخصی تبدیل شد. این شرکت چینی همه امتیازات یک ادغام استراتژیک و برنامه‌ریزی شده از جمله کمک مدیریتی از ناحیه آی‌بی‌ام را داشت. این شرکت پیش از این هم با شرکت‌های بخش‌خصوصی کوچک ادغام شده بود و مدیران خارجی با تجربه را در پست‌های محوری و حساس قرار داده بود. این شرکت همچنین دفتر جهانی خود را به کارولینای شمالی منتقل کرده بود و زبان رسمی شرکتش را انگلیسی کرده بود.
تاکنون اما موفقیت این شرکت تضمین شده به نظر نمی‌رسد وباید هنوز منتظر بود. فعالیت‌های شرکت لنووو در آمریکا در حال زیان‌دهی است و این شعبه سهم خود را در بازارهای آمریکا و اروپا از دست می‌دهد و آن را به شرکت‌هایی چون دل و اچ‌پی واگذار می‌کند. این شرکت برخلاف مسیر اولیه‌ای که انتخاب کرده بود اکنون باید دست به تعدیل نیروی گسترده بزند. اگر با وجود همه این شرایط لنووو موفق نشود، سرمایه‌گذاران در ارزیابی دورنمای دیگر شرکت‌های چینی در حال جهانی شدن تجدیدنظر کنند.
هند گرفتار وسوسه ابرقدرت شدن است. به دست آوردن تسلیحات هسته‌ای و اهمیت آن برای آمریکا به عنوان وزنه‌ای متعادل کننده در برابر چین از یکسو و اقتصاد رو به رشد و رونق گرفته این کشور از سوی دیگر، هند را در موقعیت کشوری با اعتماد به نفس و رو به رشد قرار داده است. اما شرکت‌های هندی را در معرض خطر اعتماد به نفس بیش از حد به ویژه در ادغام با شرکت‌های خارجی قرار دارند.
در نه ماه اول سال ۲۰۰۶ شرکت‌های هندی اعلام کردند، در ادغام با ۱۱۲ شرکت خارجی به رکورد بی‌سابقه ای رسیده‌اند. ارزش این ادغام به ۲/۷میلیارد‌دلار رسیده است. تا پایان سال‌جاری میلادی ارزش این ادغام‌ها از مرز ۱۶میلیارد دلار عبور خواهد کرد و به سه برابر سال ۲۰۰۵ خواهد رسید. شرکت‌ها به دنبال آزادسازی قوانین داخلی در هند و نرخ بهره پایین و بازار سهام رونق گرفته سود بسیار برده‌اند. در میان صنایع هندی که به توسعه جهانی چشم دوخته‌اند شرکت‌های سازنده قطعات خودرو و تراکتور و مواد دارویی و فناوری اطلاعات پیشرفت چشمگیری در رسیدن به این هدف داشته‌اند. اما آیا شرکت‌های هندی برای قراردادهای غافلگیرکننده آمادگی دارند؟ آیا می‌توانند شرایط اجتناب‌ناپذیری چون نرخ بالای بهره یا وضعیت متضاد اقتصادی را تحمل کنند؟ و بالاخره اینکه آیا این شرکت‌ها مدیریت کافی و نیرومند برای فعالیت در چارچوب قوانین خارجی را دارند؟ یکی از شرکت‌های هندی که باید از این نظر بررسی شود شرکت تاتا اند سانز است که مجموعه‌ای از صنایع از بخش فلز و فولاد تا نوشیدنی را در خود دارد. شرکت تاتا در اروپا و آمریکا توسعه یافته و قصد دارد به بازارهای ویتنام،اندونزی، آفریقای جنوبی، برزیل، آرژانتین و ایران هم وارد شود. دو ماه پیش بخش فولاد این شرکت پیشنهادی ۵/۹میلیارد دلاری برای خرید شرکت انگلیسی هلندی پی‌ال‌سی را داد که سه برابر شرکت تاتا تولید دارد. ماه گذشته یک رقیب برزیلی پیشنهاد بالاتری داد که این باعث بالاگرفتن تنش شد.
