تعریف روشنی از تشکل‌های غیردولتی وجود ندارد

گروه تشکل‌ها- نبود تعریف صحیح و روشن از تشکل‌های غیردولتی در اذهان عمومی، موجب شده جایگاه واقعی آنها مشخص نباشد. نجیه بروجردی، دبیر انجمن ایران برای فردا (مجتمع تولید و صادرات)، با بیان این مطلب به چگونگی تشکیل انجمن اشاره کرد و گفت: در سپتامبر ۱۹۹۵، گروهی از تجار و کارآفرینان مسلمان، شبکه‌ای را برای گسترش فعالیت‌های اقتصادی در لاهور تاسیس کردند. پس از برگزاری موفقیت‌آمیز دومین کنگره در نوامبر ۱۹۹۶ در ترکیه، دفتر مرکزی این تشکیلات به استانبول انتقال یافت و هم‌اکنون ۲۷ کشور عضو این شبکه بوده که در هر کشور، نامگذاری آن برحسب مقررات موجود آن کشور صورت گرفته است.

IBF Iran Businoss For Future)e) نیز به عنوان یکی از تشکل‌های وابسته به اتاق بازرگانی، صنایع و معادن ایران و عضو ایران و عضو ایرانی این سازمان بین‌المللی است که در بهمن‌ماه ۱۳۸۰ در اتاق بازرگانی و صنایع و معادن ایران به ثبت رسیده است. وی افزود: این مجمع در حال حاضر دارای ۱۵۰ عضو حقیقی و حقوقی است که بیشتر آنها شرکت‌های تولیدی و صادراتی هستند. بروجردی با اشاره به این که هدف تشکل، گسترش روابط و همکاری‌های اقتصادی بین اعضای ایرانی و سایر کشورها و نیز گسترش شبکه ارتباطات میان کارآفرینان و بازرگانان مسلمان برای توسعه صادرات ایران و بازرگانی عمومی ایران است، اظهار داشت: حضور در گردهمایی‌ها و نمایشگاه‌های سالانه IBF و نیز ارتقای سطح صادرات غیرنفتی به منظور افزایش تولید و ایجاد اشتغال را می‌توان از اهداف اصلی این تشکل برشمرد.

در این خصوص مجمع ایران برای فردا همراه با فعالان اقتصادی ایرانی در کنگره ششم در مالزی(آوریل ۲۰۰۲)، کنگره هشتم در ترکیه(سپتامبر ۲۰۰۴) و کنگره نهم در عربستان سعودی (اکتبر ۲۰۰۵) حضور داشته است. افزون بر این ایران میزبان کنگره هفتم در اکتبر ۲۰۰۳ بوده است. همچنین برگزاری گردهمایی‌ها و نمایشگاه‌های سالانه IBF برای توسعه شبکه تجاری و صنعتی بین اعضای خود، از دیگر فعالیت‌های این تشکل به شمار می‌آید.

برگزاری همایش «کارآفرینی»، بررسی فرصت‌ها، موانع و ارائه راهکارها در تیر‌ماه ۱۳۸۴ در تبریز، همایش معرفی موسسه SES و خدمات آن به شرکت‌های متقاضی در اردیبهشت‌ماه ۱۳۸۵ در تهران، همایش آشنایی با قوانین مالیاتی در اردیبهشت‌ماه ۱۳۸۵ در تهران و نیز اولین کارگاه تخصصی- پژوهشی، نقش‌های جدید کارآفرینان در مدیریت و IT در خرداد‌ماه ۱۳۸۵ در تهران از اقدامات تشکل در این زمینه قلمداد می‌شود.

دبیر مجمع ایران برای فردا، در‌خصوص مشکلات پیش روی انجمن برای پیشبرد اهداف مورد نظر اذعان داشت: از آنجایی که خصوصیات ذاتی هر NGO، غیر انتفاعی بودن آن بوده و از انجام فعالیت‌های اقتصادی درآمدزا محروم است، منبع درآمد خاصی جز دریافت حق عضویت‌ها ندارد که در بسیاری مواقع پاسخگوی مشکلات پیش رو نیست. بنابراین، مشکلات مالی از مهم‌ترین مشکلات تشکل‌ها به حساب می‌آید.

بروجردی، در‌خصوص ارائه راهکار برای رفع مشکلات این صنف، خاطر نشان کرد: با توجه به اینکه بحث توسعه صادرات غیرنفتی در کشور ما از اهمیت قابل توجهی برخوردار است و کشور ما نیز از ظرفیت‌ها و امکانات متعدد و مناسبی برای کسب درآمد از این شیوه برخوردار است، به همین دلیل ضرورت دارد توجه بیشتری به این امر به عمل‌ آید. وی افزود: توسعه ترانزیت و عبور مطمئن، آزاد و سریع تمامی کالاها و خدمات همراه با گسترش پوشش بیمه‌ای در کشورهای هدف تشکیل بازارهای مرزی برای توسعه کارآفرینی و اشتغال و نیز توسعه خدمات شبکه‌ای و تجارت الکترونیک می‌تواند از راه‌های مهم گسترش صادرات غیرنفتی باشد.

