شهرام شریف

پنج سال قبل در نهم ژانویه سال ۲۰۰۷ استیو جابز، مدیرعامل اپل در مراسم عرضه نخستین سری گوشی‌های آی‌فون گفت که جهان تلفن همراه حداقل پنج سال از نظر تکنولوژی پشت سر اپل قرار دارد. کمتر از پنج سال بعد می‌بینیم پیش‌بینی او به وقوع پیوسته است؛ اما امروز فاصله اپل با بزرگان تلفن همراه جهان دیگر پنج سال نیست و بسیاری از آنها در یک قدمی این شرکت قرار دارند. پنج سال قبل اپل در حالی آی‌فون را به بازار عرضه کرد که هیچ سهمی از این بازار در اختیار نداشت و تنها تا پایان فصل سوم آن سال حدود ۲۷۰ هزار دستگاه را به فروش رسانده بود. حالا اما اپل با فروش سالانه حدود ۳۰ میلیون دستگاه تلفن همراه راهبری این بازار را در دست دارد. آنچه اپل پنج سال قبل را به جایگاه امروز رساند چیزی جدا از درک دقیق بازار و نوآوری در ارائه محصولات پیشرو نبود. استیو جابز در جایگاه یک مدیر پیشرو طی چند سال بازار دستگاه‌های دیجیتالی را متحول کرد و روشی را پایه ریخت که سایر بازیگران این عرصه را به دنبال خود کشاند.

حالا امروز اپل به همه آنچه یک دهه قبل آرزویش را داشته، دست پیدا کرده است. بزرگ‌ترین شرکت از نظر ارزش بازار است، راهبری بازار تبلت و تلفن‌های هوشمند را در اختیار دارد، رشد فوق‌العاده‌ای در محصولات کامپیوتری‌اش را شاهد بوده و همه اینها قیمت سهام آن را به بالاترین میزان از ابتدای فعالیت رسانده است.

چهارشنبه‌ای که گذشت این شرکت تازه‌ترین محصولش را به بازار معرفی کرد؛ اما برخلاف تصور این محصول متحول‌کننده نبود. آیا اپل انتظار ما را از بزرگ‌ترین شرکت تکنولوژی جهان بالا برده است یا با خروج استیو جابز ریسک‌پذیر، حالا اپل به شرکت محافظه‌کاری تبدیل شده که صرفا در اندیشه نگه‌داشتن وضعیت موجود است؟

مشخص است که رفتار یک شرکت در پی سهم از بازار با رفتار یک شرکت لیدر بازار کاملا متفاوت است؛ اما تجربه شکست بزرگ‌ترین‌ غول‌ها در جهان تکنولوژی نشان می‌دهد که نداشتن نوآوری نخستین و مهم‌ترین عامل در پایین آمدن از اریکه است. نوکیا را نگاه کنید که به راحتی از قله به زیر کشیده شد، در حالی که پنج سال قبل کسی را یارای تکان دادنش نبود. قطعا محصول جدید اپل فاقد نوآوری نیست، اما واقعیت این است که اپل بدون محصولات انقلابی به یک برند معمولی تبدیل می‌شود که نمونه‌هایش در بازار کم نیست، در قواعدی که خود اپل پایه‌ آن را ریخته جایی برای شرکت‌های معمولی در بازار نیست. یا بهترین یا هیچ.