اگر شرکت تاتا در این راه موفق نشود باز هم از تلاش نمی‌نشیند و به دنبال ادغامهای بزرگ‌تر خواهد بود. اگر هم موفق شود که این قرارداد را به دست آورد این بزرگترین ادغام تاریخ هند خواهد بود و این شرکت در فهرست شرکت‌های بزرگ فولاد دنیا در ردیف ششم قرار خواهد گرفت. این ادغام شرکت تاتا را با بدهی ۵میلیارد دلاری رو به رو خواهد کرد که بار بدهی‌های این شرکت را بیشتر می‌کند و آن را مجبور می‌کند که نیروهایش را در اروپا باز هم تعدیل کند. مقامات این شرکت می‌گویند این گروه صنعتی تا رسیدن به نقطه سود مطلوب راه زیادی دارد. اما این شرکت شانس زیادی برای موفقیت دارد و شرکت‌های دیگر هندی مسیر این شرکت را طی خواهند کرد و مشکل اینجاست که این شرکت‌ها مدیریت و تجربه تاتا را ندارند ولی می‌خواهند مسیر این شرکت را طی کنند. در این راه است که کوچک‌ترین خطا بهای سنگینی خواهد داشت. شرکت‌های منابع طبیعی روسی ممکن است با مقاومت در خارج رو‌به‌رو شوند. در روسیه هم مانند چین و هند میان اعتماد به‌نفس و استراتژی دولت با رفتار جهانی شرکت‌های مهم آن رابطه مستقیم وجود دارد. ولادیمیر پوتین و تیم او که شرکت‌های بخش انرژی و منابع طبیعی را ملی کرده‌اند جای تردیدی باقی نگذاشته‌اند که هدفشان استفاده از ثروت منابع طبیعی برای تقویت جایگاه دیپلماتیک کشور روسیه است. تاکنون هم در این راه موفق شده‌اند. در ماه نوامبر روسال که یک شرکت آلومینیوم است با شرکت سوال که شرکتی داخلی و کوچک است ادغام شد و همزمان دارایی‌های شرکت گلنکور سوئیس را هم خرید. در همین چند هفته گذشته شرکت اوراز که بزرگترین تولیدکننده فولاد در روسیه است، اعلام کرد که قصد دارد شرکت تولید فولاد ارگان آمریکا را خریداری کند. شرکت گازپروم یکی از شرکت‌هایی است که باید جهان متوجه آن باشد. این شرکت انحصاری نفت و گاز دولتی که ارزش بازاری آن ۲۵۰میلیارد دلار است تقریبا‌اندازه شرکت اگزان موبیل است. در تمام طول سال‌جاری میلادی پوتین از این شرکت به عنوان ابزاری برای تحت فشار گذاشتن همسایگانی چون اوکراین و کشورهای دورتری چون ایتالیا و آلمان استفاده کرده تا این کشورها را به عمل به خواسته‌هایش وادارد. اکنون اتحادیه اروپا آشکارا درباره وابستگی به انرژی روسیه ابراز نگرانی می‌کند.
مرحله بعدی توسعه روسیه عرضه عمومی سهام شرکت‌ها برای افزایش سرمایه و در کنار آن ادغامهای بیشتر خارجی است. مشاهده اینکه چگونه روسیه مدیریت ضعیف شرکتی خود را اصلاح می‌کند تا برای عرضه عمومی سهام آماده شوند روند جالب توجهی است. ساختار مدیریتی و فعالیت شرکت‌ها در روسیه ساختار پیچیده و پر ابهامی است و برای عرضه عمومی سهام این شرکت‌ها باید اصلاحات جدی در این شرکت‌ها صورت گیرد. شرکت‌های در حال ظهور چند ملیتی باید بیشتر از قبل برای دفاع از جایگاه داخلیشان تلاش کنند. شرکت‌های جهانی در غرب و ژاپن اکنون تلاش خود را برای نفوذ در کشورهای در حال توسعه بیشتر کرده‌اند. شرکت اینتل به تازگی به بزرگترین سرمایه‌گذار در ویتنام تبدیل شده و وال مارت در حال توسعه به سوی چین و همکاری مشترک با هند است. از سوی دیگر طرح های استراتژیک شرکت‌های مهم چندملیتی از جمله جنرال الکتریک و پپسی و آی‌بی‌ام همگی نشان دهنده این است که درآمد آنها در بازارهای در حال ظهور در آینده به شدت افزایش خواهد یافت.
شرکت‌های چند ملیتی در حال ظهور همچنین باید خود را برای رقابت شرکت‌های محلی کوچک‌تر آماده کنند. این شرکت‌های کوچک از سرمایه‌گذاری و توصیه‌های استراتژیک شرکت‌های خصوصی غربی بیشترین سود را برده‌اند.
منبع: تایم
ارسال نظر