قیمت‌ها چگونه و کی تغییر می‌کند؟

مترجم: نیلوفر قدیری

در همه جای دنیا از واشنگتن تا ولینگتون ثبات قیمت آرزوی همه بانک‌های مرکزی دنیاست. بسیاری از این بانک‌های مرکزی کم و بیش به این آرزو دست یافته‌اند. تورم بر اساس قیمت مصرف‌کننده در آمریکا ۱/۲‌درصد، در کشورهای حوزه یورو ۶/۱‌درصد و در انگلیس ۴/۲‌درصد است. ممکن است تصور کنید این وضعیت به این دلیل است که سطح کلی قیمت‌ها و قیمت کالاهای تک فروشی تغییر چندانی نمی‌کند. اما لزوما اینطور نیست و کارشناسان اقتصادی در آمریکا و اروپا به این موضوع رسیده‌اند. با این حال قیمت تک فروشی و غیر کلی در بازار هم عامل مهمی است. تغییرات در قیمت‌ها همواره مانند چراغ های راهنمایی و رانندگی برای اقتصاد یک کشور است و به مردم علامت می‌دهد کمتر از چه چیز بخرند و بیشتر از چه کالایی‌ هزینه کنند یا اندوخته و بالاخره اینکه به دنبال شغل جدید باشند. اگر چراغ‌های راهنمایی به خودی خود تغییر کنند منابع هم بدون دردسر به مسیرهایی که باید اختصاص می‌یابد.

اما اگر این مسیر هموار نباشد اقتصاد هم به راحتی مسیر خود را طی نمی‌کند. به ویژه اگر هم قیمت‌ها و هم دستمزد به راحتی پایین نیاید، کاهش تورم بسیار دشوار می‌شود. این وضعیت همچنین به این معناست که یک شوک تورمی مثلا افزایش قابل توجه قیمت نفت مدت‌ها طول می‌کشد تا درون سیستم به سازگاری برسد.

تا همین اواخر کارشناسان اقتصادی دانش چندانی درباره اینکه قیمت‌ها چه وقت و تا چه حد تغییر می‌کنند نداشتند چون اطلاعات مورد نیاز در این باره گسترده و اغلب مخفی بود. اما در این اواخر تحقیقات زیادی در اینباره صورت گرفت و که اطلاعات زیادی درباره چگونگی روند تغییر قیمت‌ها به دست داد.

بخش عمده این تحقیقات در آمریکا و روی قیمت چند کالای خاص مانند مجله یا روزنامه و یا کالاهایی با سفارش اینترنتی و ایمیلی صورت گرفت. نتیجه این تحقیقات نشان داد که قیمت این کالاها فقط یک بار در سال تغییر می‌کنند. اما مقاله ای که در سال ۲۰۰۴ توسط مارک بیل از دانشگاه روشستر منتشر شد نشان داد که اکثر این قیمت‌ها گاه به گاه تغییر می‌کنند. این مقاله از اطلاعات مربوط به ۳۵۰قلم کالا و خدمات استفاده کرده و شاخص تغییرات این کالاها را مورد بررسی قرار داده‌اند. نتیجه این تحقیق این شد که در سال‌های ۱۹۹۵ تا ۱۹۹۷ نیمی از این کالاها حداقل هر چهار یا پنج ماه یک بار با تغییر قیمت رو‌به‌رو بوده‌اند.

۸۷‌درصد این تغییر قیمت‌ها به پوشاک مربوط می‌شد و ۶۷‌درصد به لوازم منزل، ۵۸‌درصد هم در غذاهای فراوری شده دیده می‌شد. اما تغییر قیمت چندانی در سوخت وسائل نقلیه و خدمات ضروری دیده نمی‌شد.

تحقیقی که به مدت سه سال توسط بانک مرکزی اروپا انجام شد و امسال به پایان رسید نمونه‌هایی از این تغییر قیمت را در کشورهای حوزه یورو نشان می‌دهد. این تحقیق نشان می‌دهد قیمت‌ها در کشورهای حوزه یورو کمتر از آمریکا دچار تغییرات می‌شوند. کارشناسان اقتصادی اروپا دریافته‌اند که قیمت خرده فروشی هر چهار یا پنج فصل یک بار در این منطقه تغییر می‌کند.

در این منطقه همچنین تاثیر حراج بر تغییر قیمت‌ها بسیار کمتر از آمریکا است. این یافته با این برداشت از اروپا مطابقت دارد که اقتصاد این قاره انعطاف کمتری نسبت به آمریکا دارد. اقتصاد اروپا بسیار تغییرناپذیر است به طوری که بیش از ۴۰درصد تغییر قیمت‌های ثبت شده در این منطقه نتیجه کاهش قیمت بوده است.

در دو سوی اقیانوس اطلس دامنه تغییر قیمت‌ها به شدت با هم متفاوت است. به طور کلی هر چه سهم مواد خام در یک محصول بیشتر باشد قیمت آن هم به دفعات بیشتری تغییر می‌کند. قیمت نفت و بنزین به طور متوسط از شش ماه سال در پنج ماه در اروپا و آمریکا تغییر می‌کند. قیمت غذاهای تازه بسیار بیشتر از غذاهای فراوری شده تغییر می‌کند. قیمت خدمات کمتر از کالاها دچار تغییر می‌شود شاید به این خاطر که خدمات بسیار بیشتر از کالاها کار می‌برند.

اما سیاستگذاران بخش‌های پولی از نتایج این تحقیق چه درسی می‌گیرند؟ بدون شک این تحقیقات و نتایج آن به این سیاستگذاران جرات بیشتری می‌دهد. نتایج این تحقیق به این سیاستگذاران می‌آموزد که اقتصادشان چگونه کار می‌کند. کارشناسان اقتصادی در اروپا می‌گویند تورم در طول زمان کم دوام‌تر شده است چرا که سیاست‌های پولی بیشتر بر ثبات قیمت‌ها و پایین نگه داشتن تورم متمرکز است.