وی ادامه داد: بدون شک افزایش و تقویت تعامل با بخش‌خصوصی باعث تسهیل ورود کشور به سازمان تجارت جهانی (WTO) خواهد بود. برای این منظور، ایجاد فضا و بستر مناسب برای رقابت‌پذیری و افزایش بهره‌وری نیروی کار ضروری است.

بروجردی با اشاره به اینکه در ماده ۱۸۲ قانون برنامه سوم توسعه ایجاد زمینه برای توسعه تشکل‌های

غیر دولتی و پرداخت یارانه به منظور تقویت و توانمندسازی آنها در برنامه‌های دولت تعریف شده است، گفت: متاسفانه هنگام اجرای این مصوبه و بهره‌مند شدن از چنین امکاناتی، تشکل‌ها با بی‌توجهی سازمان‌های ذی‌ربط روبه‌رو می‌شوند. دبیر کل مجتمع ایران برای فردا در تشریح ارزیابی عملکرد تشکل در پیشبرد اهداف بیان داشت: به‌رغم اینکه ضرورت شکل‌گیری سازمان‌های غیر دولتی براساس نیازهای موجود در جامعه یعنی یافتن ناکارایی‌ها و ارائه روش‌های عملی‌تر برای اتصال مردم و دولت بوده و در واقع حلقه پیوند لایه‌های مختلف یک جامعه با حاکمیت است، اما بدون شک این رابطه باید دوطرفه باشد.

عمل نکردن یکی از طرفین این تعامل، به وظایف خود باعث ایجاد اختلاف در فرآیند پدید آمده می‌شوند.

در واقع، می‌توان اینگونه عنوان کرد که تشکل‌های غیردولتی نقش پالایشگاه را در فرآوری کالا ایفا می‌کند.

از این‌رو، یک تشکل، زمانی می‌تواند خود را در رسیدن به اهداف خود موفق ارزیابی کند که تمام عناصر موجود در این چرخه نقش خود را به خوبی ایفا کنند.

بنابراین، به انتظار نشستن اینکه دیگران برای ما کاری انجام دهند، در فرهنگ کارآفرینی جایی ندارد.

وی افزود: تلاش بر این بوده تا امکانات و بازرگانی خصوصی ایران را به دیگران معرفی کنیم، اما اینکه بازرگانان و فعالان اقتصادی تا چه اندازه با ما همراه شوند به نگرش آنها بستگی دارد.

وی افزود: گردهمایی‌های سالانه IBF که دهمین دوره آن نیز اول آذر امسال در استانبول برگزار خواهد شد، یکی از فرصت‌هایی است که بازرگانان و کارآفرینان مسلمان از نقاط مختلف جهان گردهم آمده و امکان یک تجارت منطقه‌ای یا بین‌المللی را برای خود فراهم می‌کنند.

بروجردی درخصوص مشکلات تشکل در تعامل با دولت تصریح کرد: موضوع اصلی بیشتر تشکل‌ها با دولت، مشکلاتی است که همه فعالان اقتصادی با آن روبه‌رو هستند.

یکی از آنها، فراهم کردن امکان کاهش بهره وام‌های پرداختی به کارآفرینان و افزایش زمان بازپرداخت آن و نیز روند مراحل اداری برای ایجاد یا توسعه یک بنگاه اقتصادی (به‌ویژه در اندازه‌های کوچک و متوسط) است.

این امر امکان بازسازی و نوسازی خطوط تولید، کاهش ضایعات و ارتقای سطح آموزش نیروهای فنی را متناسب با نیاز بازارهای هدف فراهم خواهد ساخت.

موضوع دیگر، کاهش فواصل جغرافیایی بین مناطق ویژه صنعتی و پارک‌های علم و فناوری و ایجاد موسسات خصوصی برای افزایش سطح آموزشی مدیران و کارشناسان و به روز کردن اطلاعات آنها و آشنایی با شیوه‌های نوین مدیریت و بازاریابی است.

دبیرکل مجمع ایران برای فردا، در تشریح موانع تشکل‌گرایی در ایران گفت: با وجود اینکه تشکل‌های غیرانتفاعی در کشور از سابقه‌ای طولانی برخوردار است، اما هنوز تعریف صحیح و روشنی از NGOها در اذهان عمومی وجود ندارد. در واقع، محدودیت‌های مالی، تخصص‌های مدیریتی سطح پایین، توانایی‌های محدود، شیوع فرهنگ فردگرایی در جامعه، اطلاعات ناکافی، مشارکت اندک و عدم استفاده از تجربه و اطلاعات سازمان‌ها در برنامه‌ریزی و تصمیم‌گیری توسط دولتمردان و در واقع جدی نگرفتن فعالیت‌های تشکل‌های غیردولتی و نیز تمایل به روش‌های سنتی مدیریتی از عمده‌ترین مشکلات تشکل‌گرایی در ایران است.